Morgunblaðið - 12.08.1978, Blaðsíða 24

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. ÁGÚST 1978
23
„Maður hefur skrimt við
þetta — þó að afkoman sé
ekki til að gleðjast yfir
99
Á BÆNUM Geldingalæk í Rang-
árvallahreppi búa þau hjónin
Svanhvít Adolfsdóttir og Ingvar
Magnússon. Þau eru nær ein-
göngu með sauðfé og á sl. vetri
voru þau með á fóðrum á sjöunda
hundrað fjár. — Ég er búinn að
búa hér í ein 14 ár og síðustu
fimm árin hef ég eingöngu verið
með sauðfé og nokkra kálfa til
slátrunar en áður var þetta
blandaður búskapur, sagði Ing-
var, þegar við náðum tali af
honum úti á túni, þar sem hann
var í óða önn að binda hey, enda
ekki margir góðir þurrkdagar,
sem bændur þar um slóðir hafa
fengið í sumar. Við spurðum hvað
hefði einkanlega orðið til þess að
hann fór eingöngu yfir f sauðféið.
„Þaö sem fer
verst meö okkur
eru vextirnir"
— Það voru ýmsar ástæður, sem
lágu þar að baki en þó kannski
frekast að fjósið hér var orðið
lélegt og það þurfti að endur-
byggja ef framhald átti að verða á
kúabúskap. Þegar kom að því að
gera upp á milli þess, hvort
kindurnar eða kýrnar yrðu fyrir
valinu, hefur það sjálfsagt ráðið
úrslitum að ég er meira fyrir
sauðféið.
Hvernig er afkoma sauðfjár-
bænda um þessar mundir?
— Það sem fer verst með okkur
eru vextirnir, því greiðslur fyrir
afurðirnar koma mjög strjált. Við
bændur hér á Suðurlandi fáum
greitt fyrir sauðfjárinnlegg okkar
að hausti með þeim hætti að um
65% koma á tímabilinu septem-
ber-desember, næst fáum við
greitt vorið eftir og lokagreiðslur
fáum við ekki fyrr en næsta haust.
Að vísu hefur Sláturfélag Suður-
lands veitt innleggjendum sínum
áburðarfyrirgreiðslu með því að
ábyrgjast víxil, sem er jafnhár því,
sem menn eiga inni að vori.
Þetta er vitanlega ekkert til að
gleðjast yfir en maður hefur
skrimt við þetta. Verst er að
standa undir greiðslum fyrir
rekstrarvörur búsins, því þær eru
orðnar mjög dýrar og greiðslu-
frestur stuttur. Bændur verða
flestir að velta rekstrinum áfram
með víxlum og vextirnir eru fjótir
að safnast saman.
„Þú ert Þinn
eiginn herra“
— En hvað heldur þá mönnum
við búskapinn, fyrst afkoman er
kannski ekki sérlega eftirsóknar-
verð?
— Ég kann mjög vel við mig í
sveit og þá sérstaklega við sauð-
fjárbúskap. Maður er út af fyrir
sig og ræður sér og vinnutíma
sínum að miklu leyti sjálfur og
kannski er það þetta frjálsræði,
sem verður til þess að halda
mönnum við búskapinn. Þú ert
þinn eiginn herra, nema hvað
skepnurnar þurfa sína umsjá og
umhirðu. Nú, menn eru oft að tala
um, að við, sem erum með sauðfé
höfum meiri frítíma heldur en
þeir, sem eru með kýrnar. Ég finn
ekki að þar sé svo mikill munur á.
Við þurfum ekki að vera bundnir
við þetta upp á dag yfir sumartím-
ann en búskapurinn gengur lítið ef
maður er ekki við þetta meira og
minna, og auk þess koma tarnir á
vorin og haustin.
Ingvar Magnússon bóndi á Geldingalæk.
„A móti höftum
og Þvíumlíku“
Nú er mikið talað um erfiðleika í
markaðsmálum landbúnaðarins og
offramleiðslu. Hvaða aðgerðir
telur þú ré;t að grípa til í þessu
efni?
Þegar okkur bar að garöi var heimilisfólkiö á Geldingalæk í óöa önn aö binda
kvöldi kominn.
hey enda góöur burrkdagur brátt aö
Ljósm. t.g.
— Ég hef enga patentlausn
varðandi þessi mál en það er ekki
hægt að neita því að offramleiðsla
er til staðar. Ég er hins vegar á
móti öllum höftum og þvíumlíku
og í samræmi við það er ég á móti
þessum umrædda fóðurbætisskatti
og kvótakerfi. Ég get ekki nefnt
einhverjar sérstakar aðgerðir, sem
ég tel nauðsynlegar öðrum fremur
en það gengur vitanlega ekki til
frambúðar að rýra þann hluta,
sem ætlaður er okkur bændum. Og
þegar menn eru að velta þessum
málum fyrir sér, þá mega þeir ekki
gleyma því að aðstaða bænda er nú
þegar ekki of góð fjárhagslega.
Það er líka alveg skilyrði að
greiðslur fyrir afurðirnar komi
fyrr til okkar.
Að síðustu var Ingvar spurður
álits á starfsemi Búnaðarsam-
bands Suðurlands og þeirri þjón-
ustu, sem sambandið heldur uppi.
— Starfsemi Búnaðarsambands-
ins hefur auðveldað bændum mjög
margvíslegt starf og þá ekki síst
að verulegir áfangar hafa náðst í
kynbótastarfi. Starfsemi sæðinga-
stöðvanna, bæði í nautgriparækt- ,
inni og sauðfjárræktinni, hafa
verið til góðs. Maður verður
kannski ekki mikið var við ráðu-
nauta sambandsins en það getur
líka verið að bændur leiti of lítið
til þeirra, sagði Ingvar að lokum.
Siguröur Haraldsson bóndi í Kirkjubæ og Freyja Hilmarsdóttir, sem starfar
við tamningar hjá Siguröi, halda hér í hryssuna Rakel, sem sýnd verður á
Landbúnaöarsýningunni. Ljósm. t.g.
við verðum að halda áfram að
vinna nýja markaði.
Hingað til lands verða þó alltaf
sóttir úrvalshestar og kynbóta-
gripir en ég hef ekki alltof sterka
trú á því að við getum gengið að
breiðum markaði erlendis sem
vísum. Þróunin er reyndar þegar
orðin sú að hingað eru að mestum
hluta sótt frekar góð og tamin
hross.
„Erlendi markaöurinn
veröur aldrei breiöur“
Er þá ekki grundvöllur hér á
landi fyrir ræktun hrossa á
erlendan markað?
— Það er skoðun mín að fyrir
slíku sé ekki grundvöllur —
erlendi markaðurinn verður aldrei
það breiður og stór en hins vegar
held ég að salan á innanlands-
markaðnum eigi eftir að aukast,
því hestamennskan er alltaf að
verða útbreiddari. Hestamennska
hefur færst mjög í vöxt út um allt
land og eins og ég sagði áður hef
ég selt tiltölulega mest af hrossum
til annarra staða en Reykjavíkur.
Ég er ekki með þessu að telja úr
mönnum kjarkinn, því auðvitað
eiga menn að leggja út í ræktun
sem þessa ef þeir hafa til þess
áhuga. Menn verða þá að muna
það að hrossarækt hefur fram að
þessu ekki verið nein auðsupp-
spretta og til þess að menn geti
framfleytt fjölskyldu þurfa þeir,
eins og ég sagði hér fyrr, að hafa
eitthvert annað starf sem trygg-
ingu. Til dæmis fara sauðfé og
hross ákaflega vel saman, ef
jarðnæðið býður upp á það en til
að slíkt fari saman þarf jörðin að
vera stór. Á minni jörðum kemur
til greina að vera með auk
hrossanna búgreinar, sem ekki
gera kröfu til landrýmis, s.s.
aiifugla eða svín. Mín skoðun er
hins vegar sú að kúabúskapur og
hrossarækt fari ekki saman því
kúabóndinn má ekki vera að því að
sinna hrossunum og þá sérstak-
lega tamningu þeirra.
Eins og málin standa nú er ekki
um annað að ræða fyrir þá, sem
stunda hrossarækt, en að temja
hross sín sjálfir. Það að koma
hrossunum á tamningastöðvar er
alltof dýrt nema um sé að ræða
úrvalsgripi.
„Finna Þarf sanngjarna
leiö til takmarkana
á beit í afréttum
Nú ert þú Sigurður einnig
formaður Hagsmunafélags hrossa-
bænda. Hver eru helstu hags-
munamál hrossabænda um þessar
mundir?
— Ef rætt er um málefni
hrossabænda í heild, þá brennur
það einna heitast á mönnum,
sérstaklega á norðanverðu landinu
og einnig á stöku svæðum hér
syðra, hversu nú er þrengt að
hrossabúskap með takmörkunum
á því, hvað reka megi mörg hross í
afrétt. Eg veit að hrossabændur
skilja það alveg mæta vel að það
verður að vinna markvisst að
uppbyggingu og uppgræðslu há-
lendisins en það getur ekki verið
sanngjart að þær takmarkanir,
sem menn telja rétt að setja á
gripafjölda í afréttunum, bitni
nær einvörðungu á hrossabænd-
um. Þarna þarf að finna einhverja
sanngjarna leið.
Markaðsmálin eru alltaf í
brennipunkti og þar miðast starfið
mest við hinn erlenda markað.
Vitanlega verður við að reyna eins
og hægt er að halda í markaðinn í
þeim löndum, sem við höfum selt
hross til, en við verðum einnig að
vinna nýja. Það má t.d. ekki
einblína á Þýskaland og reyndar
er þetta breytt því við höfum selt
töluvert til Norðurlandanna.
Menn, sem vel þekkja til, s.s. í
Svíþjóð, hafa sagt mér að þar eigi
að vera hægt að vinna góðan
markað fyrir íslensk hross.
„Ágóöinn fer allur í
tamningarkostnaö
ef bóndinn
temur ekki sjálfur“
í tengslum við markaðsmálin er
líka mál, sem er afar mikilvægt að
finna einhverja lausn á en það er
tamning og þjálfun hrossa til sölu.
Gagnvart erlenda markaðnum
hefur þessu verið mjög ábótavant,
þó þetta hafi mikið færst til betri
vegar á allra síðustu árum.
Erlendir kaupendur hrossa hafa
komið hingað til lands og ferðast
um landið en ekki fundið nógu vel
tamin hross og þvi keypt færri en
ella. Þetta veldur bændum veru-
legum erfiðleikum vegna þess
hversu það er dýrt að láta temja
hross, því miðað við hross í
miðlungs gæðaflokki þá étur
tamningarkostnaðurinn upp
hagnaðinn af sölunni.
Eina lausnin á þessum vanda er
að bóndinn vinni þetta sjálfur
heima á búi sinu, því að öðrum
kosti fer ágóðinn allur í
tamningarkostnað og sala á
ótömdum hrossum verður alltaf
minni með hverju ári, sagði
Sigurður að síðustu.