Morgunblaðið - 12.08.1978, Page 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. ÁGÚST 1978
Vltlðlmli I I
VIÐSKIPTI - EFNAHAGSMÁL - ATHAFNALÍF
Ostaframleiðslan:
Mikil aukning
í útflutningi
VIO lestur á yfirliti því sem birtist í Hagtölum mánaöarins, júlí
1978 og fjallar um framleiðslu og sölu helstu landbúnaöar-
afurða kemur fram aö allmiklar sveiflur eru í útflutningi osta.
Til aö fá nánari skýringar á þessum sveiflum ræddi
Viöskiþtasíöan viö Óskar H. Gunnarsson forstjóra Osta- og
smjörsölunnar og sagöi hann aö helztu orsakirnar væri aö
finna í því magni sem framleitt og neytt væri hér innanlands af
mjólk ásamt verðlagsmálum þessara afuröa hér innanlands
hverju sinni. Útflutningur osta er því nokkurs konar
afgangsstærð, sagöi Óskar, enda má segja aö þaö komi fram í
tölunum. Útflutningur osta nam sem hér segir.:
1974 1975 1976 1977
1017 millj. 589 millj. 314 millj. 1231 millj.
Hann sagöi aö helztu markaöslöndin væru Bandaríkin og
Svíþjóö og af þeim tegundum sem mest er flutt út af má nefna
óöalsost og Goudaost en nú á næstunni mun hefjast
útflutningur á bræddum ostum (smurostum) til Tékkóslóvakíu.
Og þegar hann minntist á bræddu ostana spuröum viö hvort
hinn nýi hvítlauksostur hafi dregiö úr sölunni á hinum
smurostunum. Óskar kveö svo ekki vera, salan á
hvítlauksostinum hefur komiö sem hrein viöbót.
Af hverju?
ÞAR SEM all miklar um-
ræður fara nú fram í
þjóðfélaginu um stöðu fisk-
vinnslufyrirtækja er ekki
úr vegi að varpa fram
nokkrum spurningum sem
oft heyrast og hefur Við-
skiptasíðan siðan sett
nokkra þá punta, sem oft
heyrast sem sjónarmið
fiskverkenda í umræðun-
um, fyrir aftan hverja
spurningu.
Af hverju eru fiskvinnslu-
fyrirtæki alltaf rekin með
tapi?
Sem betur fer eru ekki öll
fiskvinnslufyrirtæki landsmanna
rekin með tapi en helzta orsökin
fyrir hinni almennu stöðu er sú að
innlendar kostnaðarhækkanir
hafa á undanförnum misserum
verið mun meiri en hækkanir á
markaðsverði, þrátt fyrir að al-
mennt megi telja verðlagið hag-
stætt. Árin 1974 og 1975 var það
óhagstætt og olli verulegum
rekstrarerfiðleikum. Einnig er
vert að benda á tvö önnur
mikilvæg atriði sem ráðið hafa
þróuninni í seinni tíð. Við ákvörö-
un fiskverðs (bolfisks) hefur ekki
verið tekið nægilegt tiilit til
sjónarmiða fiskkaupenda. Arð-
semi í fiskvinnslu hefur ekki verið
lögð til grundvallar við verð-
ákvarðanir. Verulegir erfiðleikar
eru á sölu saltfisks og skreiðar á
hinum hefðbundnu mörkuðum og
hefur það leitt til mikils vanda
fyrir framleiðendur þessara
afurða.
Af hverju er þessi mikli
mismunur á fiskvinnslu-
fyrirtækjum norðan og
sunnan heiða?
Fram til 1974 var vetrarvertíð-
araflinn aðaluppistaðan í þeim
afla sem fiskvinnslustöðvarnar
sunnan heiða unnu úr. Eftir þann
tíma breytist þetta og aflinn berst
nú á land allt árið samfara því að
samsetning aflans hefur verið
óhagstæðari en áður var. Fyrir-
tækjum norðan heiða var og er
veitt mun meiri fyrirgreiðsla í
sjóðakerfinu en fiskvinnslufyrir-
tæki sunnan heiða hafa átt kost á
eða með öðrum orðum: fyrirtækin
hér sunnanlands hafa ekki getað
ráðist í þær hagræðingaraðgerðir
sem nauðsynlegar eru. Þá má bæta
við að á Reykjanesi eru all margar
saltfiskverkunarstöðvar og bætir
ástandið í markaðsmálum þeirra
ekki stöðuna.
Af hverju eru þá allar
þessar fiskvinnslustöðvar
enn í gangi?
Almennt eru fiskvinnslufyrir-
tæki meðal helztu atvinnufyrir-
tækja í hverju byggðarlagi hér á
landi. Lokun þeirra hefur því fljótt
mikil áhrif á afkomu einstaklinga,
sveitarfélaga og þjóðfélagsins í
heild. Af þessum ástæðum er
reynt að forðast stöðvun rekstrar í
lengstu lög. Þetta hefur þó ekki
ávallt tekist og má nefna sem
dæmi að um 10 frystihús hafa
hætt rekstri á Suðurnesjum frá
því í upphafi síðasta árs.
Af hverju tala fiskverk-
endur fyrst og fremst um
gengisfellingu þegar leysa
á vanda fiskvinnslufyrir-
tækja?
Bílasalan í
Bandaríkjunum
EINS OG sjá má á meðfylgjandi mynd hafa verið allmiklar
sveiflur í bílasölunni í Bandaríkjunum og þá ekki sízt það
sem þeir kalla „Truck Sales“ en það nær til þeirra tegunda
bíla sem við nefnum sendiferðabíla og jeppa. Ford og
General Motors ráða yfir stærstum hluta þessá svokallaða
Truck Sales markaðar eða 35% hvor en hlutur Chrysler
verksmiðjanna er um 12,5%. En það eru ekki allir jafn
hrifnir af þessari þróun fyrir vestan. Stjórnmálamenn
óttast að hún geti spillt fyrir þeim áætlunum sem í gangi
eru varðandi framleiðslu bíla er krefjast minna eldsneytis
og þeir sem áður voru undirverktakar stóru bílaverksmiðj-
anna missa nú þennan hluta framleiðslu sinnar yfir til
bílaframleiðendanna sjálfra.
Þar sem það hefur verið eitt
meginverkefni allra ríkisstjórna
okkar eftir seinni heimsstyrjöld-
ina að halda verðbólgunni í
skefjum án sýnilegs árangurs telja
fiskverkendur sig ekki umkomna
að leiða það mál til lykta. Það
verður því, andstætt öllum al-
mennum rekstrarhagfræðilegum
kenningum, að auka tekjurnar til
samræmis við gjöldin, þegar við-
komubrestur fer að gera vart við
sig í atvinnugreininni. Umræður
fiskverkenda ber því fyrst og
fremst að skoða í ljósi reynslunnar
en ekki út frá því hvort gengisfell-
ing í sjálfu sér sé heppileg lausn
eða ekki. Það vita allir heilvita
menn að hún er aðeins skammgóð-
ur vérmir meðan við búum við það
vísitölukerfi sem hér þekkist í dag.
Framtíðarlausnin er því fólgin í
því að samræma innlenda verð-
lagsþróun, þróun verðlags í helztu
markaðslöndum okkar og síðan
verði arðsemissjónarmiðið lagt til
grundvallar í öllum þeim ákvörð-
unum sem teknar eru af hinum
ýmsu aðilum sem fara með mál-
efni fiskvinnslufyrirtækja.