Morgunblaðið - 05.09.1978, Qupperneq 17

Morgunblaðið - 05.09.1978, Qupperneq 17
MORGUNBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 5. SEPTEMBER 1978 17 Guðbjartur Gunnarsson, veitir Námsgagnamiðstöðinni forstöðu. Hér er hann að velja efni með teiknaranum Gylfa Reykdal. aö prófa ýmisskonar tækni. Nú er þarna saman komið ágætt liö með nauðsynlegan tækjakost. Tveir kennarar eru þar ráönir til starfa auk mín. Gylfi Reykdal starfar sem teiknari, enda hátt í það að vera menntaður arkitekt, og Kristján Svansson hefur á hendi Ijósmynda- vinnuna. Við höfum þegar unnið ýmis verk fyrir stofnanir og einstaka skóia í Reykjavík, en ekki farnir aö fjölfalda neitt. Skólavörubúðin á aö sjá um fjölföldun og afgreiðslu á námsefni fyrir landsbyggöina. í Námsgagnamiðstööinni á aö vera hægt aö framleiða námsgögn samkvæmt ströngum kröfum um tæknileg og kennslufræðileg mark- mið. í fyrstu verður þó lögð áherzla á framleiðslu á litskyggnum og glærum, þar eð skuggamyndavélar og myndvarpar munu þegar vera til í öllum skólum og notkun slíkra tækja fer vaxandi. En síðan er ætlunin aö framleiösla hljómbanda sigli í kjölfarið, svo og gerö annarra gagna fyrir grunnskólastigiö, eftir því sem þörfin leiðir í Ijós og fjárhagur leyfir. Þótt afgreiddar séu einstakar pantanir frá skólum, miöast framleiðsla Námsgagnamiö- stöðvarinnar fyrst og fremst við efni sem hefur almennt gildi fyrir grunn- skóla og gert er ráð fyrir aö nota megi víða. Áður en við förum að glugga í það kennsluefni, sem Námsgagnamið- stööin hefur veriö að vinna í sumar, spyrjum viö Guðbjart Gunnarsson um viðhorf og vinnubrögð kennara í þeim löndum sem hann er kunnugastur þ.e. Bandaríkjunum og Kanada, til þessara þátta. Hann sagöi aðstæöur nokkuð annars eðlis en hér. í Bandaríkjunum væri ekki eins mikill ríkisrekstur og kennarinn á því mikið undir því aö sýna árangur í starfi, og dugar þá ekki prófskírteiniö eitt. Skólinn er undir smásjá og ef nemendur sýna ekki árangur, til dæmis þegar þeir koma áfram í aöra skóla, á kennarinn á hættu aö fá pokann sinn. Kennurum er því mjög annt um aö standa skil á starfinu og fara strax á vorin, þegar kennslu lýkur, á námskeið og búa sig undir næsta kennsluár, áður en þeir fara í frí. Þar panta því kennarar strax á vorin þau kennslu- gögn, sem þeir þurfa fyrir næsta vetur. Þeir, sem námsgögnin fram- leiöa, vita hvaö þeir vilja, og geta haft þaö tilbúiö aö haustinu. Sama gildir um pantanir á ýmsu efni, sem þegar er til, t.d. kvikmyndum. Tengsl kennara við miðstööina Er Guðbjartur var inntur eftir því hvort Námsgagnamiöstööin heföi unniö úr slíkum beiðnum í sumar, sagði hann aö lítið væri um tillögur frá þeim, sem eru að fást við kennsluna, þrátt fyrir auglýsingar og áeggjanir, sem sendar voru í skólana. Þó heföu komið ábending- ar og beiðnir frá skólum, sem komu aö góöu gagni. Til dæmis um líffræðiflokk frá Fjölbrautaskólanum og um sjávarútveg- og mannkyns- söguglærur frá Langholtsskóla. Ef til vill væru þetta byrjunaröröugleikar, en hætt væri viö því aö miðstöðin losnaði úr tengslum viö skólakerfið, ef stööug samskipti kæmust ekki á. — Þá verðum við enn eitt stein- þlómið í kerfinu, og það kæri ég mig ekki um, þætti hann viö. — En þetta tekur sjálfsagt sinn tíma. Þaö eru æ fleiri skólamenn að gera sér þetta Ijóst, held ég. í frekari umræðum um þennan þátt málsins kom þaö fram, aö þarna kemur aö sjálfsögöu fljótt til spurningin um fjármál. Eölilegt er aö skólastjórar og kennarar þurfi að vega og meta þann kvóta, sem þeir hafa til innkaupa af þessu tagi. Meöan slík endurskoöun, sem nú stendur yfir, fer fram á skólakerfinu, er samt nauösynlegt aö allir þættir haldist í hendur. Skólarannsókna- deildin hefur tilraunaefni, sem gefiö er út af Ríkisútgáfu námsbóka og selt í Skólavörubúöinni. Eðlilega vill slíkt efni oft veröa dýrara en eldra efni. Og til viöbótar endurskoðuðu námsefni koma svo nauösynieg nýsigögn til kennslunnar, sem einnig hljóta að verða nokkuð dýr í samanburði við prentaö mál — og vilja þá gjarnan mæta afgangi. En eigi sú umsköpun á kennsluháttum, sem beinlínis er gert ráð fyrir í grunnskólalögum, að verða annaö en kák eitt, þurfa kennarar aö sjálfsögöu aö geta haft milli handa þau kennslugögn, sem breyttum kennsluháttum fylgja. Og til aö kennarar geti gert kröfur um kennslugögn með nýrri tækni, þurfa þeir aö sjalfsögðu að afla sér þekkingar á þeirri tækni og notkun hennar og möguleikum í mismun- andi tilvikum. Stefnan í fræöslumálum er sam- kvæmt grunnskólalögum sú, aö gefa öllum tækifæri til aö þroskast og nema í samræmi við getu og hæfileika. Þar sem allar menneskjur eru ekki eins, þurfa nemendur mislangan tíma og mismunandi aöferðir til þess að þeim nýtist fræösla. En hvernig á aö hjálpa einstaklingnum, ef efnið er ekki matreitt við hans hæfi? Það er hin fræöilega ástæða, sem liggur aö baki þeirri umsköpun í kennsluhátt- um, sem nú er í deiglunni. — Sumir halda að notkun nýrra námsgagna sé bara eitthvert tízku- fyrirbæri eða skraut, segir Guðbjart- ur. En þaö eru áratugir síöan stöku kennarar byrjuðu að nota útvarp, kvikmyndir, veggspjöld og þesshátt- ar og þetta voru köliuö hjálpargögn við kennslu. Miðlar, aðrir en prentað mál og talaö orð, eru ekki lengur taldir einungis hjálpargögn. Þeir eru óaðskiljanlegur hluti af kennslustarf- inu. Viö erum ekki aö kenna, heldur hjálpa nemendum til aö nema. Og þá er ætlazt til þess aö nemendinn verði virkur — að kennarinn virki nemandann í starfi. Námsgögn eru ekki síður handa nemendum en kennurum. Þessara nýju viðhorfa gætir í ýmsum greinum í skólakerfinu, sem þá krefjast fjölbreyttari námsgagna. Áður var ein kennslubók í landa- fræöi, önnur í dýrafræði, sú þriöja í sögu o.s.frv., og krakkarnir læröu af bók þekkingaratriöi í hverri grein. Nú er farið aö skoöa efnið í víðara samhengi í svonefndri samfélags- fræöi. Þá er ekki um afmarkaöa kennslubók að ræða og náms- greinarnar skarast. Því er ekki raunhæft aö taia alfariö um gerö námsgagna fyrir eina ákveöna grein. Kennarinn verður að hafa þekkingu á námsgögnum og möguleikum þeirra og tengja þau við efnið, eftir því sem við á. Guöbjartur segir, að glærurnar séu orönar vinsælar í skólum, enda komin tæki í alla skóla til aö nota þær. Sama gildir um skyggnur. Námsgangamiöstööin hefur enn ekki tæki til aö vinna hljóö, en verkefni bíða slíkrar aðstööu. Kvik- myndir eru aftur á móti enn sem komið er alltof dýrar, til aö hægt sé að útbúa kennslukvikmyndaefni og enn er of snemmt að tala um framleiöslu myndsegulbanda. — Þróunin þarf að verða sú, að einstaklingarnir geti átt kost á aö skoöa myndir og hlusta á hljómbönd í skólabókasöfnum, rétt eins og aö fletta upp í bók, segir Guöbjartur. Bókasafnið er nú að verða mið- punktur skóians. Heitir raunar ekki lengur bókasafn, heldur skólasafn, og á í samræmi við það í framtíðinni aö hýsa „önnur námsgögn“ auk bókanna og vera vinnustaöur nem- enda. Útbúnir glæru- og skyggnuflokkar Nú er kominn tími til að skcöa það, sem Námsgagnamiðstööin hefur verið að vinna að, og sjá glæru- og skyggnuflokka þá, sem hún hefur á boðstólum og í vinnslu. Þar vekur strax athygli efni um íslenzkan sjávarútveg. í skyggnuflokknum eru 25—30 myndir og er þaö yfirlitsflokkur um þróun sjávarútvegs frá upphafi islandsbyggðar til s.l. aldamóta, er fyrsta vélin var sett í árabát vestur á ísafirði. Er miðað við að þessi flokkur komi að góðu haldi í 11 —12 ára bekkjum grunnskóla og ofar, eftir því hvernig um efnið er fjallað. í glæruflokknum eru um 30 glærur, þar sem sameinaðar eru Ijósmynda- tækni og skýringateikningar. Er þar nokkru ítarlegar farið inn á lýsingu á nútímafiskveiöum, og notið þar aðstoðar sérfróöra manna. Er þar fjallaö um þaö hvernig skip veiða, hvaöa fisktegundir, með hvaöa veiðarfærum, hvar, á hvaöa árstíma, hve mikið, hvernig fiskurinn er verkaður, hvert hann er seldur og hver hlutur aflans er í þjóöar- búskapnum. Er skyggnuflokkurinn svo til tilbúinn, en giæruflokkurinn verður tilbúinn til fjölföldunar síðar í haust. Bent er á að hver þáttur í þessum flokkum getur gefið tilefni til ítarlegri meðferöar efnisisins. Tveir aðrir glæruflokkar, sem eru tilbúnir til fjölföldunar, vekja athygli. Er annar 56 glærur úr mann- kynssögu, í tengslum við efni, sem almennt er farið yfir í 8. og 9. bekkjum grunnskóla. Er þar oftast um að ræða eitt grunnkort og yfir þaö felld línuteikning í öörum lit, og svo flettiglæra með nöfnum og upplýsingum. Hinn flokkurinn er 70 glærur í lífeðlisfræði, sem skiptast í 10 undirflokka, og hægt aö fá þá alla eða hvern flokk fyrir sig. Þá liggur tilbúinn til fjölföldunar 60 mynda skyggnuflokkur um líf í heitu landi (Tansaníu), sem Skóla- rannsóknadeild menntamálaráöu- neytisins hefur undirbúið, ásamt bók um sama efni. En Ríkissútgáfa námsbóka sér um fjölföldun nýsiefn- is, svo sem áður er sagt, og er fjölföldun hagað í samræmi við undirtektir skólanna. Ýmsar hugmyndir eru á lofti. Skólarannsóknadeild á sér langan óskalista um skyggnur þó ekki sé ákveðin útgáfa þarna. Næstu verk- efni um Reykjavík eru ekki endan- lega ákveöin, en ýmsar hugmyndir fram komnar, svo sem um flokka um skemmtanalíf á fyrri tíö, landbúnaö í Reykjavík, þróun húsagerðar og útþenslu borgarinnar, hitaveitu, rafmagnsveitu og þróun iönaðar. Er þegar farið að safna myndefni í suma þessara flokka meö eftirtök- um á gömlum myndum úr Árbæjar- safni og Ijósmyndun. Tækjakostur og mannafli Náms- gangamiöstöövarinnar er viö þaö miðaður að þar fari fyrst og fremst fram tiltekin frumvinna á mynd- og hljóðefni eöa nýsigögnum en frum- gerð glæru eða skyggnuflokks, sem valinn er til fjölföldunar, er síðan afhent framkvæmdastjóra Skóla- vörubúöarinnar til fjölföldunar, sölu og dreifingar. En þótt æskilegt þyki aö sem mest áherzla sé á þaö lögö að framleiða námsgögn, sem hent- að gætu grunnskólum landsins í heild, er vegna hluts Reykjavíkur- borgar í rekstri miðstöðvarinnar gert ráð fyrir því að stöðin geti milliliðalaust sinnt óskum einstakra skóia og kennara þar ( tilteknum greinum, eftir því sem tími vinnst til. Þannig getur hún séö um eftirtökur og fjölföldun að vissu marki fyrir einstaka skóla og Ijósmyndun á vettvangi í tengslum við skyggnu- gerð. Þarna er greinilega upphaf aö ákaflega merku starfi, sem væntan- lega á eftir aö skila sér í betri kennsluárangri þegar fram líöa stundir. Veröur fróðlegt á næstu árum að fylgjast með hvernig Námsgagnamiðstöðin og starf hennar nýtist skólum landsins. — E.Pá. Námsgagnamiðstöðin hefur m.a. gert sögulegan yfirlitsflokk með 27 skyggnum, sem sýna íslenzkan sjávarútveg frá landnámi til vélaaldar. Hér er ein mynd. Á henni sést maður í skinnklæðum, hjallur og fiskimannakofi í Reykjavík.

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.