Morgunblaðið - 05.09.1978, Qupperneq 38

38
MORGUNBLAÐIÐ. ÞRIÐJIJDAGIIR 5. SEPTEMBER 1978
ÓLAFUR F. ÓLAFSSON,
fyrrverandi forstjóri,
lézt föstudaginn 1. september aö Hátúni 12.
Fyrir mína hönd og barna hans,
Valgeröur Marteinsdóttir.
Maöurinn minn og faöir okkar.
er látinn.
JÓNAS ÁSGRÍMSSON,
rafvirkjamaistari,
Skeiöavogi 71,
Hanna Kristjánsdóttir og börn.
Ástkær bróöir minn og móöurbróöir,
JÓN KRISTINN VIGFÚSSON,
sem andaðist 25. ágúst á Borgarspítalanum, veröur jarösunginn frá
Fossvogskirkju miövikudaginn 6. september kl. 3.
Valgeróur Vigfúsdóttir,
Kristbjörg Jónsdóttir.
t
Eiginkona mín, móöir okkar, tengdamóöir og amma,
ADALHEIDUR ANTONSDÓTTIR,
Fróöasundi 3,
Akureyri,
sem andaöist aö heimlli sínu þriöjudaginn 29. ágúst s.l. veröur jarösett frá
Akureyrarkirkju miövikudaginn 6. sept. kl. 13.30.
Þeir sem vildu minnast hennar er bent á Kvenfélag Akureyrarkirkju eöa
líknarstofnanir.
Lorenz Halldórsson,
börn, tengdabörn, barnabörn og
barnabarnabarn.
+
ÁRMANN SIGURBJÖRNSSON,
Akurgerói 6,
Akraneei,
veröur jarösunginn frá Norötungukirkju fimmtudaginn 7. september kl. 1:30.
Eiísabet Sigurbjörnsdóttir.
...................... m
+ Útför eiginmanns míns,
LOFTS GUÐMUNDSSONAR,
Rithöfundar,
fer fram frá Fossvogskirkju í dag, þriöjudaginn 5.9. kl. 3 síödegis.
Fyrir hönd aðstandenda,
Tala Klemensdóttir.
+
Eiginmaöur minn, faöir, tengdafaöir, afi og langafi
CÆSAR BENJAMIN MAR
veröur jarösunginn frá Fossvogskirkju miövikudaginn 6. september kl. 1.30.
Jóhanna Mar,
Elías Mar, Siguröur Mar,
Óskar Mar, Vilborg Siguróardóttir,
Kristín Mar Smith, William J. Smith,
barnabörn og barnabarnabörn.
+
Útför móöur okkar og tengdamóöur
MARGRÉTAR HALLDÓRSDÓTTUR
frá Hjallalandi, Álftamýri 50.
veröur gerö frá Fossvogskirkju í dag kl. 13.30.
Þóra Þorleifsdóttir, Helgi Jóhannesson,
Hörður Þorleifsson, Hulda Tryggvadóttir,
Laufey Þorleifsdóttir, Albert Þorbjörrsson,
Nanna Þorleifadóttir, Helgi Ingvar Guómundsaon,
Guðlaug Þorleifsdóttir, Óskar V. Friðrikssoh,
Leifur Þorleifsson, Marta Pálsdóttír.
Lokað vegna jarðarfarar
frá 12 á hádegi í dag.
Sporið,
Grímsbæ.
Loftur Guðmundsson
fáein minningarorð
Fjörutíu og sex ár eru nú liðin
frá því að fundum okkar Lofts
Guðmundssonar bar fyrst saman.
Ég var þá unglingur nýlega
fermdur og hafði lokið lögboðnu
námi í barnaskóla, en óvíst var,
hvort orðið gæti af frekara námi,
þar eð enginn unglinga- eða
gagnfræðaskóli var í þorpinu, þar
sem ég átti heima, og þar við
bættist að í landinu voru þá miklir
krepputímar, sem drápu flest í
dróma fátæktar og kyrrstöðd.
Peningar sáust varla, að minnsta
kosti höfðu unglingar þá ekki
undir höndum, og fátt þekktist þá
af þeim lífsgæðum, sem nú þykja
sjálfsögð í svokölluðu velferðar-
þjóðfélagi okkar tíma. Sjálfsagt
þótti, að stálpaðir unglingar
reyndu að verða sér úti um
einhverja atvinnu á sjó eða landi
og létta þannig undir með for-
eldrunum í hinni erfiðu lífsbar-
áttu, sem þá var hvarvetna háð.
Um frekari skólagöngu en nokk-
urra ára barnaskólanám var varla
að ræða á þeim árum nema með
einstökum undantekningum, þó að
hugur margra námfúsra unglinga
stefndi til þeirrar áttar. Þeir fáu,
sem hugðu á slíkan frama sem
langskólanám var í augum al-
mennings, og búsettir voru úti á
landi, urðu að fara til Reykjavíkur
eða Akureyrar til framhaldsnáms,
og fyrir fátæka unglinga, sem ekki
áttu ættingja eða vini að á þessum
stöðum, er stutt gætu þá á
námsbrautinni, virtist sú leið með
öllu lokuð.
Ymiss konar hugleiðingar og
áform um frekara nám voru mér
ofarlega í huga eins og fleirum um
þessar mundir, en úrræðin í þeim
efnum virtust vissulega ekki blasa
við. Þó voru veikar vonir um, að
við krakkarnir fengjum með
haustinu einhverja tilsögn í helstu
námsgreinum, svo sem íslensku og
reikningi og ef til vill einu eða
tveimur tungumálum, ef kennarar
barnaskólans sæju aumir á okkur
og gætu komið þeirri kennslu við.
En þeir voru fáir og aðstaða til
náms örðug á ýmsan hátt. Þarna
var þó alltaf örlítil von, sem vert
var að halda í í lengstu lög.
Sem ég stóð á Stokkseyrarhlaði
í hópi nokkurra leikfélaga og
kunningja mildan, sólbjartan
haustdag árið 1932, varð mér
skyndilega starsýnt á snyrtilega
búinn ungan mann, sem vatt sér út
úr einni verslun þorpsins og
skundaði framhjá okkur strákun-
um í átt til litla, gamla skólans, er
stóð þarna skammt frá. Ekki var
það vegna þess, að ókunni maður-
inn væri meiri öðrum mönnum að
vallarsýn eða að nokkru leyti
sérkennilegur í háttum sínum eða
framkomu, að athygli mín beindist
ósjálfrátt að honum, heldur hins,
hve framandlegur, næstum út-
lendingslegur hann var á að líta.
Hann var fremur lágur vexti, en
þrekinn og knálegur, hreyfingarn-
ar frjálslegar jafnvel íþrótta-
mannslegar, svipurinn festulegur
og einbeittur. Höfuðlagið var
dálítið sérkennilegt, hárið dökkt
og liðað og skipt upp frá miðju
enni. En það, sem mér fannst
athyglisverðast við manninn, þeg-
ar hann gekk framhjá og kastaði
á okkur kveðju, voru augun. Þáu
voru dökk og dreymandi og mjög
gáfuleg. Mér kom í hug, að þetta
hlyti að vera einhver menntamað-
ur, kannski listamaður, t.d. mál-
ari, sem væri að huga að skemmti-
legum fyrirmyndum í þessu litla
sjávarplássi, eða þá skáld eða
rithöfundur. Við nánari umhugsun
fannst mér líklegast, að þessi
ókunni maður hlyti einna helst að
vera skáld. Einmitt svona fannst
mér að þau ættu að vera.
Ég komst brátt að raun um hver
ókunni maðurinn var. Þetta var
nýr kennari, sem ráðinn hafði
verið að barnaskólanum. Loftur
Guðmundsson hét hann og fór gott
orð af hæfileikum hans og kunn-
áttu. Hann var nýkominn frá
útlöndum, en þar hafði hann
dvalist um skeið og forframast á
ýmsan hátt, m.a. hafði hann lagt
stund á íþróttir og lokið íþrótta-
kennaraprófi frá sænskum lýð-
skóla. Tungumálamaður var hann
sagður góður og ritfær vel. Ýmis-
legt fleira var talið að honum væri
til lista lagt, og þótti þorpsbúum
fengur að fá svo fjölhæfan og vel
menntaðan kennara að skólanum.
Það átti líka eftir að koma á
daginn, að ekki hafði verið ofsög-
um sagt af hæfileikum og þekk-
ingu þessa unga og knálega
kennara.
Kennsla hófst í skólanum á
tilsettum tíma um haustið, og svo
fór, að við unglingarnir, sem lokið
höfðum lögboðnu námi vorið áður,
urðum einnig aðnjótandi kennslu
nýja kennarans. Hann gekkst fyrir
því ásamt öðrum kennurum skól-
ans, að við fengum kennslu í
ýmsum greinum á kvöldnámskeiði,
sem stóð frá byrjun október-
mánaðar til áramóta, en þá hófst
stritvinnan við vertíðarstörfin, og
enginn tími var lengur aflögu til
lestrar og náms. En á þessum
stutta vetrartíma lærðum við
unglingarnir ótrúlega mikið, enda
lágu kennararnir ekki á liði sínu
að fræða okkur og glæða náms-
áhuga okkar, en við reyndum af
fremsta megni að tileinka okkur
þá fræðslu, sem okkur var í té
látin þennan skamma tíma.
Fleira var það þennan vetur,
sem Loftur Guðmundsson innti af
höndum ungmennum þorpsins til
þroska og ánægju en bóklegu
kennsluna eina. Hann hófst ötul-
lega handa við íþróttakennslu
bæði í skólanum og utan hans, og
þrátt fyrir erfiða aðstöðu og
ónógan tækjakost, náði hann
umtalsverðum árangri í kennsl-
unni. Ungum mönnum sem og
þeim, er fulltíða voru orðnir, gaf
hann líka kost á að iöka glímu, og
urðu margir til þess að æfa þá
þjóðlegu og skemmtilegu íþrótt.
Þennan vetur var oft líf í tuskun-
um í skólanum og gamla sam-
komuhúsinu, þegar æskulýður
þorpsins gekk þar til náms og
íþróttaiðkana af kappi og gleði
undir forystu hins unga og áhuga-
sama kennara.
Vorið eftir hófst nýr þáttur í
kennslu Lofts. Hann hófst handa
um sundkennslu og framkvæmdi
hana í sjávarlóni einu austan við
þorpið. Var þar allgóð aðstaða til
sundiðkana, en kaldsamt þótti
sumum í fyrstu að synda í sjónum.
Það vandist þó brátt, og náðu
flestir dágóðum árangri í sund-
menntinni þær fáu vikur, sem
námskeiðið stóð. Fræknastur allra
var að sjálfsögðu kennarinn, enda
vel þjálfaður íþróttamaður og
sundmaður góður. Enginn stóð
honum á sporði í þeirri grein, þó
að nokkrir ungir menn, sem fengið
höfðu einhverja tilsögn áður, væru
sæmilega liðtækir sundmenn.
Loftur synti fram og aftur í
lónunum eins og selur og lét
kuldann ekki á sig fá. Það fannst
okkur strákunum þá vera hámark
karlmennsku og hreysti og dáð-
umst mjög að slíku afreki. Með
fordæmi sínu og ágætri tilsögn
fékk hann marga til þess að leggja
rækt við þessa nytsömu íþrótta-
grein, og munu sumir þeirra, er
þarna lærðu að fleyta sér, síðar á
ævinni hafa átt þeirri kunnáttu líf
sitt að þakka.
Því miður varð dvöl Lofts á
Stokkseyri skemmri en skyldi.
Haustið 1933 kvaddi hann litla
þorpið á ströndinni, þar sem hann
hafði átt margar ánægjulegar
stundir og starf hans var mikils
metið. Veit ég, að mörgum þótti
sjónarsviptir að brottför hans og
hefðu gjarnan kosið, að dvöl hans
þar hefði orðið lengri. En hugur
hins unga m^ins stefndi nú til
annarra átta og meiri afreka. Leið
Lofts lá nú til Vestmannaeyja, en
þar gerðist hann kennari við
barnaskólann og starfaði við hann
óslitið næstu tólf árin. Var hann
þar vel látinn sem kennari, en ekki
munu Vestmannaeyingar síður
hafa kunnað að meta framlag hans
til ýmiss konar menningarmála og
skemmtistarfsemi í bæjarlífinu.
Var oft til Lofts leitað í þeim
efnum, og var hann jafnan boðinn
og búinn að veita þar liðsinni sitt,
enda færari á því sviði en flestir
aðrir.
í Vestmannaeyjum lágu leiðir
okkar Lofts aftur saman nokkrum
árum eftir að hann fluttist frá
Stokkseyri. Gafst mér þá tækifæri
að endurnýja við hann gömul
kynni og njóta kennslu hans og
leiðsagnar við undirbúning inn-
tökuprófs í Kennaraskólann
haustið 1939. Nokkrum árum síðar
urðum við svo samstarfsmenn við
barnaskólann í Eyjum í nokkur ár.
Heimsótti ég hann þá oft og þá
varð mér ljóst af ýmsu því, er
hann sýndi mér og las úr
óprentuðum ritverkum sínum, að
mér hafði ekki missýnst, þegar ég
sá hann fyrst á Stokkseyrarhlaði
og þótti hann skáldlegur ásýndum.
Hann var skáld, og því átti þjóðin
eftir að kynnast á næstu árum og
áratugum.
Arið 1945 urðu enn þáttaskil í
ævi Lofts Guðmundssonar. Hann
fluttist þá búferlum frá Vest-
mannaeyjum til Reykjavíkur og
átti þar heima til dauðadags. Um
líkt leyti og hann fluttist frá
Eyjum lét hann af kennslustörf-
um, en helgaði sig eingöngu
blaðamennsku og ritstörfum upp
frá því, enda munu þau störf hafa
verið honum hugstæðust, þó að
kenr.slustörfin færu honum einnig
vel úr hendi. Um tuttugu ára skeið
var hann blaðamaður, lengst af við
Alþýðublaðið, og leysti þau störf
af hendi með prýði. Á þeim árum,
sem Loftur var blaðamaður, birt-
ust öðru hvoru í Alþýðublaðinu
gamanþættir og skopkvæði eftir
hann, og höfðu margir gaman af
þeim pistlum, en græskulaus
gamansemi og skop var ríkur
þáttur í skapgerð Lofts og setti
mark á mörg ritverk hans. Jafn-
framt erilssamri blaðamennsku
innti hann af höndum yfirgrips-
mikil og fjölþætt ritstörf. Hann
frumsamdi og þýddi fjölda bóka
um hin fjölbreyttustu efni. Hann
samdi viðamikil skáldverk og
viðtalsbækur, leikrit og kvik-
myndahandrit, ljóð og dægurlaga-
texta svo og fjölmarga gaman-
þætti fyrir útvarp og leiksvið.
Einnig samdi hann nokkrar ágæt-
+
Útför móöur minnar, tengdamóöur, ömmu, langömmu, systur og mágkonu
ÞORGERÐAR SVEINSDÓTTUR,
Hringbraut 88,
sem andaöist 31. ágúst aö Elliheimilinu Grund, fer fram frá Fossvogskirkju
7. sept. kl. 15.00.
Sigurdí* Sæmundsdóttir, Jóel Sigurö**on,
Dóra Jóelsdóttir, Ólafur Guðmundsson,
Snorri Jóolsson, Ásgeröur Magnúsdóttir,
Jóel Jóelsson, Geröur Jóelsdóttir,
barnabarnabörn,
Ingibjörg Sveinsdóttir, Jóhannes Ó. Guömundsson.