Morgunblaðið - 22.02.1979, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. FEBRÚAR 1979
21
FRIÐHELGI EINKALIFSINS
GILDISKÓLANS
OG MARKMIÐ
Friðhelgi einkalífsins emð
tilliti til barna og foreldra var
fundarefni Hvatar og Heim-
dallar 14. febrúar s.l. í máli
Sigurðar Pálssonar námsstjóra
m.a. kom fram eftirfarandi:
Það er mér fagnaðarefni, að
vakin skuli umræða um frið-
helgi einkalífs, einkum með
tilliti til barna og foreldra
þeirra, og að sú umræða skuli
tengd markmiðum og innihaldi
skólastarfs.
Ég vona að þessi umræða
kafni ekki í því sem er kveikjan
að frumvarpi Ragnhildar Helga-
dóttur til breytinga á grunn-
skólalögum, þ.e. könnun þeirri
sem íslenskir sálfræðinemar við
Árósaháskóla gerðu hér í öllum
8. bekkjum grunnskóla í Reykja-
vík á árunum 1974—1975. Ljóst
er að sú könnun var um margt
ámælisverð, bæði að því er
varðar gerð spurninga og fram-
kvæmd, eins og þegar hefur
komið fram. Um það verður því
varla deilt að nauðsynlegt er að
setja skýrar reglur um slíkar
kannanir, sem gerðar eru á
uppeldis- og fræðslustarfi skól-
ans. Skóli getur aldri verið
hlutlaus stofnun. Enda þótt
honum beri að veita hlutlæga
fræðslu um hin ýmsu efni er
ljóst að hann verður að taka
afstöðu til þess hvað er æskilegt
og miður æskilegt, hvað rétt og
hvað rangt o.s.frv. að því er
varðar ýmis grundvallaratriði
er snerta uppeldi og skólastarf,
þ.e. hann er viðhorfamótandi
(innrætandi). Enda er af ýmsum
álitið óhugsandi að ala fólk upp
til dómgreindar og sjálfstæðis í
stofnun sem engin viðmið hefur
(í normatívu tómarúmi).
Sú viðhorfamótun, sem á sér
stað í skólanum á að vera öllum
ljós og þess eðlis, að meirihluti
þegnanna sé sammála um hana,
þ.e. hún á að grundvallast á
þeim gildum sem almennt eru
viðurkennd í samfélaginu.
Þetta vekur spurninguna um
það hvað er „almennt viður-
kennt“. I hinu íslenska þjóð-
félagi er ólíklegt að fullkomin
eining ríki um slíkt, þjóðfélagið
er það sem kallað er pluraliskt. I

_______________________________________JW
Á myndinni cru f.v. Ilagnhildur Helgadóttir, Halidóra Rafnar.
Ragnar Ingimarsson, Erna Ragnarsdóttir. Ester Guðmundsdótt-
ir, Jóhanna Thorsteinsson, Sigríður Jónsdóttir. Sigurður
Pálsson. Kjartan Gunnarsson.
grunnskólastigi, þannig að frið-
helgi einkalífs sé ekki rofin og
vísindalegrar nákvæmni verði
gætt.
Það sem einkum vekur áhuga
minn er þó sá hluti frumvarps
Ragnhildar Helgadóttur, sem
tengist markmiðsgrein grunn-
skólalaganna, 2. gr. og kveður á
um að skólinn skuli i fræðslu- og
uppeldisstarfi sínu ekki vinna
gegn trúar- og lífsskoðunum
forráðamanna barnanna og
forðast einhliða áróður um slík-
ar skoðanir og um álitaefni og
ágreiningsmál í þjóðfélaginu.
Þetta er í fullu samræmi við
1. mgr. þessarar sömu greinar,
sem kveður á um að skólinn
skuli rækja hlutverk sitt í sam-
vinnu við heimilin.
Þetta hlýtur því að kalla á
ýtarlega og málefnalega um-
ræðu um það hver sé vilji for-
eldra og forráðamanna barna og
því er tekur til viðhorfamótunar
skólans og gildismiðlunar hans.
í markmiðsgrein grunnskólalag-
anna er kveðið á um að starf
skólans skuli mótast af um-
burðarlyndi, kristilegu siðgæði
og lýðræðislegu samstarfi og
skal skólinn temja nemendum
víðsýni, skilning á mannlegum
kjörum o.s.frv.
Markmið grunnskólans segir
því til um hvað löggjafinn hefur
talið hafa grundvallarþýðingu í
lýðræðisþjóðfélagi hafa allir
rétt til að láta í ljós skoðun sína
á því hver eigi að vera gildis-
grundvöllur skólans og hljóta að
verða um það nokkur átök.
Baráttan um þennan grundvöll
er til lykta leidd á löggjafarsam-
kundu þjóðarinnar. Umræða
foreldra og forráðamanna barna
um þetta atriði er því afar
mikilvæg, svo að stjórnmála-
menn hafi hugmynd um vilja
þeirra. Sömuleiðis er brýnt að
stjórnmálamenn og stjórnmála-
flokkar ræði viðhorf sín fyrir
opnum tjöldum svo að kjósendur
kaupi ekki köttinn í sekknum.
Þegar löggjafinn hefur sam-
þykkt ákveðinn grundvöll skóla-
starfs og hafnað öðrum, er það
skortur á umburðarlyndi og
trúnaðarbrot gagnvart foreldr-
um að vinna gegn samþykktum
meginmarkmiðum.
Állt uppeldisstarf grundvall-
ast á því hvert viðhorf uppal-
andinn hefur til mannsins.
Hverrar gerðar er hann, hvaða
möguleika hefur hann, hvert er
takmark hans? Að mínu mati er
æskilegt að uppeldis- og skóla-
starf grundvallist á hinu kristna
viðhorfi til mannsins sem sköp-
unar Guðs. Hvað það viðhorf
felur í sér í einstökum atriðum
er mál sem gera þyrfti fyllri skil
en tök eru á að þessu sinni.