Morgunblaðið - 19.06.1979, Qupperneq 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. JÚNÍ 1979
Valtýr Pétursson:
Misnotkun listasafns
Þau mistök urðu í blaðinu s.l.
sunnudag, að síðari hluti grein-
ar Valtýs Péturssonar, „Mis-
notkun listasafns“, féll niður.
Greinin er birt hér í heild:
Þeir, sem muna örfá ár aftur í
tímann, minnast þess, er Ragnar
Jónsson í Smára tók heldur
betur til hendi og færði Alþýðu-
sambandi íslands gríðarmikla
gjöf af mörgu því besta í
íslenskri myndlist, sem hann
hafði sankað að sér um langa tíð.
Þessi rausnarlega gjöf fékk heit-
ið LISTASAFN A.S.Í. og hefur
líklegast verið vandræðabarn
þessara fjölmennu landssam-
taka, alla tíð síðan Ragnar gaf
það. Að vísu hefur verið unnið
ágætt starf með þessu safni á
þann hátt að senda sýningar um
landsbyggðina og koma fólki þar
í tengsl við myndlist. Sumir
kunningjar mínir í kaupstöðum
og þorpum landsins hafa sagt
mér hverja þýðingu slíkar sýn-
ingar hafi haft fyrir sig. En hér í
höfuðborginni hefur þetta stór-
kostlega safn, sem frú Margrét
Jónsdóttir jók myndarlega við
fyrir r.okkrum árum, verið á
vergangi og ætíð í miklu hús-
næðishraki. Ragnar Jónsson gaf
út ágæta listasögu íslenska, og
er hún rituð af Birni Th. Björns-
syni. Þessa bók gaf Ragnar
einnig A.S.Í. til að afla fjár til
byggingar undir safnið, en lítið
hefur farið fyrir byggingu handa
safninu, og ég er hræddur um, að
sala þess verks hafi ekki gengið
sem ætlast var til. Hvað um það,
á næsta leiti mun vera sama-
staður fyrir Listasafn A.S.I., og
ef sú sögusögn er á rökum reist,
skal því sannarlega fagnað.
Fyrir nokkrum árum gerðist
það, að hluti af þessu safni var
hengdur á veggi einnar peninga-
stofnunar hér viö Laugaveginn,
Alþýðubankans auðvitað. Ég
varð nokkuð hissa á þessari
ráðstöfun, og ég man, að ég hafði
samband við þáverandi forstöðu-
mann safnsins og spurði hann,
hvort hann gerði-sér grein fyrir
hvert stefndi, ef verk listamanna
yrðu lánuð til þeirra aðila, sem
einna helst væru kaupendur að
listaverkum í okkar litla þjóð-
félagi. Hjörleifur Sigurðsson
svaraði því til, að hér væri
aðeins um millibilsástand að
ræða og að Alþýðubankinn
mundi kaupa sín eigin listaverk,
eins og aðrir bankar, á næstu
árum. Þar með var málið útrætt
að sinni, og síðan hefur orðið
mikil breyting í þjóðfélagi okk-
ar. Til dæmis hefur verið lagt
30% vörugjald á allan efnivið til
listsköpunar og gengi margfald-
að, þannig að alltaf verður erfið-
ara og erfiðara að koma saman
listaverkum meðal þeirrar þjóð-
ar, sem telur sig gáfuðustu þjóð
heims. Ýmislegt annað má til
telja, en verður látið kyrrt liggja
að sinni. En það skulu allir
muna, að hér í okkar dvergþjóð-
félagi eru aðeins örfáar stofnan-
ir, sem kaupa listaverk og styðja
þannig að listsköpun meðal
Islendinga. Ragnar Jónsson var í
sérflokki hvað þetta snerti, og
enginn, sem ég þekki til, hefur
látið sér jafn ánnt um hag
listamanna og hann. Ef þá hægt
er að tala um hag listamanna,
t>ví að sannast mála eru kjör
listamanna þannig hér á íslandi,
að þeir ná því ekki að teljast
láglaunafólk, en verða að skapa
sér lífsviðurværi á öðrum vett-
vangi, og almáttugur einn má
vita, hverju er kastað á glæ með
slíku ráðalagi. Lifi nokkur þjóð-
félagshópur á guði og gaddinum,
þá eru það listamenn okkar.
Svo er það fyrir nokkrum
dögum, að fréttir berast í fjöl-
miðlum um, að sett hafi verið
upp sýning á verkum Jóns heit-
ins Stefánssonar í nýlega inn-
réttuðum Alþýðubanka við
Laugaveginn. Nýr forstöðumað-
ur Listasafns A.S.Í. er hróðugur
og lætur mynda sig fyrir framan
dýrgripina, sem hengdir hafa
verið á veggi bankans, og lýsir
því yfir, að þetta sé aðeins fyrsta
sýning af mörgum, sem eigi eftir
að fylgja í kjölfar þessarar.
Auðvitað er hér um verk í eigu
Listasafns A.S.Í. að ræða, en
hafi ég misskilið þetta atriði,
verð ég að draga í land. Mér
vægast sagt brá í brún. Átti nú
að byrja sama leikinn aftur og
lána verk úr listasafni til að
skreyta veggi Alþýðubankans?
Var svo komið fyrir þessu fyrir-
tæki, að það gat ekki eins og
aðrar stofnanir af slíku tagi
keypt verk hjá listamönnum til
að skreyta veggi sína? Þessi
sýning á verkum Jóns Stefáns-
sonar er að visu stórkostleg og
sýnir Jón í öllu sínu veldi, en
forsendurnar fyrir henni eru
hreinasta hneyksli, vægilega til
orða tekið. Ég hafði samband við
einn af þeim listamönnum, sem
átti málverk á fyrri sýningu í
þessum banka, og spurði hann,
hvort hann hefði fengið þóknun
fyrir lánið á mynd sinni. Hann
kvað nei við. Þarna á í hlut einn
af okkar yngri mönnum, sem
verður að berjast upp á líf og
dauða til að geta stundað mynd-
list. En hinn aðilinn er enginn
annar en Alþýðusamband
íslands, sú stofnun, sem telur
það sitt aðalverkefni að hugsa
um hag láglaunafólks, hvað þá
þeirra, sem ekki ná þeim flokki.
Hvergi hjá siðmenntuðum
þjóðum, sem ég þekki, til, við-
gengst það, að hægt sé að ganga
í söfn og fá að láni dýrgripi til að
flikka upp á aðrar stofnanir. Það
væri hliðstætt, ef gengið væri
inn í Árnasafn og þaðan tekin
handrit af Skarðsbók, Hauks-
bók, Landnámu og fleiru, en
síðan dreift í hótelanddyri borg-
arinnar yfir ferðamannatímann.
Það sjá allir, sem einhvern snefil
af virðingu hafa fyrir menningu,
að slíkt er ekki hægt að gera. En
Listasafn A.S.Í. lætur sig ekki
muna um slíkt. Sé fjárhagur
Alþýðubankans svo aumur, að
hann hafi ekki efni á að kaupa
sér listaverk, þá væri til dæmis
ekki nein frágangssök, að bank-
inn byði listamönnum að halda
sýningar á verkum sínum, sem
þá yrðu til sölu. Það væri strax í
áttina og mun viðfelldnara en
núverandi slys. Satt að segja
gekk svo yfir mig, hvernig farið
er að þessum hlutum í AlJjýðu-
bankanum og hvernig A.S.I. hef-
ur hagað sér, að ég sneri mér til
Rangars Jónssonar og spurði
hann um álit hans á þessu máli.
Ragnar Jónsson hafði þetta að
segja:
Myndasafnið, sem ég hef beðið
Alþýðusambandið að kynna og
varðveita til handa fólksins í
landinu og komandi kynslóða að
rísla sér við, var afhent á sínum
tíma án allra skilyrða og skuld-
bindinga frá minni hendi. Af því
leiðir, að gagnrýni þín hittir mig
ekki beinlínis. Áthugasemdir
þínar útaf sýningu A.S.Í., eru
mjög athyglisverðar. Þó listunn-
andi eignist verk eftir víðfrægan
málara, sem hann hefur greitt
fullu verði, þýðir það auðvitað
engan veginn, að hann hafi
tryggt sér rétt til að nota verkið
eftir geðþótta til auglýsinga
fyrir óskyldar stofnanir. Ekki
kom mér til hugar, að þessi gjöf
mín yrði til þess að þrengja kost
listamanna í landinu.
Þannig svaraði Ragnar Jóns-
son. Þessi greinarstúfur gæti
verið lengri, en látum þetta
nægja. Ég held að ekkert fari
hér milli mála, og ef þeir, sem í
hlut eiga, hrökkva upp af værum
blundi, er tilganginum náð, og
slíkir atburðir ættu ekki að
endurtaka sig.
Valtýr Pétursson
Iðnskólinn býr við mik-
inn húsnæðisvanda
Frá afhendingu myndsegulbandsins talið f.v. Skúli G. Johnsen. Otto
Michelsen, Adda Bára Sigfúsdóttir, Gísli Teitsson, Bergljót Li'ndal,
Grímur Laxdal. Páll Gíslason og Hermann Karlsson.
Myndsegulband á
Heilsuverndarstöðina
74. STARFSÁRI Iðnskólans í
Reykjavík lauk nú fyrir skömmu.
AJls útskrifuðust 340 nemendur að
þessu sinni. Bestum námsárangri
náði Arnar Sigmarsson, húsasmíða-
nemi, en næstbcstum árangri náði
Bergþór Einarsson, húsasmiða-
nemi. Við skólaslitin voru afhent
mörg vcrðlaun þeim nemendum
skólans. sem á einhvern hátt höfðu
skarað fram úr í námi sínu.
Nemendafjöldi í skólanum á
þessu skólaári var 1235, þar af voru
76 í tækniteiknun og 42 í meistara-
skóla. Á haustönn var kennt í 53
deildum og 60 á vorönn.
Til viðbótar við reglulegan
nemendafjölda koma 900 nemendur,
sem stunduðu nám við skólann á
námskeiðum eða tóku próf utanskóla
og verður þá heildarfjöldi nemenda
2132.
Námsframboð skólans er:
1. Samingsbundið námií rúmlega 40
iðngreinum, þar sem nemendur eru á
samningi hjá meistara í viðkomandi
iðngrein, en sækja hluta af námi
sínu til skólans.
2. Verknámsdeildir í málmiðnum,
tréiðnum, rafiðnum, hársnyrti-
iðnum, fataiðnum og bókaiðnum.
Nám fyrsta ársins er undirstaða
fyrir 18 framhaldsdeildir. í þessúm
verknámsdeildum er nemendum séð
fyrir bæði verklegri og bóklegri
kennslu, en jafnframt er hluti náms-
ins verkþjálfun undir eftirliti
skólans.
3. Tækniteiknaraskóli.
4. Meistaraskóli.
Námstíminn í verknámsdeildum
er frá rúmlega ári til 3ja ára eftir
því hvaða iðngrein verður fyrir
valinu. Nám í flestum iðngreinum
tekur 2 ár í skóla og eitt til eitt og
hálft ár í starfsþjálfun í atvinnulíf-
inu.
Húsnæði skólans á Skólavörðu-
holtinu er gjörnýtt, og að auki er
kennt í 9 bóknámsstofum og 1
verknámsstofu í Vörðuskóla og 2
verknámsstofum í Ármúlaskóla.
Mikii óvissa ríkir um áframhaldandi
afnot af þessu viðbótarhúsnæði, sem
að auki er of lítið og er því bráðnauð-
synlegt fyrir skólann að fá leyfi og
fjárveitingu til að byggja á lóð við
Bergþórugötu, sem skólinn hefur átt
síðan árið 1973.
Kennarar við Iðnskólann í Reykja-
vík eru 134 og annað starfslið telur
14 manns. Skólastjóri er Þór
Sandholt og aðstoðarskólastjóri er
Halldór Arnórsson.
Heilsuverndarstöð
Reykjavíkur fékk nýlega að
gjöf frá Radiobúðinni h.f.
fullkomið myndsegulbands-
tæki ásamt nokkru magni af
myndsegulbandsspólum. Er
ætlunin að nota tækið bæði
við fræðslustarf fyrir al-
menning á vegum hinna fjöl-
mörgu deilda stofnunarinnar
svo og vegna fræðslu fyrir
starfsfólk.
Gjöfinni veittu
móttöku fulltrúar heilbrigð-
isráðs og framkvæmdanefnd
Heilsuverndarstöðvarinnar.