Morgunblaðið - 19.06.1979, Page 39

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. JÚNÍ1979
39
Hjónaminning:
Þorgils Guðmunds-
son bakarameistari—
Anna 5. Jónsdóttir
Amma og afi eru látin, í fjöl-
skylduna hefur verið hoggið djúpt
skarð, sem ekki verður aftur fyllt.
Þau voru fulltrúar kynslóðar, sem
óðum er að hverfa, voru baeði fædd
síðari hluta nítjándu aldar, þegar
þjóðinni fækkaði fyrir tilstuðlan
margra afla, sem eru okkur svo
fjarri er lifum á síðari hluta
tuttugustu aldar, sem þessi kyn-
slóð fleytti okkur fram á.
Anna amma, en svo var hún
alltaf kölluð af barnabörnum sín-
um, var fædd 23. október 1891 að
Þverhamri í Breiðdal elst þriggja
barna þeirra hjóna Jóhönnu
Bjarnadóttur frá Núpi á Beru-
fjarðarströnd og Jóns Jónssonar
sjómanns frá Þórshöfn í Færeyj-
um.
Frá sex ára aldri og fram að
fermingu ólst amma upp hjá
Jensínu og Bjarna Siggeirssyni
kaupmanni að Selaesi. Heimili
þeirra hjóna var henni mikils
virði og undir handleiðslu þeirra
hjóna fór amma þeim kostum búin
er prýddu hana alla æfi. Lærði
hún þar móðurmálið lýtalaust og
dönskukunnátta hennar var mjög
góð. Hannyrðir og bókmenntir
voru þar í hávegum hafðar og þar
lærði amma að spila á orgel, enda
hafði hún gott eyra fyrir músík.
Fyrir daga útvarpsins spilaði
amma á orgel flest kvöld.
Amma flyst til Reykjavíkur með
fóstursystur sinni Jónu Bjarna-
dóttur og manni hennar Svavari
Svavars. Þénaði hún á heimili
þeirra hjóna eins og þá var títt.
Bar hún alla tíð mikinn hlýhug til
þessarar fjölskyldu.
Þorgils afi var fæddur 6. nóv-
ember 1896 að Merkinesi í Höfn-
um. Hann var þriðji yngstur af
átta systkinum er upp komust.
Foreldrar hans voru Guðmundur
Einarsson bóndi frá Merkinesi og
kona hans Guðríður Sigurðardótt-
ir frá Kirkjulæk í Fljótshlíð. Á
bernskuárum afa fluttist fjöl-
skyldan til Reykjavíkur. Móður
sína missti hann nokkrum dögum
fyrir fermingu en hún hafði verið
honum ástrík móðir og syrgði
hann hana alla tíð. Eftir móður-
missinn fór afi í sveit, sem
drengur að Elliðakoti í Mosfells-
sveit til að vinna fyrir sér. Haust-
ið 1913 fer afi til náms í bakaraiðn
hjá Kristjáni P. Hall en lauk námi
hjá H. J. Hansen. Starfaði hann
fyrstu árin hjá ýmsum bakara-
meisturum. Afi var alla tíð vin-
sæll starfskraftur og á tímum
atvinnuleysis og kreppu var sóst
eftir honum til vinnu. Um þetta
leyti bar saman fundum þeirra
ömmu og afa.
Þau gengu í hjónaband 13.
október 1917. Fyrstu átta ár
hjúskaparins bjuggu afi og amma
við Hverfisgötu en 1925 keyptu
þau fallegt hús við Lindargötu og
bjuggu þar alla tíð er að kom að
heilsan brast.
Þeim varð fjögurra barna auðið,
Harðar, sem lést af slysförum á
barnsaldri, Guðríðar, húsmóður,
Harðar, múrarameistara og Jó-
hönnu, húsmóður. Á þeim tíma er
börnin slitu barnsskónum bjó
amma þeim gott og fallegt heimili
þar sem kristnir siðir voru stoðir
heimilisins. Heimili ömmu og afa
var alltaf vettvangur barnanna
því enginn var sá sunnudagurinn
og engin voru þau jólin nema
þangað væri farið í hús. Heimili
ömmu og afa bar glöggan vott
þess er hún hafði í vegarnesti frá
Selnesi. Þangað var alltaf gott að
koma og minningarnar hlýjar.
Fyrstu ár hjónabandsins starfaði
afi sem verkstjóri í Brauðgerð
Reykjavikur en hún var til húsa í
gömlu gasstöðinni við Hlemm.
Þaðan réðst hann til G. Ólafsson-
ar og Stefáns Sandholts og starf-
aði þar í fimmtán ár. Bar hann
mikinn hlýhug til þeirra alla æfi.
Hjá Alþýðubrauðgerðinni var
hann verkstjóri fram til 1946 er
hann stofnsetti eigin brauðgerð
ásamt mági sínum.
Þorgils afi bar alla tíð málefni
bakarasveinafélagsins fyrir
brjósti sér. Hann var varafulltrúi
félagsins í stjórn A.S.I. 1923—
1926, ritari 1933 og formaður
1936—1940. Hann var í útgáfu-
nefnd merkrar bókar er ber nafnið
Aldarminning brauðgerðar á ís-
landi 1834 —1934. Bók þessi er
einstæð frásögn um sögu iðnþró-
unar á Islandi.
Afi var al'vörumaður en hafði
gaman af glettni. Sem lítill snáði
heimsótti ég afa oft í bakaríið til
að horfa á baksturinn. Þótti mér
mikið um og sat ég venjulega á
tómum rúsínukassa afsíðis og
fylgdist með af áhuga. Stakk afi
oftast að mér eitthverju góðgæti.
Þó fór svo að einn góðan veðurdag
að litli snáðinn gerði það heyrum
kunriugt að mamma bakaði líka
vel. Setti afi nú upp merkissvip
svo mér varð ekki um sel og ákvað
ég nú að koma mér heim og þorði
ekki í heimsókn í nokkra daga.
Hafði afi hið mesta gaman af er
snáðinn seldi sannfæringuna fyrir
vænan snúð í næstu heimsókn.
Vegna heilsubrests varð afi að
hætta vinnu 67 ára. Það var erfitt
hlutskipti fyrir hann þar sem
strfið hafði verið honum svo
mikils virði.
Afi og amma áttu saman
ánægjulegt ævikvöld, sem varð
erfitt er æfisólin hneig. Langt
dagsverk var af hendi lagt.
Anna amma lést 12. janúar 1979
og Þorgils afi 9. júní 1979. Þau
voru bæði sannfærð um endur-
fundi hjá guði sínum.
Eg þakka ykkur fyrir gleðiríka
og góða samferð.
Þorgils Axelsson.
Kristín Benediktsdóttir
fráDynjanda -Minning
Þann 26. maí sl. andaðist í
Sjúkrahúsi ísafjarðar móður-
amma mín Kristín Benediktsdótt-
ir frá Dynjanda í Leirufirði. Hún
var einn þeirra mörgu íslensku
alþýðumanna sem lítið mun fara
fyrir í íslandssögunni, en sem
unnið hafa þjóð sinni ómetanlegt
gagn með starfi sínu. Kristín
fæddist á Dynjanda 5. júní 1896,
dóttir Benedikts Benediktssonar
og Kristínar Jakobsdóttur. Hún
ólst upp á Dynjanda, en árið
1922—3 stundaði hún nám við
Ljósmæðraskóla íslands í Reykja-
vík.
Að því loknu fór hún aftur
norður á Dynjanda til starfa í
heimabyggð sinni. Árið 1925 gift-
ist hún Hallgrími Jónssyni, og það
sama ár fæddist fyrsta barn
þeirra. Var Kristín þá 29 ára
gömul en átti eftir að ala 9 til
viðbótar, tvö þeirra dóu í bernsku.
Þau Kristín og Hallgrímur bjuggu
á Dynjanda til ársins 1952, en
fluttu sig þá um set og bjuggu að
Sætúni í Grunnavík til ársins 1962
er þau fluttust til ísafjarðar, en
með þeim fólksflutningum lagðist
Grunnavíkurhreppur algjörlega í
eyði.
Kristín hafði alltaf ærinn
starfa. Hún stjórnaði mannmörgu
heimili sínu af festu og ákveðni.
Bærinn lá í „þjóðbraut", og þar
var mjög gestkvæmt. Menn komu
til lengri eða skemmri dvalar, og
aldrei fór neinn hjá án viðkomu. Á
milli þess sem Kristín gegndi
húsfreyjuskyldum sínum þeysti
hún milli bæja til að hjálpa
sængurkonum og taka á móti
nýjum einstaklingum. Víða var
aðstaðan til fæðinga bágborin í
þröngum húsakynnum, fátækt
mikil og skortur á hreinlæti. Starf
hennar var því erfitt og ábyrgð-
armikið og hefur hún án efa
bjargað lífi og heilsu margra.
Ljósmóðir í afskekktri sveit þarf í
eiginlegri merkingu að vera ávallt
viðbúin. Veðráttan á Jökulfjörðum
er oft óblíð, en börnin gá ekki til
veðurs áður en þau fæðast. Því
varð Kristín oft að ferðast í
vondum veðrum og erfiðri færð.
Einnig kom fyrir að hún reis upp
af eigin sæng eftir örstutta legu
og brá sér bæjarleið til starfa.
Á Dynjanda voru tveir bæir,
hærri og neðri bær sem kallað var.
I neðri bænum bjuggu Jóhannes
Einarsson og Rebekka Pálsdóttir
ásamt börnum sínum, og föðurfor-
eldrar mínir þau Alexander Ein-
arsson og Jóna Sigríður Bjarna-
dóttir og börn. Frændsemi var og
vinskapur mikill milli bæjanna.
Minnisstæð er mér sagan af því er
föðuramma mín Jóna Sigríður ól
tvíbura og gekk fæðingin mjög
illa.
Hún hafði verið heilsutæp um
meðgönguna, en tók því af æðru-
leysi, og vildi fæða heima eins og
svo oft áður, í stað þess að fara
langa sjóleið á sjúkrahús. Var
annað barnið líflítið við fæðing-
una og móðirin í alvarlegri lífs-
hættu. Með skjótri hugsun og
snörum handtökum tókst Kristínu
að bjarga bæði móður og barni, en
seinna sagði hún svo frá að þetta
hefði verið ein erfiðasta stund ævi
sinnar. Þær voru alla tíð stórvin-
konur ömmur mínar tvær, en Jóna
Sigríður lést árið 1976.
Þarna norður undir Drangajökli
var langt til læknis, og varð
Kristín því oft að bregða sér í
ýmis önnur gervi, svo sem læknis
og dýralæknis. Hún framkvæmdi
litlar aðgerðir, bjó um og saumaði
sár, og var oft kölluð til hjálpar
dýrum, enda mikill dýravinur.
Stína amma var orðin gömul
kona þegar við kynntumst. Ég
minnist hennar frá því ég var
smástelpa í Grunnavíkinni, þá var
hún sístarfandi, en einna ljósust
er minningin um hana með gráar
síðar fléttur þar sem hún er að
lesa blöð eða bækur. Hún las mjög
mikið og það var mikið áfall er
fjarlægja varð annað auga hennar
vegna sjúkdóms fyrir tólf árum.
Sjónin var döpur á hinu auganu,
og um tíma var hún alveg blind.
Þáði hún þá með þökkum að
maður læsi fyrir hana því hún
vildi ævinlega fylgjast með. Hún
var stálminnug og um þjóðlegan
fróðleik og ættfræði var hún eins
og tölva, sem fyrir mátti leggja
hinar erfiðustu spurningar og
vænta skjótra og óbrigðulla svara.
Þegar Kristín dó hafði hún legið
lengi á sjúkrahúsi og dauðinn
færði henni hvíld og líkn. Við sem
eftir lifum munum minnast henn-
ar með virðingu og þakklæti.
Þórey Einarsdóttir.
minn og fóstri, og öllum ykkar
ástvinum, styrk, þrótt og trú til að
sigrast á mótlætinu og þerra tár
af hvörmum. Hugsunin um mikil-
hæfa, góða konu og frábæra móð-
ur er smyrsl á ógróin sár, sem
tíminn einn fær læknað. Blessuð
sé minning Bjarnveigar Guðjóns-
dóttur.
Guðmundur Gíslason
Skammt er stórra högga milli í
sveitinni okkar. Nú hefir maður-
inn með ljáinn komið við í Selja-
brekku en frú Bjarnveig lést á
Landspítalanum í síðustu viku.
Bjarnveig Guðjónsdóttir er
sunnlenzkrar ættar en fæddist á
Patreksfirði þann 5. nóvember
1896 þar sem foreldrar hennar
fluttu búferlum vestur um þetta
leyti. Lengst af voru þau búsett að
Geitagildi í Örlygshöfn og þar ólst
Bjarnveig upp.
Um tvítugsaldurinn lá leiðin til
Reykjavíkur og þar var atvinnu að
fá svo sem í Viðey en þarna hitti
hún mannsefni sitt Guðmund Þor-
láksson frá Korpúlfsstöðum.
Hann lifir konu sína nú í hárri
elli og situr að búi sínu að Selja-
brekku í Mosfellssveit. Þeim hjón-
um varð sex barna auðið en þar að
auki ólst dóttursonur upp á heim-
ilinu og er nú stoð og stytta gamla
mannsins.
Lífsferill Bjarnveigar er sá að
þau hefja sinn búskap í Reykjavík
en flytjast að Minna-Mosfelli 1927
og þaðan að nýbýlinu Seljabrekku
1934 en þar hófst búseta þeirra í
tjaldi meðan húsið var byggt.
Þau Bjarnveig og Guðmundur
eignuðust 6 börn og önnur sex
voru fermd frá þessu heimili en
þau voru bæði skyld og óvanda-
bundin og segir þetta sína sögu
sem engu þarf við að bæta. Bjarn-
veig stóð fyrir sínu heimili oft við
erfiðar aðstæður eins og títt er um
fólk sem sest að á eyðijörð.
Við samferðamenn Bjarnveigar
viljum senda henni og hennar
fólki þökk fyrir samveruna. Sjálf
var hún ákaflega félagslynd og
starfaði í félögum sveitarinnar t.d.
ungmennafélagi, kvenfélagi og í
kirkjukór Lágafellskirkju um
langt árabil með sinn bjarta
sópran.
Við kveðjum Bjarnveigu í dag
og þökkum samfylgdina en eftir
eru störfin hennar sem minnis-
varði um konu sem ekkert má
aumt sjá. Hjarta hennar var
þannig úr garði gert að mildi og
miskunnsemi sat þar ávallt í
fyrirrúmi, ég og fleiri hafa notið
þess á undanförnum árum.
Jón M. Guðmundsson.
Amma mín er látin og mig
langar að minnast hennar í fáum
orðum.
í mínum augum var hún alltaf
eins í útliti, og eins og hún áttu
allar ömmur að vera, með síðar
fléttur og klædd íslenskum bún-
ingi á mannamótum og umfram
allt, búa í sveit.
Amma og afi hófu búskap á
Seljabrekku í Mosfellssveit fyrir
tæpum 50 árum og höfðu því búið
þar u.þ.b. 25 ár, þegar ég fæddist
en þá hefur amma verið 58 ára.
Það þykir ef til vill einkennilegt
að mér hafi þótt hún vera eins þá
og hún var nú hin síðari ár. Að
sjálfsögðu eltist hún, það gerum
við öll, en aldursmunurinn var
alltaf sá sami og þess vegna þótti
mér hún ekkert breytast. Hún var
falleg kona og alltaf í góðu skapi.
Amma var ákaflega barngóð,
börn löðuðust að henni, enda var
barnahópurinn umhverfis hana
stór, börnin eru 6, barnabörnin
urðu 25 og 16. barnabarnabarnið
fæddist fyrir stuttu. Auk þess
voru fósturbörnin mörg. Allir
voru velkomnir að Seljabrekku,
hvort sem var í stutta heimsókn
eða til langrar dvalar. Ekkert
skorti á gestrisni, að gömlum
íslenskum sið var alltaf hlaðið
borð af kræsingum, hvort sem
gesti bar óvænt að garði eða ekki.
Enginn bakaði eins góðar pönnu-
kökur, jólakökur eða flatkökur
eins og amma og oft var leitað
aðstoðar hennar í þeim efnum.
Frá því ég man eftir mér var
mikið sungið við mannamót á
Seljabrekku. Eins og öll hennar
fjölskylda var amma mjög söng-
elsk.og söng.Qft.. í morg ár var. hún
í kirkjukór sveitarinnar og kunni
heil ósköp af lögum. Oft bað hún
mig að leika fyrir sig á orgelið,
þegar ég kom í heimsókn og var
erfitt að peita henni um það, þótt
mér fyndist eins og svo mörgum,
sem eitthvað hafa lært til slíkra
hluta, að ég kynni ekki mikið.
Ég get ekki lokið þessum orðum
án þess að geta þess, hve stórkost-
legt viljaþrek hún sýndi fram
undir síðasta dag. Þótt alvarlegur
sjúkdómur drægi hana til dauða á
stuttum tíma, lét hún aldrei bil-
bug á sér finna, hún var alltaf eins
til þess dags, er hún lagðist á
sjúkrahús fyrir rúmum mánuði
síðan. Að hún skyldi eiga svo stutt
eftir, hvarflaði aldrei að nokkrum
manni. Þótt við öll eigum eftir að
mæta dauðanum einhvern tima
sættum við okkur ekki við nálægð
hans.
Ömrnu minni, Bjarnveigu,
þakka ég allar dýrmætar sam-
verustundir og bið Guð að styrkja
afa, sem mest hefur misst, en
mikið á til að minnast, því að í dag
19. júní, eru 60 ár liðin síðan
hjúskapur þeirra hófst.
Að síðustu flyt ég ástkærar
kveðjur frá systkinum mínum
Kristbjörgu og Gunnari.
Blessuð sé minning hennar.
Bjarnveig Ingvarsdóttir