Morgunblaðið - 13.11.1979, Qupperneq 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 13. NÓVEMBER 1979
Guðmundur Magnússon leikari:
Fatlaðir — tekj-
ur og samgöngur
Heiðruðu ráðamenn (eða á ég ef
til vill að segja tilvonandi ráða-
menn?), elskulegu landar!
Mig langar að gera hér dálitla
grein fyrir þeim vandamálum,
sem við fatlaðir eigum við að búa.
Því miður er ekki hægt að ræða
það í stuttri blaðagrein jafn vítt
og ýtarlega og ég hefði viljað. Það
sem ég ætla að taka fyrir er
tvennt, sem er ótrúlega saman-
tvinnað, þ.e.a.s. tekjur og sam-
göngur. Til að takmarka þetta enn
frekar, mun ég aðeins miða við
einstakling, sem er það mikið
fatlaður að hann er bundinn í
hjólastól.
Athugum þá fyrst samgöngurn-
ar: Þar kemst maður í hjólastóli
ekki spönn frá rassi!
„Hvers vegna ekki?“
Jú, þá rekum við okkur fyrst á
gangstéttarbrúnirnar!
Gerum nú ráð fyrir að maður sé
kominn í bæinn, og ætli í verslun-
ina handan götunnar. Maður lítur
í kringum sig. Ah, ha, mikið rétt,
skammt frá er merkt gangbraut
og meira að segja með umferðar-
ljósum. Hér ber vel í veiði! Nú
rúllar maður sér að brautinni og
bíður eftir grænu ljósi. (Maður
veit jú, að ekki má fara yfir á
rauðu!). Bílarnir bruna áfram
enda er rétturinn enn þeirra. En
viti menn, skyndilega stöðvast
straumurinn og við fáum grænt.
Það gengur nú hálf brösulega að
komast niður á brautina, en hefst
þó! Nú er um að gera að rúlla sér
sem hraðast yfir, til að tefja nú
engan. Eftir sprettinn er komið að
hinum fyrirheitna bakka, en þá
BÚMMS! Það er ekki nokkur
möguleiki að komast hjálparlaust
upp á stéttina. Nú vill svo til að á
sama rólinu er kona með barna-
vagn. Eftir að hafa komið bless-
Guðmundur Magnússon.
uðu barninu í skjól fyrir bílunum,
með miklum erfiðismunum, snýr
hún við og aðstoðar þennan ósjálf-
bjarga ræfil, sem annars yrði
fyrir bílunum.
Þetta var saga sem endaði vel!
Hetjan góðhjörtuð móðir eða
amma bjargaði þarna manni frá
bráðum bana. En hvers vegna?
Það skyldi nú ekki vera, að hún
hafi kynnst bölvaðri gangstéttar-
brúninni af eigin raun í erfiðleik-
unum með barrfavagninn, auk þess
sem hún hefur nú kennt ósköp
mikið í brjósi um þennan vesaling.
Eftir að hafa þakkað vel fyrir sig,
er nú haldið að búðinni. En hvað
er nú þetta!? Hér ætlar sama
sagan að endurtaka sig, við flestar
verslanir eru nefnilega annað
hvort tröppur eða það háir þrösk-
uldar og maður er kominn í sama
vanda og við gangstéttarbrúnina.
Þar sem ekki var meiningin að
skrifa sögu, er rétt að setja hér
punkt. Þó get ég ekki stillt mig um
að setja hér dálitla eftirskrift: Ég
vildi nefnilega skora á borgar- og
bæjaryfirvöld svo og alla kaup-
menn á okkar indæla skeri, að
gera allar þær lagfæringar sem í
þeirra valdi standa, sem allra
fyrst, og ekki síðar en árið 1981,
sem er jú ár fatlaðra! Og látið þið
nú ekki fara fyrir því eins og þessu
blessaða „barnaári", sem er nú
rétt lokið.
Áður en lengra er haldið er rétt
að athuga fjárráð þessara „af-
ætna“ á þjóðfélaginu. Gerum nú
ráð fyrir, að einstaklingurinn, sem
um er að ræða, sé metinn 75%
öryrki (hæstu prósentur sem um
er að ræða) og er í öllum tilfellum,
að ég held, ef um lamaða mann-
eskju er að ræða.
Þá eru bætur Tryggingastofn-
unar ríkisins sem hér greinir:
Örorkubætur 68.141,00
Tekjutrygging 62.589,00
Uppbót 23.385,00
Samtals 154.115,00
Nú er rétt að taka það fram, að
þessum einstakling er leyfilegt að
þéna allt að 455.000.00 kr. á ári án
þess að fyrrgreindar tölur skerð-
ist. Fari árstekjur viðkomandi
fram úr áður getinni upphæð
skerðast fljótlega tekjutrygging
og uppbót um allt að 55% og
hverfa með öllu þegar náð er
1.820.000,00 krónum.
Nú skulum við athuga tekjur
verkamanns, sem vinnur á I. taxta
(þeim lægsta) Dagsbrúnar. Þá eru
mánaðarlaun hans fyrir 40 stunda
vinnuviku, miðað við að hann sé
að vinna á fyrsta ári, 203.725,00
kr. Hef ég hvergi séð eða heyrt
annað en að allir séu sammála um
að þetta séu smánarlega lág laun.
Þá er rétt að athuga hvað við
gerum við þessa peninga, sem við
drögum upp úr vösum skattborg-
aranna. Jú, því skal ég svara eftir
bestu samvisku.
Þá er því fyrst til að svara, að
þó við séum ekki metin nema 25%
úr manni, þá þurfum við að borða
eins og 100% menn. Verðum þó að
skera allt við nögl okkar sem mest
við getum. Svo er það húsnæðið:
Getur nú hver sem vill athugað
sjálfur hver leiga er á einstakl-
ingsíbúð. Hún þarf þar að auki að
vera þeim eiginleikum búin að
hægt sé að athafna sig í hjólastól
og komast út og inn úr húsinu.
Þá er það bensín á bílinn.
„Hvað? Ætla nú þessar bölvuðu
afætur líka að eyða gjaldeyrinum
okkar í bensíneyðslu?"
Þessu skal ég svara: Bíll er fyrir
okkur það sama og fætur ykkur.
Okkur langar til dæmis að fara í
heimsóknir til vina okkar, sem
búa svo vel að við komumst þar
inn. Þá viljum við komast í
verslanir til að eyða þessum miklu
fjármunum.
„En var ekki mannfjandinn að
segja að hann kæmist hvergi inn í
verslun?"
Rétt er það, en þó skal það
viðurkennt sem vel er gert! Við að
minnsta kosti tvær verslanir hér í
höfuðborg landsins, hefur verið
komið fyrir sérmerktum bílastæð-
um fyrir fatlaða og er allur
aðgangur þar til fyrirmyndar! En
betur má ef duga skal! Auk þessa
koma öll gjöldin af bílnum og eru
þau töluverð þar eð okkur er gert
skylt að hafa bílana í kaskó. Nú,
svo koma afborganir af lánum.
„Hvernig dettur þessu fólki í
hug að stofna til lána með ekki
meiri fjárráð?"
Þórir S. Guðbergsson:
Hvað er barnamenning?
11
Eiga börnin að taka barnalist-
ina inn eins og lýsi?” sagði Thor Vil-
hjálmsson forseti Bandalags íslenzkra
listamanna í setningarræðu sinni á Hótel
Borg s.l. sunnudag á listamannaþingi
um barnamenningu
SUNNUDAGINN 11. nóv. hélt
Bandalag íslenskra listamanna
allfjölmennt þing á Hótel Borg í
Reykjavík og var aðalumræðu-
efni þingsins „barnamenning“.
Undirbúningur þingsins var
mjög rómaður, en hann önnuðust
þau Gestur Ólafsson, AI, Jón Axel
Egilsson, FK, Jónas Ingimundar-
son, FÍT, Nanna Ólafsdótir, FÍLD,
Sigrún Guðjónsdóttir, FÍM, Stein-
unn Jóhannesdóttir, FÍL og Vil-
borg Dagbjartsdóttir, RI.
Eins og áður sagði var þingið
allfjölmennt og þátttakendur frá
öllum aðildarfélögum Bandalags
ísl. listamanna. Héldu fulltrúar
þeirra stutt erindi, hver á sínu
sviði. Þingið hófst kl. 10 árdegis
með setningarræðu forseta
Bandalagsins, Thors Vilhjálms-
sonar. Thor sagði meðal annars:
„Ekki eru aðeins gagnrýnendur og
fræðimenn, sem spyrja hinnar
stóru spurningar: Hvað er list?
Listamaðurinn sjálfur hlýtur að
spyrja þess. Og til hvers er list?
Hvert er hlutverk listar? Og hver Er einhver sérstök list fyrir born.
er ábyrgð listamannsins?" Thor sérhönnuð fyrir börn? Mynd: Þórir
spurði einnig, hvort ætti að vera
einhver sérstök iist fyrir börn,
sérhönnuð fyrir börn. Hann spurði
hvort barnið ætti að búa í ein-
hverjum sérhönnuðum heimi með
sérklósett, sérlist og sérstöku
tungumáli. „Kannski má treysta
því, að hugmyndaflug barnsins
standi flest af sér, og tryggi
barninu sín ævintýr þrátt fyrir
vélræði og vélunna sálarfæðu
handa börnum". Sagði Thor að
eftir þennan dag, sem hann vonaði
að yrði frjósamlegur með fram-
streymandi hugviti, mundu menn
dreifast á ný og leita rýrra svara
við mörgum og margþættum
spurningum varðandi listina.
Að lokinni ræðu Thors ávarpaði
Steinunn Jóhannesdóttir þing-
heim og skýrði nánar frá verkefn-
um undirbúningsnefndarinnar og
tilhögun dagskrár, en Stefán Júlí-
usson rithöfundur var kosinn
fundarstjóri.
Fyrir hádegi voru flutt tvö
fræðileg erindi. Það fyrra var um
börn og fjölmiðla, flutt af Sigur-
björgu Aðalsteinsdóttur, og fjall-
aði það um könnun á þessu sviði,
sem gerð var á sl. vetri af
Félagsvísindadeild Háskóla
íslands, af Þorbirni Broddasyni,
en einnig var haft náið samráð við
norska og sænska félagsfræðinga
við háskóla í Ósló og Lundi, þar
sem sambærilegar rannsóknir
fara nú fram. Voru lagðar fram
nokkrar frumniðurstöður könnun-
arinnar.
Thor Vilhjálmsson, forseti banda-
lags isl. listamanna
Síðara erindið flutti Guðný
Guðbjörnsdóttir sálfræðingur um
gildi lista í uppeldi og námi barna.
Eftir hádegi fluttu þessir aðilar
stutt erindi:
Stefán Edelstein um tónlistar-
uppeldi, Edda Óskarsdóttir um
stöðu myndmenntarkennslu í
íslenskum skólum, Gestur Ólafs-
son um byggingarlist, Ingibjörg
Haraldsdóttir um kvikmyndir
fyrir börn, Pétur Gunnarsson um
börn og bækur, Nanna Ólafsdóttir
um barnið og dansinn, Þórhallur
Sigurðsson um börn og leikhús og
Atli Heimir Sveinsson um hvað
tónskáld á íslandi hafa samið
fyrir börn.
Að lokum þessum erindum var
skipt í umræðuhópa og urðu um-
ræður mjög fjörugar í öllum
fjórum umræðuhópunum. Verður
nánar sagt frá þessu þingi lista-
manna síðar.
„Kannski má treysta þvi, að hugmyndaflug barnsins standi flest af
sér og tryggi barninu sin ævintýr, þrátt fyrir vélræði og vélunna
sálarfæðu handa börnum?“ Mynd: bórir