Morgunblaðið - 21.02.1980, Side 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 21. FEBRÚAR 1980
Ásmundur Brekkan, yfirlæknir, Borgarspítalanum:
Hr. ritstjóri.
í blaði yðar birtist 29. desember
síðastliðinn áramótaávarp, er ég
flutti til stjórnar og starfsfólks
Borgarspítalans. Þar lét ég nokkur
orð falla um fjársvelti sjúkrahús-
anna á Reykjavíkursvæðinu, Borg-
arspítalans, Landspítalans og
Landakotsspítala. Ég komst þá
svo að orði, að þessar stofnanir
hefðu setið í öskustó mestallan
áttunda áratuginn. Raunar ætti
þetta ekki að koma íslenzkum
ráðamönnum og almenningi mjög
á óvart, því að fyrr á síðasta ári
við aðra aðila um framkvæmdir
eða rekstur heilbrigðisstofnana
innan ramma áætlana 33. gr.
... Ríkissjóður og sveitarfélög eru
eignaraðilar í hlutfalli við framlag
til sjúkrahúsbygginga en greiða
viðhald fasteigna og tækja að
jöfnu."
Á þennan hátt, og með þeirri
túlkun, sem þessi grein hefur
fengið, hefur að mínum dómi mjög
þýðingarmikið frumkvæði verið
dregið úr höndum borgarinnar og
rekstur heilbrigðisstofnana er
þannig orðinn borgarfulltrúunum
byggilega til sín heyra í slíkri
umræðu.
Skatt- og
tollheimta af
tækjakaupum
Samkeppnisaðstaða sjúkrahús-
anna gagnvart öðrum fram-
kvæmdum við heilbrigðisstofnanir
og sjúkrahús utan Reykjavíkur
hefur verið mjög bág á liðnum
Fjársvelti og samkeppnisstaða
sjúkrahúsanna í Reykjavík
birtist í fjölmiðlum allítarleg
greinargerð frá Læknaráði Land-
spítalans, sem í heild rennir stoð-
um undir áðurgreind orð mín.
Breytt ákvæði núgildandi heil-
brigðislaga, er varða rekstur og
búnað sjúkrahúsa og annarra heil-
brigðisstofnana, ásamt breyting-
um á tekjustofnum sveitarfélaga
hafa komið einkanlega hart niður
á Borgarspítalanum og að mínu
mati hefur hlutur Reykjavíkur-
borgar, stærsta og umsvifamesta
sveitarfélags landsins, verið gerð-
ur harla lítill, svo og ákvarðana-
réttur og valkostir borgarstjórnar
í þeim efnum. Hér á ég m.a. við
ákvæði í 34. grein laganna, er
mæla svo fyrir:
.. Sveitarfélögum er skylt að
taka þátt í framkvæmdum í sam-
ræmi við ákvarðanir Alþingis um
fjárveitingar á hverjum tíma og
annast rekstur á heilbrigðisstofn-
unum í samræmi við ákvæði
þessara laga. Ráðherra getur
ákveðið að ríki og sveitarfélag eða
sveitarfélög reki heilbrigðisstofn-
un í sameiningu þyki slíkt henta.
Ráðherra getur gert samkomulag
pólitískt lítið áhugaverður leið-
indabaggi. Ég tel þessu mjög illa
farið og kann ekki ráð til að beina
þessum málum í pólitísk hagstæð-
an farveg, að óbreyttum heilbrigð-
islögunum og lögum um tekju-
stofna sveitarfélaga. Vegna þeirr-
ar tafar, sem orðið hefur á fram-
þróun sjúkrahúsanna, og þá eink-
um áframhaldandi uppbyggingar-
starfsemi á vegum þorgarinnar,
tel ég að nauðsyn sé á að vekja
ráðamenn og almenning til um-
hugsunar, og ég vil ítreka það, sem
ég hefi áður sagt varðandi þróun-
armál Borgarspítalans og annarra
heilbrigðisstofnana hér í borg, að
umræða, þekking og upplýsinga-
miðlun sé ein megin forsendan
fyrir því, að ýtt verði undir
félagslegar fjárfestingar og
ákvarðanir, sem beri árangur og
arð, en séu ekki aðeins vonar-
brauð.
(Mbl., júní 1977).
Mikið þykir mér vanta uppá, að
stjórnmálamenn bæði í ríkis- og
borgarumsvifum, fagmenn oþ al-
menningur, láti nægilega og upp-
áratug. Ég mun koma nánar að
því hér á eftir en nýting þess litla
fjármagns, sem spítalarnir hafa
getað sviðið út til dæmis til tækja-
og áhaldakaupa, hvort heldur er
til bráðnauðsynlegrar endurnýj-
unar eða jafn nauðsynlegra ný-
kaupa, er með endemum léleg
vegna skatt- og tollheimtu, sem á
þessu sviði er algjörlega einstæð í
allri Evrópu, og sennilega um
heim allan. Virtur og reyndur
stjórnmálamaður, sem ég ræddi
við nýlega, trúði því ekki fyrr en á
var tekið, að innheimta tolla og
skatta af lækningatækjum væri
með þeim endemum hérlendis,
sem neðangreint dæmi sýnir, og
því ekki við að búast að allur
almenningur geri sér grein fyrir
því að 60—90% af því fjármagni,
sem sjúkrahúsum er úthlutað til
tækjakaupa erlendis frá, lenda
aftur beint í vasa toll- og skatt-
heimtu.
Ég skal rekja eitt dæmi (allar
tölur miðaðar við gildandi inn-
heimtuhlutföll 1. febrúar 1980):
Ef Borgarspítalinn þarf að end-
urnýja röntgentækjabúnað fyrir
100 milljónir (ekkert mjög há
upphæð miðað við núverandi
gengi íslensku krónunnar) þarf til
þess fjárveitingu sem er 181 millj-
ón — Eitthundrað áttatíu og ein
milljón! Dæmið lítur þannig út:
Cif-verrt tækis m.kr.
+ tollur
+ vörujíjald 21: 27.fi
+ hankakostn.+
þókn. Innkaupa-
stofnunar o.fl. 1 r/r : 5.7
+ söluskattur 22 : 32.fi
80.9 m.kr.
100 m.kr.
180.9 m.kr.
Já, herra ritstjóri og lesendur
góðir, áttatíu og einnar prósentu
hækkun frá því verði, sem allar
grannþjóðir okkar greiða fyrir
nauðsynleg rannsókna- og lækn-
ingatæki!
Þessu verður að breyta, það er
hneisa, að sömu yfirvöld, sem með
löggjöf seilast æ meira til mið-
stýringar á heilbrigðiskerfinu í
þessu landi skuli láta það gott
heita að snuða skattþegna og
raunar ríkið éheild á þennan hátt.
Mér skilst, að víða sé óeðlilegt
misræmi í samkeppnisaðstöðu
fyrirtækja í þessu landi vegna lítt
skiljanlegrar mismununar í álögð-
um gjöldum á svipaðar vélar og
tæki, en slær þetta ekki samt öll
met?
Hlutur Reykja-
víkur í
fjárveitingum
Eftirfarandi upplýsingar um
fjármögnun og fjárfestingar til
heilbrigðismála í Reykjavík, sam-
anborið við aðra landshluta, eru
sóttar í ítarlega samantekt, sem
Skúli G. Johnsen borgarlæknir
gerði á síðastliðnu hausti, og hafa
því miður ekki komist nægilega á
vitorð stjórnmálamanna eða
skattborgaranna. Þar segir svo
um sjúkrahús: „Fjölmennið á
Stór-Reykjavíkursvæðinu gerir
mögulegt að reka þá sérhæfðu
sjúkrahúsþjónustu ásamt stoð-
deildum og fjölmörgum rann-
sóknastofum, sem landinu öllu er
nauðsynleg og er m.a. grundvöllur
læknakennslu. Sjúkrahúsin í
Reykjavík þjóna öllu landinu og
utanhéraðssjúklingar nota 40% af
legurými þeirra. Ibúar héraðsins
nota afar lítið legurými í öðrum
héruðum."
Ennfremur: „Sjúkrahús héraðs-
ins annast u.þ.b. 70% af heildar-
sjúklingafjölda, sem vistaðir eru á
landinu í heild vegna líkamssjúk-
dóma á almennum og deildaskipt-
um sjúkrahúsum ...
Sjúkrarúmaþörf Reykvíkinga
sjálfra hefur aukist á undanförn-
um árum fyrst og fremst sökum
mikillar fjölgunar aldraðra, sem
þarfnast bráðrar innlagnar.
Á ýmsum sviðum skortir nú
mjög aðstöðu og sjúkrarými til að
sinna ákveðnum sjúklingahópum.
Ekki hefur verið kleift að taka upp
nauðsynlegar nýjungar í rann-
sóknum og meðferð ákveðinna
sjúklingahópa vegna fjárskorts.
Er hér t.d. um að ræða krabba-
meinssjúklinga, sjúklinga með
heilaáverka og heilablæðingar og
hjartasjúklinga."
Um byggingar og húsakost:
„Frá árinu 1970 hefur ríkt óeðlileg
stöðnun í þróun og uppbyggingu
þessara stofnana, en í þess stað
hefur verið gripið til ósamræmdra
aðgerða og skyndiúrlausna til að
bæta úr brýnasta vandanum. Má
þar nefna: Viðbyggingu við Land-
SOVÉSKIR fjölmiðlar veitast
nú hart að Norðmönnum og
endurspegla þar andstöðu
Kremlverja við því. að til ráð-
stafana verði gripið. sem
tryggja. að í Noregi verði kom-
ið fyrir hergognum til nota á
átakatímum fyrir herafla Atl-
antshafsbandalagslandanna.
Þá hefur það orðið tilefni til
sérstakra árása. að um na-stu
mánaðamót verður efnt til sam
eiginlegra a-finga Atlantshafs-
handalagslandanna í Noregi. en
þær kallast að þessu sinni
„Anorakk Express".
Árásir
Sovétstjórnarinnar á
Norðmenn magnast
Fréttaþjónusta APN, útibú
sovésku áróðursmiðstöðvarinnar
Novotsi á íslandi, sendi 19.
febrúar frá sér fregnmiða, þar
sem segir undir fyrirsögninni:
Góðri nágrannasambúð hafnað.
„Að gera Noreg að vopnabúri
fyrir erlend árásarvopn sem
beint er gegn Sovétríkjunum,
verður ekki skilið öðruvísi en að
ríkisstjórn landsins hafi horfið
frá þeirri stefnu sem það hefur
áður lýst yfir og fylgt, að
erlendar hersveitir og kjarn-
orkuvopn skuli ekki vera á
norskri grund á friðartímum,
skrifar Alexei Petrov í Pravda í
dag. Hann bendir á að þessar
aðgerðir séu ekki tilviljun, þar
sem ríkisstjórn Noregs styðji þá
fyrirætlun NATO að staðsetja
nýjar tegundir bandarískra með-
aldrægra eldflauga í Vestur-
Evrópu, og stuðla þannig að
hernaðaryfirburðum Bandaríkj-
anna yfir Sovétríkjunum.
Stjórnvöld Noregs gegna þannig
þjónustuhlutverki við Carters-
stjórnina í því að eyðileggja
slökunina og endurvekja kalda
stríðið. Ein spurning hlýtur að
vakna: Hvað rekur Noreg til að
víkja af leið góðrar sambúðar við
Sovétríkin, hvað sjá norsk
stjórnvöld sér í því að spilla
sambúð ríkjanna? Sovétríkin
hafa enga ástæðu gefið til þessa,
þvert á móti, þau hafa alltaf
leitast við að leysa þau vanda-
mál sem upp hafa komið á
grundvelli gagnkvæms skilnings
og trausts. En svo virðist sem
gagnkvæmur skilningur og