Morgunblaðið - 26.04.1980, Qupperneq 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. APRÍL 1980
I
íslensk flugvél er stödd á
flugvellinum í Rotterdam að
undirbúa flug austur í ríki hins
vonda manns Khomeinis í Te-
heran. Bandarískur spæjari
sendir fréttir um þetta vestur og
áður en langt líður hringir
íslenska utanríkisráðuneytið í
umboðsmann flugfélagsins þar
á staðnum og ber fram kröfur að
vestan um að flugvélin fari
hvergi, farmurinn sé kjúklingar
sem eigi langa lífdaga í vændum
í sæluríkinu austur þar. Um-
boðsmaðurinn svarar að orð séu
orð og vilji hann við þau standa,
en færi svo að hann yrði neydd-
ur til að bregðast þeim, yrði
utanríkisráðuneytið að borga
nokkra tugi milljóna fyrir skað-
ann og dapraðist þá rómur
diplomatsins, því hvergi var að
finna fjárveitingu til slíkra
ævintýra, kjúklingarnir flugu
austur við mikla hrifningu
þeirra og dagblöðin sögðu frá
þessari för, en Ríkisútvarpið
komst mjög hnyttilega að orði
þegar það greindi frá að kjúkl-
ingarnir hefðu ekki verið gaml-
ir, því þeir hefðu fæðst daginn
áður. Barni var mér kennt að
hænuungar yrðu fyrst kjúkl-
ingar svona um fermingaraldur.
En þessi litla saga sýnir okkur
hve leynimakkið í heiminum er
virkt.
Jæja, það var nú ekki þetta
sem ég ætlaði að ræða við þig
sem ert svo pennaglaður, en ég
svo pennalatur. Upphaflega
ástæðan til að ég sigraðist á
pennaletinni um stund var sú að
ég las grein eftir þig — aðaltals-
mann Varins lands — í Morgun-
blaðinu þar sem ráðist var að
einum frambjóðandanum í for-
setakosningunum. Eg held að
það sé vilji allra að frambjóð-
endum sé hlíft við persónulegum
atyrðum og hvað þá þegar ann-
Ólafur Pálsson verkfræðingur:
arra orð og gerðir eru færð þeim
til ámælis.
Ég er minnugur þess hvernig
þú og þínir lagsmenn réðust að
sómamanninum Steingrími
Hermannssyni hér um árið út af
víst tveimur baunadósum. Málið
vaknaði þannig að spæjari fann
nótu fyrir báunadósum sem
hafði verið færð á bifreið
Steingríms, en hann var þá
framkvæmdastjóri Rannsókna-
ráðs, og hafði nótan verið greidd
af Ríkissjóði. Stjórnaði hann á
þeim tíma leiðangri vísinda-
að þegar rýra á álit andstæð-
ingsins.
II
A Alþingi var ekki alls fyrir
löngu rætt um persónunjósnir,
hvernig tölvuvæðingin hefði
gert það mögulegt að fylgja
nærri hverju fótmáli manna.
Atferli manna er skráð og varð-
veitt. Ef upplýsinganna er þörf
er hægt að fá þær samstundis
með þessari tækni. Svo einfalt
er þetta. Margir alþingismenn
tóku til máls við umræðuna og
Ólafur Pálsson
komið og hlustað á hana, en
hann svarar að maður komi. Og
maðurinn kom með tólin sín og
gekk á fund frambjóðandans í
einrúmi og hlustar á góðan
siðfræðiboðskap „flutningur
með ágætum, röddin þýð og
hljómfögur“ eins og hann orðar
það. Það er eins og Þorsteinn
hafi ekki skilið hvað sagt var:
„Þeir sem hafa tekið að sér
ábyrgðarstöður í þjóðfélaginu
eru stöðugt undir smásjá sem
vera ber. Én þeir sem finna hjá
sér köllun til að gera athuga-
semdir við starfshætti þeirra,
gera það alltof sjaldan af þeim
virðuleik sem sæmir þeim sem
að finnur. Oftar en ella segir
það meira um hugarfar, tilfinn-
Fleiri spurningar til dr.
Þorsteins Sæmundssonar
manna út í Surtsey, en þar er
enginn greiðasölustaður eins og
kunnugt er, og voru dósirnar
keyptar til að gefa vísindamönn-
unum baun á diskinn sinn. Þú
náðir í ljósrit af skjalinu og
skrifaðir langar óvirðingar-
greinar um Steingrím. Svo tóku
félagar þínir undir, jafnvel al-
þingismenn, auðvitað pólitískir
andstæðingar, miklir siðvæð-
ingarmenn allir saman. Stein-
grímur var talinn óalandi og
óferjandi og hneisa talin að
hann væri í framboð til Alþing-
is. Þetta var ljótur leikur og
þeim til skammar er að stóðu.
En það var þetta sem kveikti í
mér. Ég sá fram á að þennan
leik átti að endurtaka í garð
frambjóðandans, þótt „hlé“ væri
gert í bili. Svona brögð hafa
miklir áróðursmeistarar oft not-
voru menn sammála um að þörf
væri sérstakrar löggjafar til
verndar persónuréttindum
borgaranna. Hefur slík löggjöf
verið sett sumstaðar úti í lönd-
um.
I fyrri grein þinni er heilmikil
upptalning á athöfnum fram-
bjóðandans, sem hefur getið sér
gott orð, einkum á sviði lista og
menningarmála, nær sú upp-
talning langt aftur í tímann. Nú
geri ég ekki ráð fyrir að þú hafir
t.d. lesið eina tuttugu eða jafn-
vel þrjátíu árganga hins leiðin-
lega blaðs Þjóðviljans, svo
sterkur grunur læðist að mér
um að þú hafir haft aðgang að
nákvæmri upplýsingaþjónustu
þegar þú settir grein þína sam-
an. Þetta er nú nýjasta tækni og
vísindi!
Fyrsta tilvitnunin er frá 1961,
þá er önnur frá ’67, svo ein frá
73, frá 74 svo 76 og loks 77. Ekki
ætla ég að rekja efni þeirra hér,
en ein þeirra varpar ljósi á
málið. Upplýsingar liggja fyrir
um að persónan heldur erindi
um daginn og veginn árið 1974 í
útvarpið, en erindið hefur
hvergi birst á prenti. Þarna kom
það. Þarna hefur hún sagt
eitthvað bitastætt! Segul-
bandsspólan hlýtur að vera til
hjá útvarpinu. Það þarf ekki að
læðast inn í bygginguna að
nóttu til heldur er einn ráðs-
maður stofnunarinnar, Ellert
Schram, sá sem dansaði diskó-
dansa í Hollywood fyrir kosn-
ingarnar og féll síðan, fenginn
til að láta leita spóluna uppi. Og
viti menn, spólan finnst niðrá
botni í gömlu kofforti og honum
er tjáð það og að hann geti
ingar og skoðanir gagnrýnand-
ans en þess, sem verið er að
gagnrýna."
Svo er farið heim og ófræg-
ingargrein um röddina skrifuð.
Hvað segja svo siðvæðingar-
menn þegar efnið er notað á
þennan hátt, vafalaust án leyfis
útvarpsins og hvað þá höfundar-
ins? Og hvað um þann góða
mann Ellert Schram, hann hef-
ur þó vitað hvað í bígerð var?
Hann hefur opinberlega stutt
málstað Varins lands og nú spyr
ég: Er Ellert huldumaður í
samtökunum, eða er hann að-
eins fyrirgreiðslumaður?
En sleppum þessu í bili.
III
Fyrir um hálfum áratug átti
landið í mikilli baráttu, Island
færði út landhelgi sína í áföng-
Helgi Seljan:
Ekki getur það orðið málefn-
um þroskaheftra til neins fram-
dráttar að tveir stjórnarmenn úr
þeirri nefnd á vegum stjórn-
valda, sem um málefni þroska-
heftra fjallar, eigi í opinberum
ritdeilum.
Þó af ýmsu væri að taka þá
mun ég aðeins taka til meðferðar
leiðrétt, engum tölum hnekkt,
allt stendur það óhaggað eftir
grein Jóhönnu. Hins vegar eru
skemmtilegar dylgjur um
breytta afstöðu mína til þessara
mála og skiljanleg sárindi út af
orði því, er ég notaði um tillögu
Jóhönnu við afgreiðslu fjárlaga.
— Ég sagði skemmtilegar, því á
Sighvatur Björgvinsson lagði
fram frumvarp til fjárlaga fyrir
sína hönd og Jóhönriu. Mjög hafa
kratar af þessu frumvarpi gum-
að, m.a. talið tímamótamarkandi
fyrirmynd í útdeilingu á fjár-
magni ríkisins. — Hvað fékk
Framkvæmdasjóðurinn marg-
nefndi í frumvarpi Alþýðu-
flokksins? — Svar: 1020 millj. —
Voru þá ekki verkefni frá honum
færð og fyrir þeim gert ráð
annars staðar? — Svar: Nei
hreint ekki. —
Hvar varst þú, Jóhanna mín,
þegar Sighvatur var að bauka
við þetta merka frumvarp sitt?
Strax og þessi mál komust í
hendur ráðherra Alþýðubanda-
lagsins var knúið á um leiðrétt-
ingu. Stuttur tími og lítið svig-
„Sannleikur“
Jóhönnu — til hvers?
örfá efnisatriði úr grein Jóhönnu
Sigurðardóttur í Morgunblaðinu
þriðjudaginn 15. apríl. Til hvers
sú grein er skrifuð og enn frekar
hvers vegna yfirskriftin er.
„Hafa skal það er sannara reyn-
ist“ er mér hins vegar illskiljan-
legt. Greinin á að vera svar við
ýmsu því er ég sagði í viðtali við
Þjóðviljann 3. april um þessi
málefni.
I engu eru nein efnisatriði
mig virka þær sem brandari,
lélegur að vísu, því ég hefi í engu
breytt um afstöðu, hún hefur
verið og er skýr, enda hefi ég nú
um átta ára skeið alveg sérstak-
lega skipt mér af þessum mál-
efnufn, bæði á þingi og heima í
héraði, og tel það ekkert afrek,
heldur eingöngu sjálfsagða
skyldu mína.
Við Jóhanna eigum áreiðan-
lega samleið í mörgu og ekki efa
ég góðan vilja hennar, en varð-
andi tillögugerð hennar get ég
ekki notað annað orð en í
Þjóðviljanum 3. apríl, þ.e. sýnd-
artillögur. Fyrir því liggja rök,
sem erfitt er að hrekja, enda
nota ég ekki þetta orð að tilefn-
islausu. Ég segi sýndartillögur
vegna þess að flokkur Jóhönnu,
og þar með hún sjálf, fékk sitt
gullna tækifæri til að sýna sitt
rétta andlit í þessum málum.
rúm var til, en þó náðist nokkur
árangur, ekki var ég að guma af
honum í Þjóðviljanum, en mér
fannst full ástaða til að benda á
hann, enda hrekur Jóhanna það i
engu. Samtals var hér um 75
millj. kr. hækkun að ræða beint
og að auki nokkrir milljónatugir
í viðhaldi vistheimila, sem fært
verður nú inn í daggjöld. Hækk-
unin frá frumvarpi þeirra Sig-
hvats og Jóhönnu nemur því
eitthvað á annað hundrað
milljónum króna. Þetta vissi
Eiður Guðnason og því sat hann
hjá við tillögu Jóhönnu, hann
vildi nefnilega hafa það er sann-
ara reyndist og var auk þess
búinn að lýsa yfir samróma áliti
fjárveitinganefndar á því, hvaða
verkefni Framkvæmdasjóðurinn
skyldi fá.
Hefði Jóhanna komið inn
leiðréttingu á sínum tíma hjá
Sighvati, þó ekki hefði verið
nema um sjáanlega viðleitni að
ræða, hefði ég ekki valið tillögu
hennar þetta nafn. Því miður
hefur hún til þessa nafns unnið
með því að sýna í engu lit, þegar
hún átti þess kost.
Jóhanna eyðir nokkuð löngu
máli í upprifjun ræðu minnar á
Alþingi í fyrra varðandi Fram-
kvæmdasjóðinn. Þau orð halda
sínu fulla gildi, en einnig þau
orð, sem Jóhanna ekki rifjar
upp, um það, hverja skipan
fjárveitinga til þessara mála ég
telji æskilegasta, þ.e. beinar
fjárveitingar, svo sem ég kem að
síðar.
En varðandi það, sem Jóhanna
vitnar í úr minni ræðu, þá er það
jafnljóst þá og nú að ég tel, að
vistheimili vangefinna eigi að fá
fé úr sjóðnum, úr því sjóður er
til staðar.
Ég hefi gagnrýnt aðferðir
Fjárlaga- og hagsýslustofnunar
til að skerða verðtrygginguna.
Ég hef líka gengið þar hreint til
verks og tel mig hafa fulla vissu
fyrir því, að þær kúnstir verða
ekki endurteknar. Á þaö benti ég
í Þjóðviljanum, sem einn ávinn-
ing þessa máls frá því Alþýðu-
bandalagið tók við þeim. En það