Morgunblaðið - 26.04.1980, Side 32

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. APRÍL 1980
Gróa Finnsdóttir
Lítið inn-
skot varð-
andi Kúbu
Ég ætla með þessu bréfkorni,
fyrst og fremst að taka undir þau
orð af alhug sem Ólafur Gíslason
skrifar í grein sinni í Morgunblað-
inu þ. 17.4. sL „Að bera fram
plastdiskinn". Ólafur hefur ríku-
lega þekkingu til að bera varðandi
Kúbu og málefni hennar og var ég,
ásamt honum og átta öðrum
íslendingum, þeirrar gæfu aðnjót-
andi að heimsækja Kúbu í des-
ember og janúar sl. Þátttakendur í
ferðinni voru alls 200 að tölu, allir
norðurlandabúar.
Við vorum ekki þarna í heim-
sókn sem venjulegir túristar held-
ur var förin farin til að vinna um
helming dvalartímans á app-
eisínu- og mandarínuekrum, svo
og við byggingarframkvæmdir.
Samtímis gafst okkur kostur á að
kynnast sögu og menningu þessar-
ar merkilegu þjóðar og síðast en
ekki síst að sjá með eigin augum
það gífurlega uppbyggingarstarf
sem átt hefur sér stað eftir hina
merku byltingu öreiganna sem
gerð var undir forystu Fidel
Castro og sem lauk með fullnaðar-
sigri árið 1959.
Hin mjög svo kléna þekking
margra Islendinga á Kúbu hefur
komið hvað gleggst í ljós nú
síðustu daga, þegar fólk tók að
safnast saman fyrir utan sendiráð
Perú í Havana. Ætla ég ekki að
rekja aðdraganda þess atburðar
hér, heldur vísa ég til ofangreindr-
ar greinar Ólafs í því sambandi.
Ég vil aðeins láta í ljós furðu mína
á því hvað almenningur virðist
misvitur og gleypir algjörlega
hráar þær mjög svo einhliða
fréttir sem birst hafa í Morgun-
blaðinu undanfarna daga um
Kúbu. Þó stuðst sé við fréttir frá
svokölluðum „óháðum" fréttastof-
um, gætir oft á tíðum fáfræði um
sögu landsins í þeim fréttaflutn-
ingi, og/eða að ekki er látin í ljós
viss vitneskja. (Menn ættu að
muna þann fréttaflutning sem gat
að heyra og sjá í breskum fjöl-
miðlum og víðar þegar á þorska-
stríðum okkar íslendinga og Breta
stóð. Þar áttu „stóru, vondu"
íslensku varðskipin að hafa ráðist
á „óvernduðu“, sakleuasu bresku
togarana.) í framhaldi af þessu
get ég ekki annað en kallað að
hróplega fávisku eða fljótfærni af
það vel menntuðum manni sem
ritstjóri Morgunblaðsins hlýtur að
vera, að halda því fram að „á
Kúbu hafi menn ekki tækifæri til
að láta í Ijós hug sinn til stjórn-
valda með atkvæði sínu í kosning-
um“. (.) (Mbl. 17.4. ’80 bls. 36)
Sannleikurinn er sá að ég efast
um að í víðri veröld ríki jafnmikið
lýðræði í orðsins fyllstu merkingu
og á Kúbu. Þar er ekki aðeins
kosið um hver eigi að stjórna
málum landsins, heldur eru einnig
greidd atkvæði um smávægi-
legustu málefni sem upp koma og
er það meira en hægt er að segja
að eigi sér stað í lýðræðisríkinu
íslandi, til dæmis tekið. Kosn-
ingarnar fara aðeins fram í ann-
arri mynd á Kúbu. Öfugt við á
íslandi og hinum svokallaða „vest-
ræna heimi“ er ekki farin kjósið-
elsku-mig aðferðin, heldur fara
kosningar fyrst fram í grunnein-
ingum, þar sem málefnin eru rædd
á jafnréttisgrundvelli og síðan er
kosið um þann sem hæfastur er
talinn í hverjum hópi.
Fyrir byltinguna á Kúbu fóru
fram kosningar með því klassiska
formi sem við þekkjum. Voru þær
haldnar í þinghúsinu í Havana,
sem er nákvæm eftirlíking af
þinghöll Bandaríkjanna. (Þing-
húsið hefur nú að geyina eitt
stórkostlegasta náttúrufræðisafn
heims). Um þetta sama leyti var
aðeins um fjórðungur þjóðarinnar
læs, hinn ólæsi og óskrifandi
þriðjungur fólksins hafði að
sjálfsögðú ekki möguleika á að
kjósa. Þetta var „lýðræðið" sem
átti að hafa ríkt á Kúbu fyrir
byltinguna og þetta er það „lýð-
ræði“ sem ríkir í rómönsku
Ameríku í dag. Þar er ástandið
víðast hvar hið sama og ríkti á
Kúbu fyrir byltinguna. Þar er
ólæsi enn ríkjandi og misréttið er
þar hvað hroðalegast í víðri ver-
öld. Þó róma sumir hinar „frjálsu
kosningar" leppstjórna Bandaríkj-
anna þar!!
Ég tel mig vera allvíðförula
manneskju. Þó er það alveg víst að
hvergi hef ég séð eins hamingju-
samt fólk og á Kúbu og hvergi hef
ég séð eins stolt fólk og á Kúbu.
Það er stolt yfir sinni miklu og
merkilegur byltingu, það er stolt
yfir því að nú kunna allir að lesa
og skrifa, líka þeir fullorðnu sem
ekki kunnu slíka hluti fyrir rúm-
um 20 árum. Eða myndum við ekki
vera stolt yfir landinu okkar og
þeim þjóðarleiðtoga sem færði
okkur menntun í stað ólæsis,
mannsæmandi húsnæðis í stað
hreysis eða alls einskis, atvinnu í
stað atvinnuleysis, fæðu í stað
sultar. Við myndum ekki hika við
að fylgja þeim sem lofaði okkur
öllu þessu og stæði við það. Þar
þyrfti ekkert auglýsingaskrum að
koma til greina. Já, við myndum
vera stolt og standa saman og
finna þá raunverulegu hamingju
og samkennd sem aðeins finnst
með því að hjálpa hver öðrum og
miðla brauðinu hver með öðrum.
Ég fór til Kúbu fyrst og fremst
til að sýna stuðning minn við
Kúbani og þeirra stjórnarfar og
einnig, eins og áður er nefnt, til að
fræðast um land og þjóð, því ég
vissi alltof lítið um þetta einstaka
land. Til að öðlast slíka þekkingu
er ætíð besta leiðin að heimsækja
viðkomandi land, vinna með fólk-
inu, heyra og sjá með eigin augum
og eyrum það sem þar er að
gerast, skynja líf fólksins og
lífsviðhorf. Við norðurlandabú-
arnir vorum á Kúbu í einn mánuð.
Við fórum í heimsóknir á alla
hugsanlega vinnustaði og stofnan-
ir og sóttum hina ýmsu fyrirlestra
um ólíkustu málefni. Við skoðuð-
um landið, nutum einna bestu
baðstranda heims, skoðuðum
borgir og bæi, allt sem nöfnum
tjáir að nefna. Ymist fórum við í
skipulagðar ferðir eða ein sér að
eigin vild. Hvergi vorum við
óvelkomin, við fengum að skoða og
sjá allt sem við vildum og algengt
var að okkur var boðið inn þar
sem við gengum um strætin til
spjalls sem oft varð úr vinátta.
(Þetta er sérstaklega tekið fram
fyrir þá sem halda að ef land lýtur
sósíalísku stjórnkerfi, hljóti allt
að vera bannað og rússneskir
njósnarar uppi í hverju tré og á
bak við hvern Ijósastaur). íslend-
ingar eru (voru?) frægir fyrir
gestrisni, en ég held að við yrðum
að víkja fyrir Kúbönum ef til
samkeppni kæmi á því sviði. Þeir
gefa af heilum hug og sannri gleði
með blik í auga sem hlýtur að
snerta hvert stálhjarta.
A ferð minni um götur Havana
og víðar á Kúbu, hef ég hvergi
fundið fyrir eins miklu öryggi. Þá
á ég við það að við göngu úti á
götum milljónaborga býr ávallt
mismikill uggur í brjósti manns
yfir að verða fyrir árás af ein-
hverju tagi, eða bara hræðsla við
það óþekkta. Þó furðulegt sé fann
ég ekki fyrir þessum beyg neins
staðar á Kúbu og ég held að
samferðafólk mitt geti sagt sömu
sögu. Maður er nefnilega ekki
hræddur þegar stöðugt getur að
líta brosandi andlit allt í kringum
mann og heyrist seiðandi músik úr
hverju skoti. Enda eru glæpir í
lágmarki á Kúbu.
Hér hef ég lýst Kúbu sem
dýrðarlandi sem það vissulega er.
Þó má ekki gleyma að margt þarf
að vinnast þar til lokaáfanga
uppbyggingarstarfsins er náð.
Samt eru þær aðdáunarverðar
þær gífurlegu framkvæmdir sem
átt hafa sér stað og hljóta hörð-
ustu aðstæðingar Fidel Castro að
viðurkenna þá breytingu á lífsvið-
urværi fólks þar sem jákvæða.
Hún hefur fært þjóðinni áður
óþekkta menntun, fæðu, atvinnu
og húsnæði. Ég hitti ekki einn
einasta Kúbana á heilum mánuði
sem ekki var stoltur og ánægður
með sitt nýja hlutskipti og ný-
fengna frelsi. Þó áttum við sam-
neyti við fjölda Kúbana, unga og
gamla úr öllum stéttum. Ég trúi
því að þeir sem nú hverfa til
misréttisins og eymdarinnar lands
Perú, eigi eftir að horfa saknaðar- -
augum til síns forna föðurlands.
Við skulum vona að efnahagur
Kúbu blómgist og vænkist um
ókomna framtíð og að Kúba verði
ekki áróðursmaskínu heimsvalda-
sinna að bráð.
Að lokum vil ég benda þeim á
sem vilja vita meira um Kúbu að
lesa haldgóðar bókmenntir þar að
lútandi t.d. þá ágætu bók Magnús-
ar Kjartanssonar, „Byltingin á
Kúbu“ og/eða snúa sér til Kúbu-
vinafélagsins á íslandi. Best væri
þó fyrir þá, sem kynnu að efast
um sannleiksgildi orða minna í
þessari grein, að fara sjálfir til
Kúbu og finna með eigin sál þann
ferskleika, glaðværð og frelsi sem
þar ríkir, með hina eilífu, heill-
andi kúbönsku músik sem undir-
tón. Ganga undir dimmfjólubláum
himni, þar sem stjörnurnar sýnast
svo nálægar, dansa rúmbu sem þú
skynjar með öllum skynfærunum,
finna ilm hitabeltisgróðursins,
eflast af suðrænum ávöxtum sem
við kunnum ekki nöfnin á og teyga
„Daiquiri", uppáhaldsdrykk
Hemmingways síðan hann dvald-
ist á Kúbu við gerð bókarinnar
„Gamli maðurinn og hafið“.
Sá sem fær að njóta alls þessa
m.m. mun koma ríkur að andleg-
um verðmætum til baka. Vega slík
verðmæti annars ekki þyngst á
metaskálunum ? ? ?
Viva la revolucion Cubana!
Gróa Finnsdóttir.
Alþjóðleg eining
Líklega hafa alltof fáir veitt
því athygli hve merkileg við-
leitni greip hugi nokkurra for-
ingja í hinum sundraða hópi,
sem heitir einn fegursta nafni í
mannlegu samfélagi: „Kristileg
kirkja", í upphafi þessa nýbyrj-
aða árs.
Vikan frá 18,—25. jan. var
nefnd „Alþjóðleg bænavika"
fyrir, eins og það er orðað,
„einingu hins dreifða kristin-
dóms“. Þarna virðist þó hver
mótsögnin æpa gegn annarri, ef
um er hugsað. Er ekki Kristinn
dómur og kenning Krists æðsta
stefna og takmark einingar,
samstarfs og friðar í þessum
heimi frá upphafi mannkyns-
sögu og fram á þennan dag?
Samt er sú sorglega stað-
reynd, frægari en frá þurfi að
segja, að utan kaþólsku kirkj-
unnar, sem telur sig hina einu
almennu kirkju Krists, eru nú
taldar hvorki meira né minna en
294 kirkjudeildir. Hver og ein
þeirra þykist eiga eitthvað sér-
stakt, sem meira að segja hafa
orðið ólík ágreiningsefni, að leitt
hafa til ofsókna, pyntinga, hat-
urs og styrjalda, sundrað, spillt
og eyðilagt þann anda samein-
ingar og kærleiks, sem er hinn
eini sanni kjarni kristindóms
gegnum aldirnar. Þetta má telja
hina ægilegustu ógæfu kirkjunn-
ar, sem hefur þannig komizt eins
fjarri anda meistara síns og
fremst má verða. Hans, kærleik-
ans boðberans góða, sem flutti
þessi bænarorð í skilnaðarræðu
sinni:
„Hdlaxi faðir. allir eiga þeir að vera eitt
eins ok þú, Faðir, ert i mér og ég i þér,
eixa þeir einnÍK aó vera i okkur,
til þess ad heimurinn skuli trúa.
aó þú hafir sent mijf.**
Og þessir „þeir“, sem hér er
um rætt eru lærisveinar hans á
öllum öldum. En forystumenn
þeirra, svonefndir kirkjufeður,
fræðimenn, biskupar, páfar og
prestar hafa hvað eftir annað
allt fram á þennan dag, gert
umbúðirnar, það er að segja
trúarjátningar, helgisiði og
kennisetningar, aðalatriði, en
gleymt kjarnanum sjálfum:
Kærleika, einingu, friði, fyrir-
gefningu og rósemi. Gætu um-
búðirnar skyggt á eitthvað af
þessu eru þær af hinu vonda,
hversu sem þær annars glampa
og glitra og eiga að víkja og það
fyrir löngu. Það verður aldrei
hægt að samræma allar mót-
sagnir í hinni miklu bók bók-
anna, biblíunni, sem rituð er af
einstaklingum með hin ólíkustu
sjónarmið og hinar fjarstæðustu
sjónarmið á mörgum öldum og
tímum. Þar á auðvitað marg-
breytni og fjölbreytni og veita
auðlegð útsýnis til allra átta eins
og lífið sjálft og einstaklingar
þess. En ofar því öllu ljómar ein
sól hvern dag. Og hún er aðal-
atriðið, móðir allrar fjölbreytn-
við
gluggann
eftirsr Árelius Nielsson
innar uppspretta lífs og ein-
ingartákn ljós heimsins. Þannig
er föðurhugsjón, kær-
leikshugsjón kristins kristin-
dóms sól hins auðlega lífs, sem
allt hitt verður að lúta og enginn
maður getur sett í umbúðir, án
þess að skapa skugga, myrkur,
frost og dauða.
Þess vegna geta öll þessi
uppfundnu heiti á fjölbreyttum
formum kristilegra aðferða í
kenningum og siðum leitt í yztu
myrkur sundrungar og haturs, ef
þau eru gjörð að aðalatriði, geta.
Þess vegna ætti enginn að segja:
„Ég er kaþólskur, lúterskur,
kalvinskur, baptisti, aðventisti
eða jehóvisti" eða hvað þessi
sundrungarheiti segja nú öll,
heldur aðeins: „Ég er kristinn“.
Og þar ætti ekki einu sinni, að
þurfa að segja neitt, heldur sýna
og sanna með starfa og lífi eins
og fyrirlitni samverjinn forðum
sinn kristindóm í kærleika,
sannleika, frelsi, réttlæti og ró-
semi.
Þetta hefur síðustu páfum
tekizt af sérstakri snilld á ýms-
an hátt, þótt aðeins færi út af
línunni hjá þeim síðasta, þegar
átti að dæma um persónuleg
ástamál í Ameríku í sumar.
Þeim hluta lífs hafa páfar af-
neitað, þótt undarlegt megi telj-
ast. Hvernig yrði mannlíf jarðar
á nokkrum áratugum, ef ást og
kynlífi væri af neitað samkvæmt
þeirra fyrirmynd? Þar gat af-
skiptasemi um einkamál gengið
svo langt í gamla daga, að
grimmd og sadismi settust í
hásæti, og kirkjunnar þjónar
gleymdu öllum kærleika, eins og
fordæmingarkenning fræðirit-
anna og stóridómur liðinna alda
sanna bezt. Meiri svívirðing á
vegum þeirra, sem kenna sig við
Krists nafn varð naumast fund-
in.
En við hverju mætti búast,
þar sem höggormur kenning-
anna um eilífa glötun og eitur-
slöngur fræðisetninga um eilífar
vítiskvalir höfðu verið aldar og
faldar við hjartastað um aldar-
aðir og predikaðar daglega inn í
hugi og hjörtu fólks. Nú virðist
þessi sundrung úr sögunni í
stefnumörkun kirkju Krists.
Úlfur og lamb leika nú saman.
Foringjarnir, sem ekki höfðu
hitzt né talazt við í nær 9 aldir
brosa nú hver við öðrum eins og
börn Guðs eiga að gera.
Kaþólski presturinn stígur
niður af Landakotshæð og upp í
stól Dómkirkjunnar með ljóm-
andi fallega predikun, og einn
frjálslyndasti og vitrasti prestur
lútersku íslenzku þjóðkirkjunn-
ar stígur í predikunarstól Krist-
kirkju í fyrsta sinn, svo aðeins
sé litið í kringum sig í okkar
höfuðborg. Ég segi aðeins: Hvílík
gleði, hvílík dýrð, og hugsa til
þess, sem mér hefur fundizt
mest um vert í minni þjónustu-
ferð. En það var þegar æskufólk
frá sjö kirkjudeildum — ka-
þólska kirkjan raunar ekki nteð
— og sjö þjóðlöndum grófu fyrir
kirkjugrunni og lögðu horn-
steina hér í Langholtssókn,
grunn Hálogalandskirkju. Það
var ógleymanlegt. En nú er sú
kaþólska komin líka með í hring-
inn. Guði sé lof. En sé þetta nú í
anda Krists, sem Alþjóðlega
bænavikan bar fram úr sínum
sjóðum, og um það er ég sann-
færður, þá mega blessaðir páf-
arnir á öllum öldum auðmýkja
sig, og forystumenn allra sundr-
ungakirkjudeildanna iðrast
sinnar forystu og fáfræði í sekk
og ösku, og viðurkenna sinn
aldagamla barnaskap í tárum
bæna um fyrirgefningu.
En við hin, sem fyrr eða síðar
og þar á meðal margir píslar-
vottar liðinna alda, einkum
hinnar „miklu móður" kaþólsku
kirkjunnar segjum eins blítt og
bezt getur orðið:
„Faðir, fyrirgef þeim, þessir
vitru menn vissu samt ekkert,
hvað þeir voru að segja og gera“.
Guð blessi ávexti bænavikunn-
ar 1980 og Samstarfsnefnd krist-
inna trúfélaga á íslandi.
Reykjavík 25. jan. 1980,
Arelíus Níelsson.