Morgunblaðið - 03.06.1980, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 3. JÚNÍ 1980
27
Phantom II lendir á Keflavíkurflugvelli. Varnarlidið ræður yfir 12 slíkum vélum.
pnin og í sland
eirra og fréttaflutning
fréttaþættinum Víðsjá 21. maí sl.:
„Allt frá 1961 þegar bandarísk
sprengiflugvél með kjarnorku-
sprengjur hrapaði á Grænlandi
hafa íslensk stjórnvöld sóst eftir
tryggingu Bandaríkjamanna fyrir
því, að kjarnorkuvopn verði ekki
geymd hér á landi. Og utanríkis-
ráðherrar íslands hafa margoft
lýst því yfir að sú trygging sé fyrir
hendi, að um það sé samkomulag
milli ríkjanna."
í þessum sama þætti var einnig
sagt: „Ein virtasta stofnunin af
síðastnefnda taginu (þ.e. hlutlaus
vopnarannsóknastofnun) og lík-
lega sú áreiðanlegasta hvað varð-
ar vitneskju um herafla Banda-
ríkjanna úti í heimi, er Center for
Defense Information í Washing-
ton D.C....“ Og síðan segir frétta-
maðurinn Hallgrímur Thorsteins-
son: „Nýlega hafði ég samband við
kjarnorkuvopnasérfræðing þess-
arar stofnunar, Bill Arkin, og
spurði hann hvaða vitneskja lægi
að baki slíkum staðhæfingum." Og
fréttamaðurnn vísar þar til
greinarinnar í Defense Monitor
frá 1975 eftir Barry Schneider.
Stofnun þessi hefur nú gert
hreint fyrir sínum dyrum í þessu
máli með yfirlýsingu, sem birtist
hér í blaðinu sl. laugardag. í
yfirlýsingunni kemur fram, að
stofnunin hafi nýlega framkvæmt
rannsókn „til að svara beiðni
íslenska ríkisútvarpsins". Og hafi
hún leitt í ljós, að við starfsemi
stöðvarinnar á Keflavíkurflugvelli
sé meðal annars farið eftir „Hand-
bók sjóhersins um kjarnorkuör-
yggismál". íslenska utanríkisráð-
uneytið hifur upplýst, að þessa
handbók sé að finna í öllum
mikilvæguni flotastöðvum Banda-
ríkjanna um allan heim. Svo að
rannsóknin að „beiðni íslenska
ríkisútvarpsins" sannar hvorki
eitt né neitt.
Hins vegar væri fróðlegt að fá
vitneskju um það frá útvarpinu á
hvaða forsendum það byggir þá
niðurstöðu sína, að hin bandaríska
stofnun sé „ein virtasta“ hlutlausa
vopnarannsóknastofnunin og „lík-
lega sú áreiðanlegasta hvað varð-
ar vitneskju um herafla Banda-
ríkjanna úti í heimi". Er þetta
óhlutdrægni í fréttamennsku? í
kynningarriti um sjálfa sig segir
stofnunin: „Stefna stofnunarinnar
er að stuðla að öflugum vörnum en
hún er andvíg of miklum útgjöld-
um til hermála og of fjölmennum
herafla." Og af viðtali við for-
stjóra hennar, Gene la Rocque
fyrrverandi varaflotaforingja,
sem birtist í maí—júní hefti
tímaritsins Challenge nú í ár má
ráða, að hann er harður baráttu-
maður fyrir ákveðnum sjónarmið-
um, sem eru andstæð þeirri stefnu,
sem bandarísk stjórnvöld hafa
mótað og eru að móta í varnar-
málum. Og hvaðan hefur frétta-
stofan það, að William Arkin
sé „kjarnorkuvopnasérfræðingur",
hann mun nú stunda nám til að ná
MA-gráðu við Georgetown-há-
skóla í Washington og starfa hjá
stofnuninni samhliða námi sínu. í
bæklingum stofnunarinnar er
hann hvergi kynntur sem „kjarn-
orkuvopnasérfræðingur" enda
vinnur hann að almennum athug-
unum varðandi herstöðvar Banda-
ríkjanna í öðrum löndum.
Þegar á allt þetta mál er litið
kemur í ljós, að ekkert liggur
annað staðfest fyrir en að íslensk-
ir ráðherrar hafi rétt fyrir sér í
yfirlýsingum sínum um að hér á
landi séu ekki kjarnorkuvopn. Og
þótt Center for Defense Inform-
ation telji í yfirlýsingu sinni, sem
birt var á laugardaginn hér í
blaðinu, að frá mati þeirra sem
semja hernaðarlegar áætlanir
væri skynsamlegast að hafa slík
vopn hér á landi til að tryggja
öryggi landsins og Atlantshafs-
bandalagsins sem best, er ólíklegt
svo ekki sé meira sagt, að íslenska
ríkisstjórnin breyti þess vegna frá
fyrri stefnu. Norðmenn hafa engin
kjarnorkuvopn í sínu landi en
stunda þó kafbátavarnir með Or-
ion-flugvélum og hafa fullkomnar
orrustuþotur, er þjóna sama til-
gangi og vélarnar á Keflavíkur-
flugvelli. Varla væru þeir að
leggja á sig mikinn kostnað við
flugvélakaup og rekstur, ef þeir
teldu, að vélar sínar kæmu að
engu gagni.
Það, sem eftir stendur, er því
málsmeðferðin hér innan lands af
hálfu herstöðvaandstæðinga og
fréttastofu hljóðvarpsins og væri
æskilegt, að þeir aðilar gerðu
hreint fyrir sínum dyrum eins og
Center for Defense Information og
gerðu grein fyrir því, hvers vegna
þeir vilja síst af öllu trúa yfirlýs-
ingum íslenskra ráðherra.
Björn Bjarnason

(Ljó»m : Bandarítki Hotinn.)
Irion á Keflavíkurflugvelli en þær eru ætlaðar til kafbáta
pnlausar. Varnarliöið ræöur yfir níu slíkum vélum.
Tðnlist
eftir JÓN
ÁSGEIRSSON
Listahátíð
1980
LISTAHÁTÍÐIN 1980 hófs't í
sól og blíðu með alls konar
skemmtilegu tilstandi á
Lækjartorgi. Vormenn ís-
lands, Hamrahlíðarkórinn,
hófu athöfnina með söng og
Ingvar Gíslason, mennta-
málaráðherra, setti hátíðina.
Ræða hans var stutt og
laggóð, þar sem fjallað var
um þá þætti listsköpunar er
snýr til kostnaðar og ábata
af slíkum athöfnum, svo og
eðlislæga þörf allra manna
fyrir list. Því næst flutti
Hamrahlíðarkórinn laga-
flokk eftir Gunnar Reyni
Sveinsson, er hann kallar
Kiljanskviðu. Fluttir voru
fjórir söngvar úr þessum
flokki og hafa flestir verið
fluttir áður, t.d. Haldið hún
Gróa hafi skó, sem um árabil
hefur verið eitt þekktasta lag
Gunnars: Kórinn söng vel en
heldur var staðið illa að
„míkrafónuppröðun", svo að
tæplega heyrðist meira en í
jaðarröddunum og styrkstill-
ingar voru annaðhvort of eða
van, sem hlýtur að stafa að
því, að viðkomandi tækni-
menn kunna ekki að stilla
tæki sín nema á einföld og
sviðsþröng hljóð. Að söngn-
um loknum hófst skemmtan
spánska leikhópsins og
minnti atferli hans á fræg
karnivöl, með alls kyns kát-
legt atferli, fólk með stórar
grímur, stultumenn og
píparar. Af þessu hafði fólk
góða skemmtan, þó íslend-
ingar séu óvanir slíkum úti-
leikjum og má telja, að það
tiltæki listahátíðarnefndar-
innar hafi heppnast, að færa
hátíðina út til fólksins í stað
þess eingöngu að miða hana
við fínar opnunarathafnir.
Rafael Frúbeck de Burgos
Göran Söllscher
Sinfóníutónleikar
Fyrstu tónleikar lista-
hátíðarinnar voru haldnir í
Háskólabíói og voru þar flutt
verk eftir Turina, Rodrigo og
Dvorák. Tónleikarnir hófust
með strengjasveitarverki
eftir Turina, er hann nefnir
Oracion del torero. Turina
(1882-1949) var ásamt Alben-
iz og Falla af þjóðlega
spánska skólanum. Hann var
góður píanisti, frægur kenn-
ari og starfaði frá 1914 í
Madrid. Eftir að hafa lokið
námi hjá Jose Trago í Mad-
rid, stundaði hann nám í
París frá 1905 og var í
slagtogi með d’Indy, Ravel og
Debussy. Bæn nautaban-
anna, samin 1925, er falleg
tónsmíð og var mjög vel
leikin undir stjórn Rafael
Frúbeck de Burgos. Verkið er
upphaflega samið fyrir
strengjakvartett en nýtur sín
mjög vel í flutningi strengja-
sveitar. Annað verkið á efn-
isskránni var gítarkonsert
eftir Joaquin Rodrigo (f.
1902). Rodrigo varð blindur á
fjórða aldursári og hefur
samið mikið af smærri verk-
um. Hann er þekktastur
fyrir Concierto de Aranjuez
(1939). Göran Söllscher
gítarleikari flutti verkið og
var yfir leik hans mikill
þokki. Síðasta verkið var svo
5. eða 9. sinfónían eftir
Dvorák, en hann samdi 9 slík
verk og er „Sinfónía nýja
heimsins" síðasta sinfónían
hans. Fjórar fyrstu sinfón-
íurnar voru ekki gefnar út
fyrr en eftir dauða tón-
skáldsins og því er þessi
ruglingur orðinn til. Sinfóní-
an var vel flutt og er ljóst að
Sinfóníuhljómsveit Islands
þarf að leggja áherslu á að fá
til landsins goða (og þá
auðvitað fræga) stjórnendur,
því með því móti er tryggt að
viðgangur sveitarinnar verð-
ur mestur og áheyrendur
munu þá ekki láta sitt eftir
liggja, eins og kom fram á
þessum tónleikum. Rafael
Frúbeck de Burgos „kom, sá
og sigraði“. Tónleikarnir í
heild voru sérkennilegir, hóf-
ust með innhverfri bæn,
þeirra sem leika sér að dauð-
anum, hélt svo áfram í leit
manns eftir þeirri fegurð
sem blind augu gátu ekki
sagt frá og enduðu á stór-
brotinni sýn til nýrrar menn-
ingar.