Morgunblaðið - 27.03.1982, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 27. MARZ 1982
35
Pálína Jónsdóttir frá
Grund — Minning
Fædd 4. apríl 1907
Dáin 21. mars 1982
Pálína Jónsdóttir fyrrum hús-
freyja á Grund í Eyjafirði, andað-
ist í Borgarspítalanum í Reykja-
vík 21. mars sl. og verður jarð-
sungin frá Grundarkirkju, laug-
ardaginn 27. mars. Hún átti heima
á Akureyri síðustu árin, en hafði
dvalið skamma hríð á heimili Sig-
hvatar læknis, sonar síns, í
Reykjavík, er hún veiktist og and-
aðist að fáum dögum liðnum,
tæpra 75 ára að aldri.
Hin látna var fædd í Hrísey 4.
apríl 1907. Foreldrar hennar voru
hjónin Jón Bergsson, útskurðar-
meistari og Þorgerður Jörunds-
dóttir, atgerfiskona. Þeirra börn
urðu tíu talsins og ólst Pálína því
upp í mannmargri fjölskyldu, þar
sem tekjur voru vart í samræmi
við fjölskyldustærð.
Foreldrar Pálínu fluttu með allt
sitt til Ólafsfjarðar 1911 og þar
ólu þau upp barnahópinn sinn og
áttu þar heimili starfsævi sína
alla. Á þeim tímum var Ólafs-
fjörður einangruð sveit umfram
flestar aðrar á Norðurlandi. Stað-
urinn krafðist harðfylgis á sjó og
landi og ól upp dugmikla sjó-
mannastétt. Ungar konur ólust
upp við algenga vinnu, eins og
tíðkaðist í sjávarplássum á upp-
vaxtarárum Pálínu og lengi síðar,
bæði við að beita línu og verka
fisk, auk hinna hefðbundnu heim-
ilisstarfa kvenna í verkaskiptu
þjóðfélagi.
Tvítug að aldri fór Pálína í
Laugaskóla í Suður-Þingeyjar-
sýslu og dvaldi þar tvo vetur við
nám. Kom þar vel í ljós, að hún
var bóknæm í besta lagi og list-
feng.
Að námi í Laugaskóla loknu, var
hún nokkur misseri við verslunar-
og skrifstofustörf á Akureyri, en
árið 1933 giftist hún Snæbirni Sig-
urðssyni frá Snæbjarnarstöðum í
Fnjóskadal, sem þá var farinn að
búa í Hólshúsum í Hrafnagils-
hreppi. í Hólshúsum bjuggu þau
Snæbjörn og Pálína til ársins 1948
og þar fæddust þeim elstu börnin.
Þau höfðu ekki lengi búið á jörð
sinni er í ljós kom, að þar hafði
hin byltingarkennda framfara-
alda ekki farið hjá garði. Ræktar-
lönd stækkuðu ört og hús úr var-
anlegu efni risu.
En árið 1948 keyptu þau hjónin
Grund 2, hálflendu hins fornfræga
höfuðbóls og bjuggu þar í þrjá
áratugi. Þá létu þau jörðina í
hendur barna sinna, en nú er hún
auglýst til sölu. Fer hér sem oftar,
að ættir tengjast sjaldan lengi
sama búsetustað í sveit, hvort sem
mönnum kann að sýnast það köld
örlög eða eitthvað annað.
En Grundarhjónin, Pálína og
Snæbjörn, hafa á þriggja áratuga
búskaparferli sínum á Grund,
tryggt sér nöfn í sögu þessa forn-
fræga höfuðbóls Eyfirðinga. Á
ýmsu valt í búskap Snæbjarnar
bónda, en stórbóndi var hann
löngum og naut hann sín betur við
framkvæmdir en hin daglegu störf
búskapar og þá best þegar mest
var í húfi. Pálína húsfreyja naut
tónlistar og leiklistar flestum bet-
ur og félagsstörf á þeim sviðum
áttu vísan stuðning húsfreyjunnar
á Grund, ekki síður en fagrar
handmenntir, sem hún kenndi
ungum konum á námskeiðum.
Rausn og margháttaður mynd-
arskapur hafa löngum þótt ein-
kenna Grundarheimili, hvort sem
þau hafa verið eitt eða fleiri og
hefur svo verið til þessa, enda Pál-
ína mikil húsmóðir og auk þess
ástrík móðir. Börn þeirra Pálínu
og Snæbjarnar eru þessi:
Sigurður, bóndi á Höskuldsstöð-
Minning:
Os/car Vatnsdal
símritari Akureyri
„llin langa þraut er liðin,
nú loksins hlaustu friðinn,
oj! allt er orðið gott,
nú sa-ll er sigur unninn
og sólin hjört upp runnin,
á hak við dimma dauðans nótt.“
(V. Briem.)
í dag er til moldar borinn frá
Akureyrarkirkju Óskar Vatnsdal,
símritari, en hann andaðist á
sjúkrahúsi í Reykjavík síðastlið-
inn sunnudag, eftir langa og erfiða
sjúkdómslegu.
Óskar var fæddur á Akureyri 3.
febrúar 1922 og varð því 60 ára í
síðastliðnum mánuði.
Foreldrar hans voru Páll
Vatnsdal ættaður frá Rangárvöll-
um og Fanney Jósefsdóttir ættuð
af Svalbarðsströnd.
Óskar var áttundi í röðinni af níu
systkinum. Um fermingu missir
hann móður sína og upp úr því
mun heimilið hafa riðlast. Þá mun
Óskar hafa átt gott athvarf hjá
systur sinni, Láru, og manni henn-
ar, Leó Sigurðssyni, útgerðar-
manni hér á Akureyri. Um þetta
leyti kynnist ég Óskari, en þá er
hann kominn í gagnfræðaskólann,
þar sem hann er samtíma bræðr-
um mínum og man ég oft eftir
honum á heimili okkar bræðr-
anna.
Árið 1940 útskrifast hann úr
gagnfræðaskólanum og ræður
hann sig þá á skip mágs síns
„Gömlu Súluna", sem á þeim
hættutímum sigldi með fisk til
Englands.
Síðar fær hann áhuga á loft-
skeytanámi og útskrifast úr Loft-
skeytaskólanum 1946. Sama ár
ræðst hann sem símritari við sím-
stöðina á Akureyri og starfaði þar
til dauðadags.
I starfi var Óskar mjög öruggur
starfsmaður, samviskusamur og
geðgóður svo að af bar, svo hjá því
gat ekki farið að öllum sem við
hann höfðu samskipti þætti vænt
um hann.
um í Ongulsstaðahreppi, Hólm-
fríður, lögfræðingur í Reykjavík,
Sighvatur, læknir í Reykjavík, Jón
Torfi, kennari í Reykjavík, Ormar,
kennari á Akureyri, Sturla, bóndi
á Grund og Þórður, sonarsonur og
kjörsonur þeirra Pálínu og Snæ-
bjarnar.
Fyrsti ábúandinn á Grund í
Eyjafirði, sem sögur fara af, var
Þorvaldur krókur, síðar eða 1217
flutti þangað Sighvatur Sturluson
og eftir miðja fjórtándu öld bjó
þar Gundar-Helga og var Björn
Jórsalafari sonur hennar. Á
Grund bjó á sínum tíma ein af
dætrum Jóns biskups Arasonar og
hét hún Þórunn. Sat hún jörðina
um sextíu ára skeið en andaðist
1593. Þá er margra sýslumanna
getið, er á Grund hafa setið. Um
1800 kemur þar Bríemsættin við
sögu og þrem aldarfjórðungum
síðar sá maður sem bjó á Grund
fram á okkar öld og skráði nafn
sitt eftirminnilega í sögu staðar-
ins, en það var Magnús Sigurðs-
son, bóndi og kaupmaður.
Grund hefur ætíð verið talin
meðal vildisjarða í Eyjafirði. Land
er mikið og ýmist ræktað eða
ræktanlegt. Ræktarlönd eru þar
stór og staðurinn ber merki fornr-
ar frægðar á ýmsan hátt. Gildir
það um báðar hálflendurnar.
Án efa hefur það verið ungri
konu úr sjávarþorpi mikið ævin-
týri að verða húsfreyja á höfuð-
bólinu Grund í Eyjafirði. Víst er
það einnig, að sú virðingarstaða
krafðist þreks og vitsmuna.
Pálína Jónsdóttir, húsfreyja á
Grund, sem nú er kvödd, var fríð
kona og mjúklát, en bjó þó yfir
miklum andlegum styrk, og var
gædd góðum gáfum og listrænum
hæfileikum.
Á sorgar- og kveðjustundum
þegar jörðin tekur á ný við börn-
um sínum, er reynt að ráða hinar
miklu gátur um lífið og dauðann.
Við sjáum skammt en þykjumst
þess fullviss, að þótt við leysum
fáar gátur, muni guðdómurinn
enn birtast okkur í augum barn-
anna og í litum hinna angandi
blóma. Við trúum því einnig, að
guðdómurinn roði hnúka á nýrri
vegferð þeirra vina okkar, sem við
kveðjum hinstu kveðju.
Ég sendi eftirlifandi eigin-
manni, Snæbirni Sigurðssyni, sem
sjúkur dvelur á Grund í skjóli son-
ar og tengdadóttur, mína innileg-
ustu samúðarkveðju, svo og öðrum
ástvinum hinnar látnu.
Erlingur Ilavíðsson
Eftirlifandi kona hans er Val-
gerður Guðmundsdóttir, en þau
gengu í hjónaband árið 1955.
Börn þeirra eru Ásdís, gift Þor-
valdi Hlíðdal Þórðarsyni, sem er
að ljúka dýralæknisnámi í Skot-
landi og Auður, heitbundin Guð-
jóni Inga Gestssyni, háskólanema.
Auk þess gekk Oskar í föður stað
syni Valgerðar, Ingólfi, sem er fé-
lagsfræðingur, kona hans er Barb-
el, þýskrar ættar, börn þeirra eru
Vala Ragna og Arnar, sem voru
augasteinar Óskars.
Að leiðarlokum tek ég mér það
bessaleyfi, að þakka fyrir hönd
starfsfólks pósts- og síma, þessum
góða dreng fyrir nærri 36 ára
samstarf og votta fjölskyldu hans
innilega samúð okkar.
Guð blessi minningu Óskars
Vatnsdal.
Gísli J. Eyland
Guðgeir Olafsson
— Minningarorð
Fæddur 13. ágúst 1905.
Dáinn 19. mars 1982.
Æskuvinur minn, Guðgeir
Ólafsson, var fæddur í Búrfells-
koti í Grímsnesi. Foreldrar hans
voru hjónin Vigdís Jónsdóttir frá
Steinum undir Eyjafjöllum og
Ólafur Þorsteinsson, sem ólst upp
á Stóruborg í Grímsnesi. Börn
þeirra urðu 11, en 7 komust til
fullorðinsára. Tíu ára gamall kom
Guðgeir að Kaldárhöfða í Gríms-
nesi til hjónanna Ögmundar
Jónssonar og Elísabetar Guð-
mundsdóttur og var þar í 14 ár.
Flutti hann þá til Reykjavíkur og
vann fyrst við byggingarvinnu, en
síðan lengi við lestun og losun
skipa og þá ævinlega við vindurn-
ar. Þótti Guðgeir mjög öruggur og
samviskusamur í öllum sínum
störfum. En svo bilaði heilsan
fyrir aldur fram, svo að hann varð
að draga sig í hlé.
Einn eiginleika vil ég nefna sem
hann hafði í ríkum mæli, en það er
hversu sérstaklega barngóður
hann var, hann bókstaflega elsk-
aði hvaða barn sem var hver sem
átti það.
Að ég skrifa þessar línur er að-
allega til þess að minnast okkar
fyrstu kynna, þegar hann kom að
Kaldárhöfða 10 ára einstæðingur,
og við urðum næstu árin sinn á
hvorri smalaþúfunni. Okkar sam-
fundir urðu til þess að vekja þær
tilfinningar, sem ekki hafa fölnað,
þó árin séu orðin mörg og sagt sé
að allt sléttist út með tímanum.
Það eru þessar minningar, sem ég
vil þakka mínum horfna vini af
öllu hjarta.
Ég bið svo góðan kraft að leiða
vin minn og styrkja þá sem eftir
lifa.
Vilhjálmur Jóhannesson.
Else Bartholdy
— Minningarorð
Bréf hefur mér borist frá frk.
Olgu Bartholdy í Lögumkloster
þar sem hún tilkynnir mér andlát
elskulegrar vinkonu okkar hjón-
anna, frk. Elsu Bartholdy tónlist-
arkennara í Askov. Hún lést í
sjúkraskýli í Askov hinn 25. febrú-
ar. Hún var jarðsett hinn 3. mars
og hlaut legstað frá Seest-kirkju,
bernskukirkju sinni, þar sem faðir
hennar var þjónandi prestur.
í fagurri minningarræðu var
þess minnst, hve ættingjar hennar
og nánir vinir og m.a. nemendur í
Askov hefðu notið hennar göfgu
vináttu. Voru margir vinir frá
Askov viðstaddir útför hennar.
Frk. Elsa var prestsdóttir og
systir hins kunna formanns Innri-
missjónar, C. Bartholdy, sem þjóð-
frægur var fyrir hvort tveggja
stranga kenningu Innrimissjónar
og „brandara" sem flugu með
hraða rafstraumsins um allt land-
ið.
Frk. Elsa nam tónlist við Kon-
unglega tónlistarháskólann í
Kaupmannahöfn og lauk þaðan
prófi með lofi.
I lýðháskólanum í Askov kenndi
frk. Elsa í áratugi tónlist og söng.
Hún sýndi íslenskum nemendum
þar jafnan sérstakan áhuga, vel-
vild og vináttu.
Hún varð náinn lífstíðarvinur
okkar hjónanna. Oft bauð hún
mér, ungum, heim til sín, og lék
fyrir mig hin fegurstu stórverk
flygilsins, og fræddi mig um
tónskáldin og verk þeirra. Hún
var ekki að fást um það, snillingur
flygils-strengjanna, þótt þar væri
fákunnandi ungmenni eini áheyr-
andinn. Hún lauk upp fyrir mér
heimi hinnar göfugu listar.
Nokkrar ferðir fór hún til heim-
sóknar á Islandi, og hún dáðist að
margbreyttri fegurð landsins, þótt
hrikaleg náttúran reyndist stund-
um viðkvæmum taugum hennar of
stórbrotin og nærgöngul, of sterk.
Lítið ljóðakver hefur hún samið.
Það endar með þessum orðum:
Tak for (.lædcns blbdc llaand
mod min Kind.
T*k for Smerten-s knugcnde (ireb
om min Hjerterod.
Ilerre, Tak for Striden du gav mig.
Med dig skulde jejj brydes, for at
du skulde vinde mig.
og du skulde vinde trods mig.
Afmælis- og
minningargreinar
ATHYGLI skal vakin á þvi, að afmælis- og
minningargrernar verða að berast blaðinu með góðum
fyrir vara. Þannig verður grein, sem birtast á í
miðvikudagsblaði, að berast í síðasta lagi fyrir hádegi
á mánudag og hliðstætt með greinar aðra daga.
Greinar mega ekki vera í sendibréfsformi. Þess skal
einnig getið af marggefnu tilefni að frumort ljóð um
hinn látna eru ekki birt á minningarorðasíðum
Morgunblaðsins. Handrit þurfa að vera vélrituð og
meðfgóðu línubili.
Blessuð sé minning göfugrar
listakonu, sem unni landi voru og
^°ð- Ingólfur Ástmarsson
Kona tapaði
gleraugum m.m.
ELDRI kona varð fyrir því óhappi
á sunnudaginn var, 21. marz, að
tapa veskinu sínu í Hreyfilshús-
inu, en þar var skemmtun þennan
dag, eða á Langholtsvegi í nám-
unda við Ilolts Apótek.
I veskinu voru gleraugun
hennar. Missir þeirra er henni
tilfinnanlegur.
Þeir sem geta veitt hjálp hér
eru beðnir að gera viðvart í sím-
um 34794 eða 35066. Konan heit-
ir fundarlaunum fyrir.