Morgunblaðið - 27.03.1982, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 27. MARZ 1982
33
Hvað kostar að vinna
surtarbrandinn?
Hér er um að ræða verkefni,
sem að ýmsu leyti er hreint
vinnslutæknilegt úrlausnarefni.
Það þarf að athuga hvað það kost-
ar að vinna surtarbrandinn, hvað
það kostar að flytja surtarbrand-
inn til væntanlegra notenda. Það
þarf að kanna, hver er stofnkostn-
aðurinn við geymslu og brennslu
surtarbrandsins. Það þarf að gera
samanburð við aðra orkugjafa, svo
sem rafmagn, jarðvarma, innflutt
kol og olíu. Athugun þessi ætti að
svara þeirri meginspurningu, sem
svar þarf að fást við, eða hvort
hagkvæmt sé nú þegar að nýta ís-
lenskan surtarbrand. Ef svarið
skyldi vera neikvætt, þá þarf að
koma fram, hvað forsendur þurfa
að breytast mikið og hvernig til
þess að hér geti orðið um hag-
kvæma nýtingu að ræða. Að
sjálfsögðu þarf í þeim samanburði
að taka tillit til margs konar sjón-
armiða, svo sem t.d. öryggissjón-
armiða.
í þessu sambandi skal vikið
nokkuð nánar að Vestfjörðum.
Jafnframt því að á Vestfjörðum
eru aðalsurtarbrandssvæði lands-
ins hafa Vestfirðir einnig þá sér-
stöéu að hafa yfir að ráða minni
orkulindum en aðrir landshlutar í
formi vatnsafls og jarðhita. Það er
því tvöföld ástæða til að leggja
sérstaka áherslu á vinnslu surt-
arbrands á Vestfjörðum. Árang-
urinn af slíku gæti líka orðið tví-
þættur. Annars vegar væri
skapaður möguleiki, sem nú er
ekki fyrir hendi, til þess að leysa
olíuna af hólmi með innlendum
orkugjafa í mjög þýðingarmiklum
og orkufrekum iðnaði. Hér dugar
ekki að auka raforkuframleiðslu í
landinu vegna þess að raforkan
verður ekki hagnýtt nú í þessu
skyni. Til þess þarf að koma nýr
orkugjafi, sem við nú ráðum ekki
yfir, en gætum fengið með hagnýt-
ingu surtarbrandsins. Hagnýting
slíks nýs orkugjafa hefði í för með
sér ómetanlegan hag fyrir efna-
hag landsins í heild. Hins vegar
væri skapaður möguleiki með hag-
nýtingu surtarbrandsins til stór-
átaks í eflingu byggðar á Vest-
fjörðum.
Byggðaþróun á Vestfjörðum
Er þá nokkur þörf að efla byggð
á Vestfjörðum?
Vestfirðir hafa algera sérstöðu í
byggðaþróun. Sú staðreynd skal
höfð í huga í þessu sambandi, að í
hálfa öld, eða frá 1930 til 1980,
varð fólksfækkun um 20% á Vest-
Þorvaldur Garðar Kristjánsson
„Með vinnslu surtar-
brands á Vestfjörðum gæti
fengist grundvöllur fyrir
þeirri fjölbreytni í at-
vinnulífi, sem þar skortir
nú svo mjög á. Þessi hag-
nýting orkulinda getur
skapað beinlínis mjög
mikla atvinnu við námu-
gröftinn og flutninga, auk
þeirrar almennu atvinnu-
uppbyggingar, sem óbein-
línis hlýtur að leiða af
þessari vinnslu.“
fjörðum. í öllum öðrum landshlut-
um, öllum öðrum kjördæmum,
hefur orðið þvert á móti um tölu-
lega fjölgun að ræða á sama tíma-
bili.
Hvers vegna er þessi þróun á
Vestfjörðum? Það eru að sjálf-
sögðu margar ástæður og marg-
slungið mál. En það er ein stað-
reynd, sem sker sig úr. Það er ein-
hæfni atvinnulífsins. Vestfirðir
skera sig úr öllum landshlutum,
öllum kjördæmum, í þessu efni.
Hvergi er atvinnulífið svo einhæft
sem þar. Með vinnslu surtar-
brands á Vestfjörðum gæti fengist
grundvöllur fyrir þeirri fjöl-
breytni í atvinnulífi, sem þar
skortir nú svo mjög á. Þessi hag-
nýting orkulinda getur skapað
beinlínis mjög mikla atvinnu við
námugröftinn og flutninga, auk
þeirrar almennu atvinnuuppbygg-
ingar, sem óbeinlínis hlýtur að
leiða af þessari vinnslu.
Með slíkri þróun gæti staða
Vestfjarða í orkumálum landsins
gerbreyst frá því sem nú er. í stað
þess að hafa lítið gildi fyrir orku-
búskap þjóðarinnar í heild, þegar
einungis er litið á vatnsafl og
jarðhita, væru Vestfirðir þýð-
ingarmikill aðili í orkuvinnslu
landsins, auk þess að vera með
hagnýtanlega orkulind, sem er
ómissandi, en ekki annars staðar
að hafa í landinu, eða í miklu
minna mæli.
Hér er ekki neitt hégómamál á
ferðinni. Það má vera augljóst,
þegar haft er í huga hve mikil sú
orka er, sem þarf til þess rekstrar,
er notar eldsneyti sem orkugjafa.
I dag eru um 50% af orkugjöfum
landsmanna innflutt. Nú eru um
30% af þessum innflutningi svart-
olía eða 15% af öllum orkugjöfum
landsins. Spurningin er, hvort
surtarbrandurinn getur komið í
staðinn fyrir innflutta svartolíu í
veigamiklum atvinnugreinum.
A árinu 1980 voru flutt inn 171
þús. tonn af svartolíu og þar af
munu hafa farið um 100 þús. tonn
til fiskimjölsverksmiðja, Sements-
verksmiðjunnar og Hvalstöðvar-
innar. Ef þessir aðilar notuðu
surtarbrand hefði gjaldeyrir verið
sparaður á árinu 1980 að upphæð
um 21 millj. dollara, eða um 210
millj. kr. Utsöluverð hefði verið
um 240 millj. kr. Af surtarbrandi
samsvarandi að orkugildi mundi
hafa þurft um 230 þús. tonn. Þetta
mundi svara til um 900 GWh á ári
í rafmagni, eða sem svarar 210
MW í uppsettu afli, sem er jafn-
mikið og Hrauneyjafossvirkjun
fullgerð.
Hér hefir einungis verið talað
um hagnýtingu surtarbrandsins
sem eldsneytis. Slík notkun surt-
arbrands kemur þó til greina í
ýmsum fleiri tilvikum en hér hefir
verið vikið að, svo sem til kynd-
ingar hitaveitna, sem ekki hafa
jarðvarma sem orkugjafa. Þá
kann og að geta verið hagkvæmt
að framleiða rafmagn með surt-
arbrandi í raforkuverum á námu-
stað. En auk þess getur surtar-
brandurinn orðið hagnýtur til
margs konar efnaiðnaðar. Af
þessu má marka, hve þýðingar-
mikill þáttur í þjóðarbúskapnum
hagnýting surtarbrandsins gæti
orðið fyrir landið í heild og Vest-
firði sérstaklega. Með tilliti til
þessa hafa þingmenn Vestfirðinga
nú borið fram á Alþingi tillögu til
þingsályktunar um rannsókn og
hagnýtinu surtarbrands á Vest-
fjörðum.
Fjórir félagar Flugbjörgunarsveitarinnar á æfingu í Falljökli Eyjafjalla-
jökuls. I.jÓNmynd Mbl. Sighvatur Blöndahl.
Flugbjörgunarsveitin í Reykjavlk:
Mjög mikil gróska í
starfseminni í fyrra
Síðastliðið haust byrjuðu yfir
50 nýliðar að starfa með sveitinni
MJÖG mikil gróska var í starfsemi Flugbjörgunarsveitarinnar í
Reykjavík á liðnu ári, að sögn Ingvars F. Valdemarssonar, sem
endurkjörinn var formaður sveitarinnar á aðalfundi hennar fyrir
skömmu. Ingvar sagði, að á árinu hefði sveitin verið kölluð út ellefu
sinnum.
I húsnæði sveitarinnar í Naut-
hólsvík voru skráðar alls liðlega
410 mætingar liðlega þrjú þúsund
félaga, sem er svipað því, sem ver-
ið hefur á undanförnum árum, en
aðalfélagar í Flugbjörgunarsveit-
inni eru liðlega hundrað talsins,
en við það bætist svo annar eins
fjöldi varamanna, sem hægt er að
kalla út hvenær, sem er. Þá má
geta þess, að fjöldi nýliða hefur
aldrei verið eins mikill og síðustu
tvö árin. Árið 1980 byrjuðu alls
um 40 nýliðar og úr þeim hópi
heltist alltaf ákveðin hluti, þann-
ig að þegar þeir höfðu starfað í
sveitinni í eitt og hálft ár, gengu
um helmingur þeirra inn, sem
fullgildir félagar. Á síðasta hausti
voru svo skráðir um 50 nýliðar,
sem er algert met.
Á síðasta ári var farið í um eitt
hundrað æfingar, þar af um 65
æfingar á vegum hinna einstöku
flokka sveitarinnar. Alls voru
haldnir um 50 fundir á árinu. Æf-
ingar eru allt frá því, að vera eina
kvöldstund til þess að standa yfir
í eina til tvær vikur. Félagar
sveitarinnar leggja sérstaka
áherzlu á skyndihjálp, fjalla-
mennsku, snjóflóðafræði og
björgunartækni við flugvélar svo
eitthvað sé nefnt, en aðalhlutverk
sveitarinnar er tvíþætt. Annars
vegar eru það björgunaraðgerðir í
sambandi við flugvélar og svo
hins vegar björgunaraðgerðir í
fjalllendi.
í gegnum tíðina hefur sveitin
lagt á það mikla áherzlu, að að-
stoða félaga við að komast til
náms í hinum ýmsu greinum
björgunarfræða erlendis, þar sem
bezta þekkingu er að fá. Hafa yf-
irleitt farið nokkrir félagar utan
ár hvert, t.d. fara alltaf tveir fé-
lagar á viku námskeið á vegum
björgunarsveita norska Rauða
krossins í febrúarmánuði á hverju
ári. Þá hafa félagar iðulega lagt
leið sína í Alpana til björgunar-
sveita Svissneska Alpaklúbbsins,
og í hina ýmsu fjalla- og björgun-
arskóla í Sviss og Austurríki, auk
þess að klífa mörg af hæstu fjöll-
um Evrópu.
Að síðustu má geta þess, að þeir
sem óska eftir inngöngu í sveit-
ina, starfa með henni í nýliða-
flokki í eitt og hálft ár, þar sem
farið er í gegnum alla þætti björg-
unarstarfsins. Að þessum tíma
liðnum er árangur viðkomandi
skoðaður og hann síðan tekinn
inn, sem fullgildur félagi, hafi
hann staðist þær kröfur, sem
gerðar eru til manna.
enda að honum. Allir vilja lesa
bækur eftir hann. Eigum við þá að
segja: „Því miður skrifar hann á
íslensku og ekki er hægt að þýða
bækur hans án þess að þær missi
verulegan hluta af snilld sinni"? —
Væri ekki skynsamlegra að stofna
sjóð, sem notaður yrði til þess að
veita viðurkenningu fyrir bestu ís-
lensku bókina á ári hverju og að
nefndin, sem úthlutaði þessum
verðlaunum, væri skipuð íslensku-
mælandi mönnum?
Að lokum vil ég beina athygli að
því dapurlega ástandi, sem er í
þýðingu íslenskra bókmennta. Á
finnsku t.d. eru varla til aðrar
bókmenntir en nokkrar skáldsögur
eftir Halldór Laxness (hefði hann
ekki verið svo heppinn að fá nó-
belsverðlaun, væru þær ekki einu
sinni til). Auk þess veit ég að til er
nokkuð nýleg þýðing á Laxdælu og
ein miklu eldri á Egils sögu, en
hún var á sínum tíma gerð úr
sænskri útgáfu. Enginn útgefandi
virðist vilja taka áhættuna á að
gefa út íslensk verk af ótta við að
þau seljist ekki. Islenskar bók-
menntir virðast bara ekki vera til í
huga þeirra. Þegar svona er ástatt
finnst mér það vægast sagt barna-
legt, þegar reyndir menn fara á
opinberum vettvangi að krefjast
þess, að í framtíðinni skuli íslensk-
ar bækur vera á frummálinu. Þeir
ættu frekar að krefjast þess, að
Norðurlandaráð stuðlaði að því, að
sem fiestar íslenskar bækur væru
þýddar.
Patreksfirði 23 3.1982.
Marjatta ísberg.
Stykkishólmur:
Aætlunarbifreiðir aka
samkvæmt sumaráætlun
Skálholt, hús sparisjóðsins í Kefiavík, stendur miðsvæðis í Garðinum.
Sparisjóður Keflavíkur:
Opnar útibú í Skálholti
Carði, 25. marz.
Á MÁNIIDAGINN kemur opnar
sparisjóðurinn í Keflavík útibú í
Skálholti, en það er gamalt hús sem
stendur miðsvæðis í þorpinu. Er
þetta langþráður draumur Garðbúa
og Sparisjóðsins sem nú loks rætist
eftir harða baráttu við kerfiskarlana
i Reykjavík.
Útibúið, sem nú verður opnað,
er annað útibú Sparisjóðsins, en
fyrir nokkrum árum var opnað
útibú í Njarðvík, en það var fyrsta
útibú sem sparisjóðir landsins
fengu að opna.
Baráttan fyrir opnun útibúsins
hefir staðið í áraraðir, en fékkst
ekki í gegn, fyrr en nú um áramót-
in, enda lágu nú fyrir það sterk
rök heimamanna og sparisjóðsins
að ekki var lengur hægt að standa
gegn opnuninni.
Sparisjóðurinn festi kaup á
Skálholti fyrir fáum árum og hafa
staðið yfir breytingar á húsinu og
nágrenni þess sl. tvo mánuði, en
hafist var handa nokkru eftir að
leyfið fékkst. Mjög mikill hluti
Garðbúa, líklega um 90%, hefir
Stykkishólmi. 22. mars.
TALSVERÐUR snjór hefir verið
hér í nágrenninu í mars og á tíma-
bili var allt hvítt milli fjalls og
fjöru. Kerlingarskarð var ófært
um tíma og eins Fróðárheiði.
Þá varð áætlunarbifreiðin að
fara Heydal og út norðurbyggð
til Hellissands, en það stóð ekki
verið í föstum viðskiptum við
sparisjóðinn í áraraðir. Þá mun
einn af stofnendum sjóðsins hafa
verið Garðbúi. Það má því segja,
að allar leiðir hafi legið til Rómar
í þessu máli sem svo farsællega er
nú leyst og þá ekki hvað síst fyrir
atvinnufyrirtækin.
í lokin má svo bæta við að íbúar
í Garðinum eru nú um 1000 og má
telja fullvíst að fá þorp á landinu
sem komin eru í kaupstaðarstærð
séu bankalaus enda óeðlilegt.
Arnór
lengi. Er allt kom í eðlilegt horf,
frostið búið í bili og þíðan komin
og snjórinn bráðnar óðfluga.
Áætlunarbifreiðirnar halda
sínu striki og ennþá er sumar-
áætlunin í gildi og verður
ábyggilega út veturinn svo
fremi að ekki verði páskahret
eins og oft hefir komið fyrir og
teppt vegina.
Jörð virðist koma græn undan
snjó, enda hafa engin skaðræð-
isfrost verið í vetur.
Skelfiskveiði er nú lokið í bili,
enda verðið á erlendum markaði
ekki eftirsóknarvert sem stend-
ur. Vonandi á það eftir að batna.
Allir bátar héðan eru á netum
og var aflinn í seinustu vikum
með því besta sem gerist hér og
má geta þess að bátar fengu í
þeirri viku allt upp í 120 lestir.
Er þetta allt fallegur þorskur
sem verkaður er bæði í frost,
salt og skreið.
Er því mikil atvinna og vant-
ar meira að segja fólk stundum
og því verður vinnutíminn
lengri. Unglingar fá vinnu um
helgar og hjálpast allir að við að
koma aflanum í verðmæti.
KrétUrilari.
I