Morgunblaðið - 08.05.1982, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. MAÍ1982
Kvennaframboðið:
Vinstri stefna
varð ofan á
Eftir Áslaugu
Ragnars
Kvennaframboðið? Hvað er
það? Sniðug uppákoma? Viðbrögð
við „bömmer"? Eða kannski ein-
ingarband fólks sem er búið að fá
nóg af þeirri óáran að í byggða-
stjórnum lýðveldisins séu einungis
6% konur en 94% karlar og vill
því sameinast um lýðræðislega
stefnu þar sem jöfnuður og sjálf-
sögð réttlætismál eru sett á
oddinn, um leið og ákveðin tilraun
er gerð til að leiðrétta framan-
greint misræmi? Eða er hér á
ferðinni enn eitt vinstra klofn-
ingsframboðið sem hefur verið
nokkurn veginn fastur liður í al-
mennum listakosningum undan-
farin ár?
Að mati undirritaðrar er hér
um eindregið vinstra framboð að
ræða, eins og m.a. má sjá af því að
af sex efstu frambjóðendum á
lista Kvennaframboðsins hafa
fjórir opinberlega tengzt Alþýðu-
bandalaginu og smáflokkum
vinstra megin við það. T.d. er Guð-
rún Jónsdóttir félagsfræðingur,
efsti maður listans, varamaður
Alþýðubandalagsins í Félags-
málaráði Reykjavíkurborgar og
hefur setið þar fundi á kjörtíma-
bilinu sem er að ljúka.
Án þess að persóna greinarhöf-
undar skipti máli verður ekki hjá
því komizt að geta þess, að hann
var í þeim hópi sem á öndverðum
vetri aðhylltist hugmyndina um
framboð sérstaks kvennalista, en
hvarf síðan frá því ráði þegar í
ljós kom að veigurinn í hreyfing-
unni reyndist ættaður úr Alþýðu-
bandalaginu, Rauðsokkahreyf-
ingunni, Rauðri verkalýðs-
hreyfingu og skyldum skoðana-
hópum, og hélt sér við það
heygarðshorn þegar á reyndi þrátt
fyrir fögur orð í fyrstu. I hópi sem
vildi stefna að framboðinu voru
ýmsir sem höfðu hug á að samein-
ast um lýðræðislega stefnu fyrir
kosningarnar. Það tókst ekki — og
má ekki minna vera en að sagan sé
sögð frá sjónarhóli þeirra sem
gerðu sér grein fyrir því að
grundvöllur var ekki fyrir slíku
samstarfi af því að ákveðin vinstri
stefna — sem eflaust telst langt
til vinstri við Alþýðubandalagið
— varð ofan á.
600 sammála á
Hótel Borg
í byrjun nóvember var boðað til
almenns fundar á Hótel Borg til
að ræða hvort réttmætt væri,
framkvæmanlegt og æskilegt að
bjóða fram lista í borgarstjórn-
arkosningunum sem einungis væri
skipaður konum, fyrst og fremst
með tilvísun i það að konur væru
svo áhrifalitlar í stjórnmálum
sem raun ber vitni. Um sex hundr-
uð manns komu til fundarins og
segir það eitt sína sögu um áhug-
ann á tafarlausri leiðréttingu á
þessu máli. Af hálfu fundarboð-
enda var ekkert rætt um megin-
stefnur í stjórnmálum á fundin-
um. Hugmyndafræði kom varla til
tals, en þeim mun meira var rætt
um hagsmunamál sem allir geta
verið og eru í rauninni sammála
um. Lauk fundinum með einróma
samþykkt um að stefna að fram-
boði kvennalista.
I framhaldi var haldinn annar
fundur — að Hallveigarstöðum
þar sem voru um 120 konur og
einn eða tveir karlar — og þar var
kosið í undirbúningsnefndir,
framkvæmdanefnd, fjáröflunar-
nefnd og fjölmiðlunarnefnd. M.a.
var nefndum þessum ætlað að sjá
um útvegun húsnæðis fyrir vænt-
anlega starfsemi og að skipuleggja
umræður um hugmyndafræðileg-
an grundvöll — þ.e.a.s. yfirlýsingu
um hvað sameinaöi það fólk sem
hér var á ferð. Út frá hinum
hugmyndafræðilega grundvelli
(afsakið orðbragðið) skyldi síðan
mörkuð pólitisk stefna í borgar-
málum — stefna til að kjósa um
hinn 22. maí nk.
Þegar hér var komið sögu voru
komnar til liðs við hópinn, sem
boðaði til fundar að Hótel Borg,
konur, sem ýmist höfðu verið orð-
aðar við aðra flokka en Alþýðu-
bandalagið eða ekki bendlaðar við
stjórnmál svo vitað væri.
Uppgjörið á Hótel Vík
Efnt var til ráðstefnu um hug-
myndafræðilega grundvöllinn að
Hótel Vík hinn 9. janúar sl. og er
þar skemmst af lyktum hennar að
segja að þar var hafnað umræðu-
grundvelli sem saminn var fyrir
tilstilli framkvæmdanefndar
hinna óformlegu samtaka og fram
borinn í nafni þriggja kvenna úr
framkvæmdanefnd. í téðum
grundvelli var sneitt hjá því sem
orðið gæti til ásteytingar þeim
sem aðhylltust ákveðnar megin-
stefnur í stjórnmálum en áherzla
lögð á lýðræðishugmyndir og jafn-
rétti á öllum sviðum — og þá ekki
aðeins jafnrétti kynjanna. Plagg
þetta var almenns eðlis, eins og
við var að búast, og vandfundið
þar nokkuð sem hvaða lýðræðis-
flokkur sem er hefði ekki getað
skrifað undir, þótt sjálfsagt hefði
hver hinna hefðbundnu stjórn-
málaflokka saknað þar eins og
annars úr forgangshugsjónum
sínum.
Er plagg þetta hafði verið lesið
upp á fundinum tók til máls Helga
Sigurjónsdóttir, fyrrum bæjar-
fulltrúi Alþýðubandalagsins í
Kópavogi. Málflutningur hennar
var mjög á sama veg og áður hafði
komið fram hjá henni í ræðu og
riti, þ.e. að „raunveruleg kvenna-
völd“ hlytu að verða í andstöðu við
„karlaveldið" og grundvallast á
„kvennamenningu" og „reynslu-
heimi kvenna", en ekki þeim skoð-
unum sem fram kæmu í ofan-
greindum umræðugarundvelli.
Ella væri „hin nýja kvennahreyf-
ing“ stödd í sömu sporum og
Rauðsokkahreyfingin fyrir tíu ár-
um og það væri sorglegt ef ekkert
hefði gerzt á öllum þeim tíma.
Brýningu Helgu Sigurjónsdóttur
lauk með þeim tilmælum að um-
ræðuhópar tækju ekki til starfa á
ráðstefnunni fyrr en Helga Kress
kæmi á vettvang með niðurstöðu
„umræðuhóps um menningarmál"
sem ætlunin væri að leggja fram
til meðferðar á ráðstefnunni.
Og Helga Kress kom, sá og sigr-
aði. I plaggi menningarhóps þess
sem hún hafði veitt forstöðu og
hafði nú orð fyrir voru þessar til-
vitnanir m.a.:
„Kvennamenning er ósýnileg og
einskis metin. Samt er það hún
sem heldur körlunum og þjóðfé-
laginu gangandi. Þannig má segja
að karlamenningin nærist á
kvennamenningunni og geti ekki
án hennar verið.“
„Hin ríkjandi menning er
menning karla. Og ekki nóg með
það, hún lætur sem hún sé eina
menningin. Hægt og bítandi hefur
hún gengið á kvennamenninguna
og er á góðri leið með að útrýma
henni."
„Þegar karlamenningin gerir
konur sýnilegar, þá er það gjarnan
til að hæða þær og hræða."
„Verðmætamat karlamenningar
og kvennamenningar er ólíkt. í
karlamenningu gildir það að sigra,
í kvennamenningu það að vernda."
„Konur hafa misst sjálfsmynd
sína og það öryggi sem henni
fylgdi. Það er varla tilviljun að
þrisvar sinnum fleiri konur dvelja
á geðsjúkrahúsum en karlar."
Þessar tilvitnanir eru brot af
niðurstöðu umræðuhóps Helgu
Kress, en þær sýna hvað um er að
ræða og dæma sig sjálfar. Þessar
niðurstöður ákvað ráðstefnan á
Hótel Vík að leggja til grundvallar
í stefnumörkun Kvennaframboðs-
ins.
Sem sé — „raunveruleg kvenna-
völd“, „kvennamenning" og
„reynsluheimur kvenna" eru það
sem koma skal. Manni verður von-
andi ekki láð að skelfast slíka að-
skilnaðarstefnu þar sem sú skoðun
er í öndvegi að kvenkyn og karl-
kyn séu tveir andstæðir pólar sem
heimurinn snúist um og þessir
pólar hljóti að eiga í eilífri tog-
streitu og hatrömmum átökum.
Að ekki sé minnzt á þá óskiljan-
legu minnimáttarkennd sem þetta
hugmyndakerfi grundvallast á.
Er þá ógetið þáttar Rauðsokka-
hreyfingarinnar. í upphafi starf-
semi Kvennaframboðsins kvisað-
ist það, að Rauðsokkahreyfingin
hefði verið lögð niður. í forystu-
sveit Kvennaframboðs voru konur
sem höfðu verið inni á gafli í
„Sokkholti", sem mun vera félags-
miðstöð Rauðsokkahreyfingarinn-
ar, en einnig aðrar sem höfðu ekki
skilning á því hvað sá félagsskap-
ur kæmi við þeim samtökum sem
voru að undirbúa framboð
kvennalistans. Runnu tvær grím-
ur á einhverjar konur þegar komið
var með fagurgræna rafmagns-
kaffikönnu og fleira smálegt úr
dánarbúi Rauðsokkahreyfingar-
innar og vaknaði þá sú spurning
hvort kvennaframboðið væri
kannski uppvakningur úr þeim
garði eða jafnvel lögerfingi.
„í samræmi við
vitundarstig“
Líður nú og bíður til 25. febrúar
þegar út kom 1. tölublað þ.á. af
„Neista", sem er málgagn „Fylk-
ingar byltingarsinnaðra kommún-
ista, stuðningsdeildar Fjórða Al-
þjóðasambandsins", en ábyrgðar-
maður útgáfunnar er Birna Þórð-
ardóttir. I blaðinu er viðtal Svövu
Guðmundsdóttur við Ingibjörgu
Sólrúnu Gísladóttur, sem til
skamms tíma sá um jafnréttissíðu
í Þjóðviljanum en skipar nú annað
sæti á lista Kvennaframboðsins.
Ingibjörg Sólrún er að því spurð
hvort það sé rétt sem heyrt hafi úr
herbúðum Kvennaframboðs að
verið sé að stofna nýja kvenna-
hreyfingu og þá hvort hin nýja
hreyfing hafi eitthvað pólitískt
jákvætt fram að færa sem Rauð-
sokkahreyfingin hafi ekki haft.
Þessu svarar Ingibjörg Sólrún
svo: „Ég held að þessi hreyfing
sem nú er að fara af stað geti
virkjað fleiri konur en Rauðsokka-
hreyfingin, sem ekki tókst að
virkja konur sem skyldi. Konur
hafa einfaldlega ekki viljað nota
hana. Þá verður einhvern veginn
að bregðast við því.“
Svo mörg voru þau orð. Það er
sem sé álit konunnar í öðru sæti á
lista Kvennaframboðsins að sá fé-
lagsskapur sé „apparat“ til að ná
til kvenna sem Rauðsokkahreyf-
ingin, einhverra hluta vegna, hef-
ur ekki megnað að ná tökum á. Og
í framhaldi segir hún: „Ef við ætl-
um að hafa einhver áhrif á konur,
sem hlýtur að vera markmiðið, þá
verðum við að miða við hvaða vit-
undarstig er hverju sinni, hvað
hægt er að setja fram.“
Þarf frekar vitnanna við? Hér
er siglt undir fölsku flaggi. Það er
látið í veðri vaka að „Kvennafram-
boðið berst fyrir annars konar
samfélagi þar sem hið bezta úr
menningu beggja kynja fær að
njóta sín og kynferði hindrar eng-
an í að sinna þeim störfum sem
hugur stendur til“, eins og segir í
hinni opinberu stefnuskrá
Kvennaframboðsins, — en hinn
raunverulegi tilgangur er eins og
Ingibjörg Sólrún segir sjálf í ræðu
á fundi Rauðrar verkalýðshreyf-
ingar (hver ósköpin sem það eru
nú) 1. maí 1979: „Markmið
kvennabaráttunnar hafa leitt
hana inn á braut byltingarsinnað-
rar baráttu. Það hefur komið æ
betur í ljós að þau eru í grundvall-
aratriðum andstæð hagsmunum
auðvaldsins og vega að þeim.“ í
viðtalinu eru þessi ummæli hermd
upp á Ingibjörgu Sólrúnu sem
staðfestir að hún sé „enn á þessari
línu“.
Síðan segir hún í viðtalinu: „En
ef ég á að gera sjálfsgagnrýni,
verð ég að segja að ýmislegt hefur
breytzt í mínum skoðunum síðan
1979. Ég er ennþá sannfærð um
markmiðið en ég er ekki fullkom-
lega sannfærð um leiðirnar." Þá er
hún spurð hvort ekki sé hugsan-
legt að hún sé að hoppa af leið og
tefja fyrir því að þessu „endanlega
markmiði" verði náð, og hún svar-
ar því þannig: „Ég hef reyndar
hugsað um það líka og velt því
fyrir mér hvort sé að grípa mig
einhver „sósíal-demókratísk
sjálfsánægja", hvort ég væri að
villast af leið, en ég held ekki.“
I framhaldi af viðtalinu í Neista
birtist löng grein eftir þá, sem við-
talið skrifar, Svövu Guðmunds-
Tónlist
Egill Friöleifsson
Háskólabíó 6. maí 1982.
Stjórnandi: Jean-Pierre Jacquill-
at.
Einleikari: Ernst Kovacic.
Efnisskrá: Mozart, forleikurinn
að brúðkaupi Figarós.
Fiðlukonsert í G-dúr k
216.
Giasúnov, fiðlukonsert í
a-moll op. 82
de Falla, El Amor Brujo
(balletttónlist).
Það er ástæða til að fagna þessa
dagana, og það er ástæða til að
óska hljómsveitinni okkar til
hamingju. Lög um Sinfóníuhljóm-
sveit Islands eru loks orðin að
veruleika og styrkir stöðu hennar
til mikillar muna. Vonandi verður
þessi staðreynd hljómsveitinni
hvatning til frekari dáða og átaka
á akri listarinnar. Langþráður
draumur hefur nú ræst og upp
rennur væntanlega betri tíð með
blóm í haga. Nú er áríðandi að
snúa sér að næsta nauðsynja-
verki, en það er að reisa boðlegt
tónleikahús á Islandi. Kjarvals-
staðir þjóna myndlistinni,
Borgarleikhúsið sniglast áfram,
skrokkur Þjóðarbókhlöðunnar
blasir við okkur vestur á Melum,
og það er löngu kominn tími til að
Hús Tónlistarinnar rísi í Reykja-
vík. Háskólabíó fullnægir engan
veginn þeim kröfum sem gera
verður til slíkra húsa. Hornsteinn
íslenskra tónmennta á veglegan
samastað skilinn.
Annars var það Mozart sem
lagði til músíkina fyrir hlé á tón-
leikum sinfóníunnar í Háskóla-
biói sl. fimmtudagskvöld. Það
gildir einu þó leikhúsin dragi nú
upp afbakaða mynd af snillingn-
um og geri úr honum hálfgerðan
fáráðling, sem ekki kann einföld-
ustu mannasiði. Verkin lofa
meistarann og margar tónsmíðar
Mozarts eru meðal glæstustu af-
reka mannsandans. Forleikurinn
að brúðkaupi Figarós er magnað
Jean-Pierre Jacquillat
verk og var hér ágætlega flutt en
furðu fálega tekið af áheyrendum.
Það var svo ungur Austurríkis-
maður, Ernst Kovacic, sem fór á
kostum í G-dúr fiðlukonsertinum
k 216. Kovacic er mjög góður fiðl-
Ernst Kovacic
ari. Hann býr yfir glæsilegri
tækni, óvenju fögrum og safarík-
um tóni, og hann lék konsertinn
með þeim léttleika sem fer Moz-
art svo vel. Og áfram hélt hann að
heilla áheyrendur eftir hlé með