Morgunblaðið - 08.05.1982, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐID, LAUGARDAGUR 8. MAÍ1982
Árdís Þórðardóttir, rekstrarhagfræðingur:
Fáein orð um
skattamál
Inngangur
Vitringar hafa margt skrifað
og skrafað um skatta. Umræðan
sú hefur fylgt manninum frá ör-
ófi alda. í Bókinni um veginn
segir Lao-Tse:
„Þjóðin þolir hungur
vegna þungra skatta,
sem stjórnendurnir
eyða. Þetta er orsök
að hungursneyð.“
Þarna kemur fram andúð ein-
staklingsins á kerfinu og skiln-
ingur hans á skortinum. Verð-
mætin, sem stjórnendurnir eyða,
þessar fjarlægu fígúrur, verða
ekki jafnframt etin.
Bókin um veginn á sér rætur í
kínversku samfélagi fyrir u.þ.b.
2.500 árum. Við eigum samt auð-
velt með að skilja þessar setn-
ingar og getum, vonandi sem
flest, verið sammála þeim sjón-
armiðum, sem þarna birtast.
Sjálfstæðisflokkurinn vill veg
einstaklinganna sem mestan. I
því felst að flokkurinn vill berj-
ast fyrir að umsvif hins opinbera
verði minni en þau nú eru.
Stjórnmálamenn, sem fylkja sér
í fararbroddi sjálfstæðismanna
vilja sem sé draga úr umsvifum
sjálfra sín sem stjórnmála-
manna. Færa út verkefni til ein-
staklinganna. Þetta er þver-
stæðukennt í þjóðfélagi, sem
dýrkar „hið opinbera" eins og við
höfum gert lengstaf. Nú er mál
að linni og hefjast þarf handa
við að draga úr vexti hins opin-
bera. Slíkt gerist að mínu viti
aðeins með forystu sjálfstæð-
ismanna. Þeir einir virðast hafa
skilning á því, að sú stjórn er
best, þar sem minnst fer fyrir
stjórnendunum sjálfum, svo aft-
ur sé vitnað í Bókina um veginn.
I‘róun skattheimtu
Við upphaf lýðveidisins tók
rekstur ríkis og sveitarfélaga
u.þ.b. fjórðu hverja krónu, sem
við öfluðum. Umsvif hins opin-
bera hafa sífellt aukist. Nú er
svo komið að nærri liggur að
önnur hver króna, sem við öfl-
um, skoppi í gegnum ríkiskass-
ann.
Hvað höfum við fengið fyrir
allt þetta fjármagn? Ekkert?
Eitthvað? Hvað? Ýmislegt hefur
gott verið gert, annað hefur far-
ið miður eins og gengur. Það
helsta, sem byggt hefur verið
upp hér á undanförnum áratug-
um, er:
1. Gott heilbrigðiskerfi, sem
tryggir okkur hagstæðan
samanburð meðal þjóðanna
m.t.t. lífaldurs (hár), ung-
barnadauða (lítill), fjölda
lækna á íbúa (margir) o.s.frv.
2. Opið menntakerfi svo nú er úr
sögunni að ungmenni liggi
grátandi í hlaðvarpanum á
haustin þegar hinir fáu út-
völdu ríða suður til náms.
3. Odýr mengunarlítil orka, sem
léttir okkur lífið til sjávar og
sveita.
4. Drög að samgöngukerfi, sem
sleit átthagafjötrana, minnk-
aði landið og alheiminn svo
nú fæðumst við ekki og deyj-
um endiiega á sömu þúfunni.
5. Varanlegur húsakostur svo
vel fer nú um landsmenn
flesta.
Nú kann einhver að spyrja; er
þetta ekki allt gott og blessað?
Er ekki best að halda áfram á
þessari okkar sömu braut? Auka
skattheimtuna og þá komi allt
hitt, þetta góða, í kjölfarið. Slík
ályktun er því miður „alger mis-
skilningur".
Þessi árangur byggðist á hag-
vextinum. Þeirri staðreynd, að
frá upphafi lýðveldisins hefur
okkur tekist að auka sífellt
framleiðsluna, ár frá ári. Þannig
er velmegunin hér, eins og
hvarvetna, runnin frá atorku
einstaklinganna, auknum af-
köstum þeirra. Árangurinn, sem
talinn var upp hér að ofan, verð-
ur þrátt fyrir skattheimtuna, en
ekki vegna hennar. Ég fullyrði,
að hefði hið opinbera skattlagt
minna, rækju einstaklingarnir
ýmsa þá þjónustu, sem Kerfið
sér nú um, sé hennar yfirleitt
þörf.
Til að ítreka, að við verðum að
fara að vinna öðruvísi en við höf-
um gert hingað til, er birt hér
gangskör
Umsjón: Ásdís J. Rafnar
Erna Hauksdóttir
Kosningakaffí
HVÖT, félag sjálfstæðiskvenna í Reykjavík, efnir til kosningakaffis í
Valhöll sunnudaginn 9. maí nk. kl. 3. Skemmtiatriði verða. Hér er
kjörið tækifæri til að hitta frambjóðendur að máli og hvetjum við
sjálfstæðiskonur og gesti þeirra til að fjölmenna.
Árdís Þórðardóttir
tafla um þróun hagvaxtar frá
upphafi lýðveldisins.
Aukning á vergri þjóðarfram-
leiðslu frá árinu á undan (á fóstu
verðlagi):
1945-1950 3,06%
1950-1960 4,34%
1960-1970 4,64%
1970-1980 4,60%
Hér kemur fram að aukningin
herðir ekki lengur á sér og sé
aukning síðustu fimm ára skoð-
uð blasir stöðnun við:
1977 6,0%
1978 3,5%
1979 4,4%
1980 2,8%
1981 1,3%
1982 0,0% (spá)
Við sitjum nú svo til ein að
auðæfum sjávarins umhverfis
okkur. En fiskstofnarnir eru
nánast fullnýttir. Það ætti að
vera ljóst af þessu að nú dugar
ekki lengur að sækja aukinn afla
í sjó. Eigi okkur að takast að
halda lífskjörum hér svipuðum
og fólk býr við í nágrannalönd-
unum verður að róa á önnur mið.
Staðan nú
I upphafi níunda áratugarins
blæs þannig ekki byrlega. Áttum
okkur á því, að löngu fram-
þróunarskeiði er lokið. Þetta
skýrist vel með dæmi. Á einni
öld hefur ævin rúmlega tvöfald-
ast. Meðalaldur manna um alda-
mót var 32—38 ár. Nú er hann
hins vegar 74—80 ár. Ekki er
hægt að búast við því, að eftir
eina öld þ.e. árið 2080 verði með-
alævin orðin 150—160 ár, eða
hvað?
Hagvextinum eru sett einhver
hliðstæð takmörk, þó aukningin
þar hafi sýnt sig geta verið stöð-
uga furðu lengi, mest vegna
nýrra uppgötvana, sem byggjast
á hugviti manna. Takist að
byggja upp samfélag þar sem
framtak einstaklinganna
blómstrar er líklegt að fram-
þróun geti haldið áfram, hugs-
anlega endalaust.
Hér hefur verið sýnt fram á að
stöðnun er komin í hagvöxtinn á
íslandi. Framleiðslan vex ekki
jafn örugglega og hún hefur gert
hingað til. Samt vex skattheimt-
an enn. Nú vex hún á kostnað
FJÖLDI
260-j
240-
220-
I OPINBERRI ÞJÓNUSTU I
OG STJÓRNSÝSLU
Myndirnar eru úr: Stelna
Verslunarráös islands, og birt-
ar hér með góötúslegu leyti
þess.
HEILDAR SKATTHEIMTA
Atkvæði til kvennafram-
boðsins = atkvæði til
Alþýðubandalagsins
eftir Ásdísi J.
Rafnar, lögfrœóing
Á fyrstu áratugum þessarar
aldar báru konur nokkrum sinn-
um fram sérstaka kvennalista
við kosningar til Alþingis og
sveitarstjórna víðs vegar um
landið. 1908 vann slíkur listi
mikinn sigur í Reykjavík, — en
það þarf ekki að nefna neinar
tölur til að fullyrða að eftirtekj-
an eða árangurinn af þeim sigri
hvað varðar fjölda kvenna í bæj-
ar- og síðar borgarstjórn
Reykjavíkur var afskaplega rýr.
En það sem skiptir fyrst og
fremst máli varðandi þessi sér-
framboð kvenna á fyrstu áratug-
um aldarinnar er að þá voru ekki
fyrir stjórnmálaflokkar eins og
við þekkjum þá í dag. 1908 voru
a.m.k. 16 listar bornir fram í
bæjarstjórnarkosningunum, —
bundnir við stéttir og hags-
munasamtök.
22. maí verður kosið um það
hverjir eiga að stjórna borginni
næstu fjögur árin, — í raun
hvort það verða sjálfstæðismenn
eða vinstri menn. Þeir sem
mynda núverandi meirihluta
gætu rétt eins boðið fram einn
sameiginlegan lista þar sem
oddvitar þríeykisins hafa allir
lýst yfir vilja til að halda þessu
samstarfi áfram ef þeir fá um-
boð kjósenda til þess.
KvcnnaframboAiA
er framboA
kvenna yzt til vinstri
V-Iistann skipa konur sem all-
ar eru vinstri sinnaðar, — flestir
frambjóðendur kvennafram-
boðsins eru mjög vinstri sinnað-
ir. Það er enginn (fyrrverandi)
sjálfstæðismaður á listanum.
Fyrsta sætið skipar varamaður
Alþýðubandalagsins í félags-
málaráði borgarinnar frá 1979.
Annað sætið fyrrverandi for-
maður Stúdentaráðs af lista
Verðandi, — félags róttækra
vinstri manna við Háskólann. Á
listanum er formaður kvenfélags
sósíalista og yfirlýstur stuðn-
ingsmaður listans af hinu kyn-
inu er formaður kommúnista-
samtakanna, — ásamt fleirum
(fyrrverandi?) alþýðubandalags-
mönnum, sem trúa því að
kvennaframboðið geti „opnað
augu fólks fyrir því að líka er
hægt að sameinast í baráttunni
fyrir sósíalísku þjóðfélagi" svo
vitnað sé í viðtal í fyrsta blaði
kvennaframboðsins, bls. 16.
í frásögn af fundi Alþýðu-
bandalagsins um kvennafram-
boð sem birt var í Þjóðviljanum
7. október í haust segir af orðum
Þórhildar Þórleifsdóttur, leik-
stjóra, sem skipar 4. sæti V-list-
ans, um að hún sæi ekkert því til
fyrirstöðu að kandidatar
kvennalistans störfuðu með Al-
þýðubandalaginu ef þær kæmu
fulltrúum í borgarstjórn.
Hvers vegna reyna aðstand-
endur kvennalistans að fela það
að um vinstra framboð er hér að
ræða og tala aðeins um „sérmál
kvenna", sérreynsluheim kvenna
og það bezta úr menningu beggja
kynja (?). Eru þær ekki að sigla
undir fölsku flaggi til að slá ryki
í augu kjósenda og höfða til
kvenna sem tegundar en ekki til
hugsandi einstaklinga með
stjórnmálaskoðanir? Stefnuskrá
kvennaframboðsins inniheldur
punkta sem allir jafnréttissinn-
ar geta fallist á, — en þar fyrir
utan markast hún af ríkishyggju,
sósíalisma. Það er m.a. talað um
samfélagslega þátttöku í uppeldi
barna og félagslegar lausnir í
húsnæðismálum. Að mörgu leyti
er stefnuskráin viðvaningslega
unnin og get ég ekki látið vera að I
taka þar eitt gullkorn út úr, sem
er að finna í kaflanum um heil-
brigðismál. Þar segir „að fræða
þurfi konur um líkamsstarfsemi
sína og þær breytingar sem
verða á henni á ólíkum æviskeið-
um“. (Mér er ljúft að minna á
nýútkomna bók, Kvennafræðar-
ann, sem fjallar um þetta efni,
— en hvort kvennalistinn vill
ráða sérstakan starfsmann hjá
borginni í þetta upplýsingastarf
skal ég ekki spá um.)
Þeir punktar sem taka á jafn-
réttismálum í stefnuskrá
kvennaframboðsins taka í engu
fram stefnu Sjálfstæðisflokks-
ins. Einkunnarorð sjálfstæð-
ismanna eru „Einstaklingsfrelsi
er jafnrétti í reynd“, — og þegar
þessi setning er íhuguð er vart
hægt að finna mótrök við henni.
Vinstri konur, — kvennafram-
boðið er ykkar farvegur, en þeir
sem trúa á einstaklingsfrelsið,
frumkvæði einstaklinganna og
athafnafrelsi eiga ekki samleið
með konum V-listans. Stétt með