Morgunblaðið - 27.06.1982, Blaðsíða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. JÚNÍ 1982
Þá hét hún
Mademoiselle
Baudet
— sagði dóttir frönsku hjúkrunarkonunnar á Fáskrúðsfirði
I>að var ekki fyrr en upp úr aldamótunum síðustu að tóku
raunverulega að rísa spítalar á íslandi. Laugarnesspítali
1898, Landakotsspítali 1902, og frönsku spítalarnir hver af
öðrum í Reykjavík 1902, á Fáskrúðsfirði 1903 og í Vest-
mannaeyjum 1905—6. l>á héldu 4—5.000 franskir sjómenn
á íslandsmið á hverjum vetri og í bæklingi frá þeim tíma
segir, að í Reykjavík hafi á árinu 1901 ekki verið í annað hús
að venda með sjúka skútumenn en gamla timburkapellu í
Reykjavík, þar sem hægt hafi verið að troða inn sex rúmum.
Og þegar farið var að safna af kaþólikkum fyrir Landa-
kotsspítala, þótti Frökkum það ekki koma að gagni sínum
frönsku sjómönnum, þar sem biskupinn var þýzkur og sat í
Danmörku og safnaði í þeim löndum. I»ví mundu ekki verða
hjúkrunarkonur sem skildu sjúka eða deyjandi sjómenn, er
töiuðu aðeins frönsku eða bretónsku. Og þeir tóku að safna
heima fvrir eigin spítölum.
Madame Le Lionnais býr utan við Paimpol. Móðir hennar var yfirhjúkr-
unarkona i franska spítalanum á Fáskrúðsfirði frá 1905 til 1912.
Erlendar hjúkrunarkonur unnu
merkt starf, þegar mikið á reið.
Kaþólskar nunnur höfðu unnið
hér merkt hjúkrunarstarf í 7 ára-
tugi, en farið hljótt um þær. Og
fjórar St. Jósepssystur komu fyrir
aldamót með það verkefni að
hjúkra sjúkum fiskimönnum um
borð í skútunum og þeim sem
veikastir voru í gömlu Landakots-
kirkjunni, sem var notuð sem
sjúkraskýli á sumrin. Tvær þeirra
fluttu til Fáskrúðsfjarðar til að
hjúkra franskmönnum á vertíð-
inni og var byggt þar sjúkraskýli
fyrir 6 menn. En þær hjúkruðu
einnig í heimahúsum, eftir því
sem við var komið eins og í
Reykjavík. Þegar frönsku sjúkra-
húsin risu, þótti því sjálfsagt að fá
hæfar og vel menntaðar franskar
yfirhjúkrunarkonur, þótt ráðnir
væru íslenskir læknar og aðstoð-
arfólk.
Á ferð í Paimpol á Bretagne
frétti blaðamaður Mbl. af konu,
Madame Le Lionnais, en móðir
hennar hafði verið hjúkrunarkona
á íslandi. Louis Queneuder, vara-
borgarstjórinn í bænum og kona
hans voru fús til að leita uppi
Madame Le Lionnais, sem býr
utan við bæinn. Jú, það reyndist
rétt, móðir hennar sem orðið hefði
100 ára nú, ef hún hefði lifað,
hafði verið hjúkrunarkona á
franska spítalanum á Fáskrúðs-
firði, ráðin þangað 1905. Næsta
spurning var eðlilega:
— Hvað hét móðir yðar, þegar
hún var á íslandi?
Þá hét hún Mademoiselle
Marie Baudet.: Svarið vakti nokk-
urt írafár hjá blaðamanni: — Bíð-
ið þér við! Bíðið andartak. Eg held
ég hafi séð mynd af móður yðar!
Jú, mikið rétt. í bæklingi um
frönsku spítalana á íslandi frá
1909 er mynd af starfsliðinu:
Georg Georgsson læknir, Made-
moiselle Baudet hjúkrunarkona
frá Lariboisiere-sjúkrahúsinu í
París, og 3 íslenskar stúlkur,
hjúkrunarkona og aðstoðarstúlka.
Og þar segir í texta: Dr. Georgs-
son hefur sér til aðstoðar sem yf-
irhjúkrunarkonu Mademoiselle
Baudet, fyrsta flokks hjúkrunar-
konu, sem starfað hefur á sjúkra-
húsum í París, og talar bretónsku,
jafnvel íslensku."
Það varð uppi fótur og fit meðal
afkomenda þessarar hjúkrunar-
konu nær og fjær. Allir fóru að
leita í gömlum plöggum. Og upp
kom m.a. ráðningarsamningur
Marie Baudet til íslands, gerður
við stjórn „Samtaka um franska
spítala á íslandi" í Dunkerque 19.
júlí 1905, með ítarlegum skilmál-
um. Slíkt plagg hafði hvergi sést
fyrr og Sjóminjasafnið í Paimpol
var ekki síður ákaft í að fá afrit af
samningnum en íslenski blaða-
maðurinn, til að hafa hann með
sér til íslands. Jafnframt kom upp
prófskírteini hjúkrunarkonunnar
frá 1902, svo og heiðursskjal er
franska ríkið sæmdi hana 1912
fyrir ósérhlífin og hættuleg störf,
sem hún hafði innt af hendi við að
hjúkra slösuðum og sjúkum sjó-
mönnum, við sérlega hættulegar
aðstæður þegar taugaveikifarald-
ur hafði geisað í Reykjavík, segir
þar.
Og úr fórum Marie Baudet kom
upp mikið af póstkortum, sem hún
hafði sent fjölskyldunni með
myndum frá íslandi, svo og silfur-
úr í keðju, sem verið hafði í við-
gerð þegar hún dó 53ja ára gömul,
og úrsmiður í Paimpol kom með til
fjölskyldunnar löngu seinna og
sagði: „Það stendur á því að það sé
gert af Guðjóni Sigurðssyni í
Reykjavík og ártalið 1906—7 graf-
ið á það ásamt stöfunum MB.“ Af
þessu sá hann að ekki gat verið
um annan eiganda að ræða en
Marie Baudet, þar sem þekkt var á
þessum slóðum að hún hafði
hjúkrað mörgum sjúkum sjó-
manni á íslandi. Sem dæmi má
nefna að kona ein í Kerity hafði
alltaf sagt við hana: Hvað sem
fyrir kemur, mun ég alltaf vera
reiðubúin til að gera hvað sem er
fyrir Marie Baudet, því hún hjúkr-
aði manninum mínum, kom hon-
um heim til Paimpol og sá til þess
að hann fékk að deyja heima.
Marie Baudet var í 7 ár hjúkr-
unarkona á franska spítalanum á
Fáskrúðsfirði, var ráðin þangað til
þriggja ára í fyrstu. Hvernig ætli
hafi staðið á því að ung stúlka, þá
25 ára gömul, og vel menntuð
hjúkrunarkona í fastri stöðu við
stóru sjúkrahúsin í París, réði sig
til að hugsa um sjóara á íslandi.
Og hvernig stóð á því að hún blátt
áfram fékk að fara, eins og við-
horfin voru í vel kaþólsku samfél-
agi um aldamótin?
— Pabbi hennar var þá látinn
og hún var hjúkrunarkona í París,
fjarri heimili sínu, og orðin vel
metin þar, svarar dóttir hennar
Madame Lionnaise. Sennilega hef-
ur hún engan spurt um leyfi, sem
var mjög óvenjulegt þá. Hana
hafði alltaf langað til að sjá heim-
inn. Hafði stungið upp á því að fá
að fara til Afríku til hjúkrunar-
starfa, en bróðir hennar tók alveg
Franski spítalinn
eins og eyja
í Skuggahverfinu
— sagði dóttir íslenzku starfsstúlkunnar þar
f frönsku spítölunum var
jafnan íslenzkt starfsfólk.
Ein þeirra íslenzku kvenna,
sem þar starfaði, var Sigríður
Finnbogadóttir, sem vann í
Franska spítalanum við
Lindargötu í Reykjavík frá
1912 til 1915. Dóttir hennar,
Matthildur Jónsdóttir, bjó í
spítalanum með móður sinni,
Var þar skírð og guðmóðir
hennar var yfirhjúkrunar-
konan franska Margarite
Loiseau, sem þær mæðgur
höfðu lengi samband við.
Matthildur var heimagangur
á Franska spítalanum allt
fram til 1918, þegar spánska
veikin kom og íslendingar
tóku við honum, því Susanna
Hansen frænka hennar hélt
áfram að starfa þar.
Pessa mynd á Matthildur úr franska spítalanum. f endanum á stofunni má
sjá yfirlækninn, dr. Matthías Einarsson, ásamt yfirhjúkrunarkonunni. En til
vinstri er franskur læknir, dr. Lemason, sem hjálpaði til á vertíðinni.
Matthildur Jónsdóttir bjó með móður sinni, Sigríði Finnbogadóttur, í
franska spítalanum í Reykjavík. Þessa mynd tók Ijósmyndari Mbl. af henni
á heimili hennar við Tómasarhagann.
Matthildur býr við Tómasar-
haga í Reykjavík. Þar sem fróðlegt
er að hitta dóttur íslenzks
starfsmanns spítalanna frönsku í
framhaldi af viðtali við dóttur
frönsku hjúkrunarkonunnar, var
leitað til hennar. Matthildur
reyndist eiga myndir úr Franska
spitalanum og af hjúkrunarkon-
unum frönsku, sem móðir hennar
hafði seinna samband við. Og hún
á tvær forkunnar fallegar nælur,
sem guðmóðir hennar sendi henni.
Á mynd af Franska spítalanum,
sem nú er notaður fyrir Barna-
músikskólann, er fáni við hún á
norðurkvisti. Matthildur vekur at-
hygli á því, segir að alltaf hafi
verið heilsað og kvatt með fánan-
um, þegar eftirlitsskipið eða spít-
alaskipið sigldu út og inn úr
Reykjavíkurhöfn. Jafnframt bend-
ir hún á að líkhúsið sé litla bygg-
ingin vestan við spítalann, en
sótthreinsunarhúsið stóð neðar í
lóðinni. Og þar fyrir neðan, ná-