Morgunblaðið - 20.07.1982, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 20. JÚLÍ 1982
„Allt er að fara í strand hjá
okkur,“ segir Jón G. Sólnes
Eftir Pétur Sigurðs-
son alþingismann
Tilefni þess að ég hripa þessar
línur er grein Jóns G. Sólness hér
í biaðinu sl. sunnudag. Eins og
vænta mátti er hann enn gagn-
orður, þegar hann ræðir um
efnahags- og peningamál, en ekki
að sama skapi raunsær eða rök-
fastur. Jón ræðir fyrst um „vit-
lausasta vísitölu- og verðbóta-
kerfi sem fyrirfinnst meðal svo-
kallaðra siðaðra þjóða".
Undir orð Jóns um kerfið sem
við búum við í dag og ýmislegt
annað í grein Jóns get ég tekið,
því að áratugavísitölufaisanir og
svindl stjórnvalda hefur vissu-
lega stuðlað að því að skrum-
skæla efnahagslíf okkar og graf-
ið undan trausti almennings á
stjórnmálamönnum, sérstaklega
þeim sem halda að öllu sé hægt
að stjórna ofan frá og allur al-
menningur muni ætíð beygja sig
undir vönd kjaraskerðingar-
ákvarðana, ef þær eru aðeins
dulbúnar að leiðum vísitölufals-
ana.
Með tilliti til þessa er ég hins-
vegar algjörlega ósammála þeirri
fyrirlitningu sem kemur fram í
inngangsorðum Jóns á þeim, sem
hafa þó verið að reyna að gæta
hagsmuna þeirra „sem lægst
hafa launin og minnst bera úr
býtum".
Ég er einnig algjörlega
ósammála þeirri „aðgerð", sem
Jón Sólnes telur mikilvægasta og
víkur að fyrstri í upptalningu
sinni, en þar segir:
„1. Frá og með 1. september
nk. verði framkvæmd vísitölu- og
verðbótakerfis afnumin með
öllu.“
Jón gerir sér að vísu grein
fyrir afleiðingum slíkra „að-
gerða" í kjölfar nýgerðra kjara-
samninga og annarra sem nú er
unnið að . Hann á líka að muna
þau átök og afleiðingar sem slík-
ar „aðgerðir" hafa áður haft í för
með sér. Því furðulegri er þessi
tillaga, þegar sú staðreynd er
höfð í huga að í nýgerðum samn-
ingum Alþýðusambands íslands
og aðildarfélaga þess, hafa þessi
samtök í fyrsta skipti með
frjálsu samkomulagi afsalað sér
verulegum vísitölubótum og þar
með tekið tillit til stórminnkandi
þjóðarframleiðslu og þjóðar-
tekna. Afleiðingum þessarar aðal
efnahags-„aðgerðar“ vill Jón
mæta, eins og kemur fram í
þriðja lið úrræða hans, en þar
segir hann:
„3. Til þess að létta launþegum
aðlögunina við afnám vísitölu-
kerfisins væri eðlilegt að veita al-
menna grunnkaupshækkun ...“
Kannast nokkur við þetta frá
fyrri tíð? En breytingin yrði ekki
mikil 1. september og óðaverð-
bólgan mundi æða áfram.
Hvað ætlar Jón G. Sólnes þá að
gera 1. desember? Það er aug-
Ijóst. Skerðing kjara um ca. 15%
yrði afleiðing slíkrar „aðgerða".
Heldur Jón Sólnes að allir
samstarfsmenn forsætisráðherra
myndu gleypa við slíkri „að-
gerð“?
Margendurteknar yfirlýsingar
nær allra ráðherra ríkisstjórnar-
innar liggja fyrir um að þeir ætli
að sitja út þetta kjörtímabil. Því
líkur á næsta ári, en Jón Sólnes
miðar aðgerðir sínar við 1. sept-
ember nk. Hann .virðist því ætla
núverandi ríkisstjórn að ljúka
þessu verki, eða hvað?
Þessu þarf Jón að svara, því ég
kem ekki auga á hvaða seið hann
hyggst þá ráðleggja gjörn-
ingastjórn Gunnars Thoroddsen
að magna.
Heldur Jón G. Sólnes virkilega
að þá frekar en áður verði verð-
bólgan kveðin niður með einhliða
kjaraskerðingu? Hafa ekki
vinstri stjórnirnar sem setið
hafa frá 1978 áður reynt eitthvað
þessu líkt? Og hver er árangur-
inn. Hann blasir við augum les-
enda í grein Jóns sjálfs er hann
segir: „allt er að fara í strand hjá
okkur".
- O -
Rétt og skylt er að geta þess að
í niðurlagi greinar Jóns er vikið
að ýmsum þáttum peningamála
og höfundur segir sér vera það
Ijóst,„ að til margvíslegra laga-
setninga þarf að koma til þess, að
samræma ýmsa hluti i sambandi
við svo gjörbreytt skipulag efna-
hagsmála og hér er bent á ...“.
Margt af því er athyglisvert,
en með öllu haldlaust, þegar það
er byggt á vonlausum forsendum,
sem Jón Sólnes gefur sér, eins og
ég hefi bent hér á. Stöðug kjara-
skerðingarstefna vinstri stjórn-
anna 1978—82 hefur ekki dregið
úr verðbólgunni, heldur hefur
hún aukist þrátt fyrir kjara-
Pétur Sigurðsson.
„Sagan endurtekur sig.
Næsta ríkisstjórn hlýtur
að verða undir forystu
Sjálfstæðisflokksins eins
og ætíð er vinstri menn
hafa siglt öllu í strand. Þá
þarf flokkurinn að velja
samstarfsmenn, sem þora
og vilja takast á við
vandann.“
skerðinguna. Þetta er staðreynd
og orsakanna er ekki að leita í
almennum launakjörum.
í aðdraganda að tillögum sín-
um segir Jón svo m.a.: „Enda er
slíkt vísitölu- og verðbótafyrir-
komulag og það sem ríkir hjá
okkur, nánast óþekkt fyrirbrigði
hjá nágrannaþjóðum okkar ...“.
Ef stórgallað vísitölukerfi hér
á landi, er einhliða skaðvaldur
okkar efnahagslífi og ástæða
óðaverðbólgu, hvað er það sem
veldur ógnvekjandi verðbólgu
hjá þessum sömu nágrannaþjóð-
um, fjöldaatvinnuleysi og gífur-
legum efnahagsvanda? Vísitala
framfærslukostnaðar er alls
staðar útreiknuð í lýðfrjálsum
löndum, en launakjör hinsvegar
miðuð við hana í nokkuð mis-
munandi mæli.
Undir hitt skal tekið með Jóni,
að hér er „vitlausasta „vísitala"
sem fyrirfinnst meðal svokall-
aðra siðaðra þjóða“.
Það er m.a. vegna þess að hún
byggist á áratuga gömlum
neysluvenjum en þá staðreynd
hafa allar ríkisstjórnir a.m.k.
síðasta áratug notfært sér til að
gera hana að enn vitlausari við-
miðun, falsa hana beint og óbeint
og nota til kjaraskerðingar, sem
leiðir svo til síendurtekinna
kaupgjalds- og verðlagsspreng-
inga, þegar þolinmæði almenn-
ings og stjórnenda atvinnufyrir-
tækja þrýtur. Af því súpum við
nú seiðið svo: „allt er að fara í
strand hjá okkur", svo orð Jóns
Sólness sjálfs séu notuð.
- O -
Sagan endurtekur sig. Næsta
ríkisstjórn hlýtur að verða undir
forystu Sjálfstæðisflokksins eins
og ætíð þegar vinstri menn hafa
siglt öllu i strand. Þá þarf flokk-
urinn að velja samstarfsmenn
sem þora og vilja takast á við
vandann. Hvar á slík ríkisstjórn
að bera niður fyrst?
Henni ber í fyrsta lagi að setja
nýja og rétta vísitölu sem byggð
er á nútíma neysluvenjum og þar
sem beinir og óbeinir skattar eru
teknir inn sem hluti framfærslu-
kostnaðar.
Boðorð númer eitt á að vera
skilyrðisiaust bann við fölsun
hennar.
Sú ríkisstjórn á að hverfa af
braut ofsköttunar og ofstjórnar,
hvort tveggja er margreynt og
hefur engan árangur gefið.
Hún á að beita sér fyrir lækk-
unum á óbeinum sköttum eins og
söluskatti „tímabundnu" vöru-
gjaldi, innflutningsgjaldi og
bensínskatti til að lækka vöru-
verð í áföngum eða a.m.k. til að
draga verulega úr hækkun þess,
svo verðbótagreiðslur lækki af
þeim sökum, án þess að kjör al-
mennings verði skert.
Þessa stefnu markaði þing-
flokkur Sjálfstæðisflokksins þeg-
ar við afgreiðslu bráðabirgðalag-
anna frá 31. desember 1980 með
tillöguflutningi á Alþingi, sem
ríkisstjórnin auðvitað hlustaði
ekki á, því hún ætlaði að ráða
niðurlögum verðbólgunnar eftir
gömlu leiðinni, með niðurtaln-
ingu launakjara. Árangur þeirr-
ar aðferðar liggur fyrir m.a. í
þeírri nær 60% verðbólgu sem nú
ríkir og um 80% hækkun hús-
næðiskostnaðar á Reykjavík-
ursvæðinu auk þess sem atvinnu-
vegirnir eru: „að fara í strand"!!
Við sjálfstæðismenn lögðum
til að ríkið yrði þátttakandi í
þessari viðreisn og riði á vaðið,
en bikkjan brölti lengra út í dýp-
ið, þar sem hún er að „sökkva"
samkvæmt yfirlýsingum Ragn-
ars Arnalds, fjármálaráðherra.
Það er gjörbreytt stjórnar-
stefna, sem meirihluti á Alþingi
sem hlotið hefur traust í kosn-
ingum og ríkisstjórn slíks meiri-
hluta sem kjósendur bera traust
til, sem getur leitt okkur út úr
ríkjandi efnahagsöngþveiti.
Sú stjórn á að setja sér þau
markmið að bæta hægt og síg-
andi almenn kjör, með aukinni
framleiðni og framleiðslu og al-
hliða eflingu atvinnuveganna.
Við sjálfstæðismenn trúum því
enn sem fyrr, að frjálsræði,
framtak einstaklinganna og trú
okkar á að stétt eigi og þurfi að
vinna með stétt geti leitt til
þessa árangurs.
Sú ofstjórnarstefna, vinstri
stefnan, sem nú ríður allra hús-
um leiðir til hins gagnstæða, eins
og þjóðin hefur enn einu sinni
sannreynt á áþreifanlegan hátt.
Þingmenn Sjálfstæðisflokks-
ins hafa unnið mikið starf við að
marka þá stefnu framfara,
frjálsræðis og bættra lífskjara
sem ég hefi hér drepið á.
Nýlegar athuganir benda til
þess að gjörbreytt efnahags-
stefna geti skilað tilætluðum ár-
angri þ.á m. í baráttunni við
verðbólguna, sem verður m.a. til
vegna aðgerða eða aðgerðarleysis
stjórnvalda og sérfræðinga
þeirra, sem halda að öllu beri að
stjórna að ofan.
Það er misskilningur að al-
menningur búi til verðbólgu.
Mæling framfærslukostnaðar
sem byggður er á nútíma neyslu-
venjum og tekur tillit til allra
þátta sem á hann hafa áhrif er
eðliieg og nauðsynleg fyrir
launafólk.
Gildandi vísitölukerfi ber að
breyta og setja nýtt, sem verður
ekki opið í báða enda fyrir þá,
sem telja sér skylt á þriggja
mánaða fresti að leita leiða til að
falsa vísitölubætur á laun.
Mjúkt og hljóðlega
Bókmenntír
Jóhann Hjálmarsson
Jón frá Pálmholti:
HEIMSMYNDIR.
Ljóð.
Letur 1982.
Það er ljóðagerð af hinni ein-
földustu tegund sem Jón frá
Pálmholti iðkar í Heimsmyndum.
Hann minnir sífelldlega á nafna
sinn úr Vör sem kvað lof hinum
einfalda, góða hversdagsmanni
með eftirminnilegum hætti.
Jón frá Pálmholti er aftur á
móti tengdari sveit og sveitanátt-
úru en Jón úr Vör. Jón frá Pálm-
holti er að mörgu leyti rómantísk-
ur og stundum minnir hann á nítj-
ándu aldar skáld í því efni að
leggja meiri áherslu á að segja
hug sinn til landsins en lýsa af-
stöðu sinni með því að draga upp
myndir. Þetta veikir oft skáldskap
Jóns, en margt laglegt flýtur með
hjá honum.
Þegar Jón frá Pálmholti yrkir
prósaljóð, er yfirleitt margt at-
hyglisvert í þeim að finna. Þau
vekja áhuga manns. En það er
eins og honum takist ekki að vinna
úr hugmyndum sínum; honum
hættir til að skilja aðeins eftir
handa lesandanum yfirlýsingu um
hverrar skoðunar hann sjálfur sé,
hvað falli honum í geð og hvað
ekki. Um þetta eru prósaljóðin í
Heimsmyndum skýrt dæmi.
Þegar Jón bregður sér í gervi
lífsspekings eins og flest skáld
gera, verður niðurstaða hans of al-
menn, búningurinn of fyrirferð-
armikill utan um lítið.
Þessar athugasemdir um ljóð
Jóns frá Pálmholti má ekki skilja
þannig að Jón sé ekki hið þokka-
legasta skáld þegar best lætur.
Margt er viðkunnanlegt í skáld-
skap hans, sumt hnyttilegt, en
sjaldan djúpt. Það er eins og til-
Jón frá Pálmholti
viljanir ráði of miklu, skáldið
sjálft sé ómeðvitað um getu sína.
Svona til staðfestingar því sem
hér er sagt á undan, langar mig að
birta tvö dæmi úr Heimsmyndum.
Ég hef valið þau með það í huga að
þau gæfu góða hugmynd um ljóða-
gerð Jóns frá Pálmholti, styrk
hans fremur en hitt:
Ár eftir ár eltir þú
draum þinn ein.sog skugga
hljóÁlaust reynir þú
að rekja slóó hans
í rökkri sem í björtu
eftir veginum langa
st*m þú veist ekki
hvert liggur.
(Leit)
Og:
Mjúkt og hljóölega
fer húmið veg sinn
yfir heiminn.
I>að rennur jafnt og þétt
áfram leió sína
án endÍN og upphafs.
Kemur allsstaóar vió
en stansar hvergi.
(HúmiA)