Morgunblaðið - 30.10.1982, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 30. OKTÓBER 1982
15
Listin verður rík af
þeim einstaklingi,
sem skapar hana
Svar við athugasemdum Sigrúnar
Guðjónsdóttur formanns FIM
eftir Einar Hákonarson listmálara
Sigrún Guðjónsdóttir leirlist-
arkona og formaður Félags ís-
lenskra myndlistarmanna hefur
séð ástæðu til að leiðrétta ummæli
mín um norræna samvinnu á sviði
myndlistarmála í meira en mán-
aðár gömlu viðtali, er birtist í
Morgunblaðinu þ. 19. sept. sl. í
viðtali við formanninn í sama
dagblaði þ. 20. okt. og í afriti, sem
mér var sent af bréfi dags. 22.
sept. til Björns Jóhannssonar
fréttastjóra Morgunblaðsins, er
fundið að því að ég fari með rang-
færslur um Norræna myndlistar-
bandalagið.
Ég leyfi mér að birta bréfið hér,
en það hljóðar svo:
„Reykjavík 22. sept. 1982
Fréttastjóri Morgunblaðsins,
Björn Jóhannsson.
í viðtali við Einar Hákonarson
sl. sunnud. þ. 19. sept. fór Einar
ranglega með staðreyndir um
Norræna myndlistarbandalagið.
Er þar sjálfsagt um að kenna van-
þekkingu og áhugaleysi viðkom-
andi á samvinnu norrænna
myndlistarmanna og myndlist-
armanna yfirleitt. Ætti honum þó
að vera kunnugt um það samstarf,
sem kynnt hefur verið mjög ræki-
lega í fréttabréfum Félags is-
lenskra myndlistarmanna mörg
undanfarin ár.
Full ástæða er til leiðréttingar
þessarar rangtúlkunar.
Meðfylgjandi er fréttatilkynn-
ing frá Norræna myndlistar-
bandalaginu. Skrifstofa banda-
lagsins er staðsett í Helsingfors,
ritari þess Annemie Österberg.
Kemur þar ljósiega fram hvert
starfssvið Norræna myndlistar-
bandalagsins er.
F.h. stjórnar FÍM,
Valsrerður Bergsdóttir.
Afrit af bréfaskriftum þessum
munu send Einari Hákonarsyni."
Fréttastjórinn. Björn Jóhanns-
„Islendingar hafa al-
gjöra sérstöðu í því, hve
mikinn áhuga þeir hafa
á myndlist, og má full-
yrða að hin marg-
skammaða borgarastétt
hafi haldið myndlistinni
gangandi í gegnum árin
með kaupum á lista-
verkum.“
son, hefur tjáð mér að þetta bréf
hafi hann ekki fengið í sínar hend-
ur. *
Er helst að skilja að stjórn FIM
hafi hætt við að senda fréttastjór-
anum bréfið. Ég birti það hér til
að sýna þá einkunn, sem stjórn
FÍM gefur mér fyrir störf mín að
málefnum myndlistar og ritari
þess, Valgerður Bergsdóttir, fyrr-
um nemandi minn í grafík, lætur
sig hafa að skrifa undir.
Ég ætla ekki að telja hér upp
þau störf, er ég hef unnið að mál-
efnum myndlistar, bæði á vett-
vangi félagsmála, skólamála eða í
eigin myndlist. Vitnisburður
verka minna verður að duga, þó
þau séu ekki í hávegum höfð hjá
núverandi stjórn FÍM. Sigrún
Guðjónsdóttir leggur mikla
áherslu á að ég rugli saman Nor-
ræna myndlistarbandalaginu og
menningarmiðstöðinni í Sveaborg.
Löngu áður en núverandi for-
maður FIM fór að sýna félagsmál-
um myndlistarmanna áhuga
höfðu farið fram mikla umræður
og nokkuð harðar deilur um stað-
setningu menningarmiðstöðvar-
innar. Menn voru og eru langt í
frá að vera ánægðir með þann
stað, sem fyrir valinu varð, þótti
hann ekki nógu miðsvæðis fyrir
löndin. Myndlistarmönnum þótti
þó, að það væri akkur fyrir mynd-
list viðkomandi landa að menn-
ingarmiðstöðinni í Sveaborg
skyldi komið á laggirnar, stöðin er
að því leyti beint afsprengi Nor-
ræna myndlistarbandalagsins.
Það var aldrei ráðgert að val á
myndlistarverkum, sem sýna ætti
um Norðurlönd og víðar, væri al-
farið í höndum þessarar miðstöðv-
ar eða þeirra, er þar ráða húsum.
En sú er einmitt orðin raunin.
í fréttatilkynningunni frá Nor-
ræna myndlistarbandalaginu sem
fylgdi ofangreindu bréfi segir í
lauslegri þýðingu úr sænsku:
„Fundurinn samþykkti tillögur að
nýjum lögum fyrir Norræna
myndlistarbandalagið. Þar sem
starfsemi Norrænu listamiðstöðv-
arinnar að Sveaborg hefur þróast
frá fyrri grunnlögum og tekið á
sig annan svip, hefur fyrri sýn-
ingarstarfsemi Norræna mynd-
listarbandalagsins gengið í ríkari
mæli til listamiðstöðvarinnar og
stjórnast af henni. Hinar mismun-
andi deildir, sem eru sex að tölu
samkvæmt nýju lögunum, ein
fyrir hvert norrænt land og ein
fyrir samísku svæðin, geta þó á
þjóðlegum grunni staðið fyrir sýn-
ingum."
Þjóðirnar geta sem sagt fyrir
náð og miskunn fengið að ráða
sínum eigin sýningum, en að öllu
jöfnu skal ákvörðunarvaldið í
þeim efnum vera í höndum mið-
stýrðs „apparats" í Sveaborg.
Stefna menn virkilega að því
með norrænni samvinnu á sviði
menningarmála að útmá einkenni
þjóðanna í norðri og búa til í stað-
inn eitthvað í líkingu við þann
óskapnað, sem Scandinavia today
er? Éru íslendingar reiðubúnir að
gefa upp á bátinn þjóðerni sitt í
augum umheimsins og vera rang-
lega ríkjadeild í Skandinavíu?
Ég er sem betur fer ekki einn á
báti í því að vera andsnúinn slíkri
þróun, sem hefur átt sér stað í
málefnum myndlistarmanna á
Norðurlöndum. Menn eru að
vakna við þann vonda draum, að
Kennarasamband Vesturlands:
Vesturland fái ríflegri fjár-
veitingu til skólabygginga
11. ÁRSÞING kennarasambands Vesturlands var hald-
ið í Munaðarnesi þann 30. september 1982. í tengslum
vid þingiÖ voru haldnir fræðslu- og námsstjórafundir
fyrir kennara svæðisins að Varmalandi og loks var hald-
in árshátíð Kennarasambands Vesturlands í Munaðar-
nesi, segir í fréttatilkynningu frá Kennarasambandi
Vesturlands.
Gestir þingsins voru Guðni
Jónsson, starfsm. K.I., Dan-
fríður Skarphéðinsdóttir frá
Hinu íslenska Kennarafélagi
og Snorri Þorsteinsson,
fræðslustjóri. Fram kom í
ávarpi Snorra Þorsteinssonar
að kennararáðningar hafi í
haust gengið mun betur en áð-
ur og svo virðist sem kennur-
um með réttindi fjölgi. Einnig
hafi sálfræðiþjónusta aukist.
Samþykkt var að endur-
skoða lög K.V. og að kjósa
nefnd er skrái heiðursfélaga
K.V.
Talsverðar umræður urðu
um húsnæðismál grunnskóla á
Vesturlandi og voru í því sam-
bandi samþykktar tvær áskor-
anir:
Þingið skorar á alþingis-
menn Vesturlands að vinna öt-
ullega að því að viðhaldskostn-
aður skólamannvirkja verði
greiddur af ríkinu á móti
sveitarfélögum svo sem áður
var, svo kleift verði að halda
mannvirkjunum í góðu lagi
sem er eðlileg krafa skóla-
manna.
Hin áskorunin er svohljóð-
andi:
Þingið vill vekja athygli á
því neyðarástandi sem enn
ríkir í húsnæðismálum
margra skóla á Vesturlandi.
Þingið vill sérstaklega vekja
athygli á því að á Akranesi var
stórt grunnskólahúsnæði tekið
undir framhaldsskóla árið
1977. Nú, 5 árum síðar, er
langt í land að grunnskólinn
hafi fengið sambærilegt hús-
næði í staðinn, en aðstöðuleys-
inu mætt með stórskertri
kennslu í ýmsum greinum.
Þessi staðreynd hlýtur að
verða til þess að Vesturland
fái mun ríflegri fjárveitingu
til skólabygginga en ella.
11. þing K.V. skorar á fjár-
veitinganefnd og alþingis-
menn alla að taka tillit til
þessarar sérstöðu Vesturlands
við afgreiðslu fjárlaga fyrir
næsta ár.
Einar Hákonarson
slík samvinna þjóða er að snúast
upp í andhverfu sína.
Núverandi stjórn FÍM er of höll
undir þessi sjónarmið og það
gagnrýndi ég í viðtalinu. Ferðalög
stjórnarmanna FÍM nokkrum
sinnum á ári eiga ekki að vera til-
gangur í sjálfu sér.
Ég hafði samband við mennta-
málaráðuneytið til þess að fá upp-
lýsingar um það, hverjir hefðu
valið verk eftir islenska myndlist-
armenn á sýninguna Scandinavia
today og fékk þau svör að
forstöðumaður Sveaborgar hefði
valið grafíkmyndir og að sænski
listfræðingurinn Pontus Hultén
hefði valið nútímaverk, en Hultén
var ráðinn af undirbúningsnefnd-
inni fyrir Scandinavia today, eftir
tillögu Svía. Fyrirhuguð er stór
norræn myndlistarsýning og var
hér í suraar einvaldur listamið-
stöðvarinnar fyrir þessa sýningu,
til þess að velja verkin. íslend-
ingar velja þau ekki sjálfir.
Þarf fleiri vitnanna við um und-
irlægjuháttinn? Sigrún talar um í
sínu viðtali að íslenskir myndlist-
armenn hafi lært mikið af
starfsbræðrum sínum á Norður-
löndum í sambandi við kjarabar-
áttu og faglega hluti þeirra. Ég
tek undir með henni að persónuleg
kynni fólks eru alltaf til góðs, en
hún segist ekki skilja þau ummæli
mín að margir listamenn séu
hópsálir og Danir og Svíar hafi
gert listina að vettvangi hópsefj-
unar og jafnaðarmennsku. í bolla-
leggingum út frá þessum hugleið-
ingum telur hún upp, að norskir
myndlistarmenn hafi fengið þetta
og Svíar hitt o.s.frv. í efnalegum
skilningi.
Það sem ég á við, er að með
tilkomu slíks styrkjakerfis hefur
hópi þeim, er kallar sig listamenn,
fjölgað mjög ört og allir vilja þeir
komast á ríkisspenann. Það er því
þessvegna að þessi stóri hópur
meðalmanna hamast eins og óður
væri í því að koma mikilhæfum
listamönnum piður á sinn eigin
bás, með góðu eða illu.
Þegar ekki gekk nægjanlega vel
með þann fræga leikstjóra Ingmar
Bergman, dugði ekkert minna en
sveit vaskra lögreglumanna mitt í
listrænni vinnu hans í þjóðleik-
húsinu í Stokkhólmi til þess að
handtaka hann fyrir meint
skattsvik. Það kom svo í ljós, að
slíkt átti ekki við rök að styðjast.
En þessi atburður dugði til þess að
svæla hann úr landi.
Listin í sjálfri sér batnar ekki
þótt menn komist á ríkisjötu. Hún
verður rík af þeim einstaklingi,
Hofsós:
Járnplata
HofsÓHÍ, 27. október.
í illviðrinu sem gekk yfir norð-
austanvert landið í gærkvöldi og í
nótt, varð ekki teljandi tjón hér á
Hofsósi utan það að 2—3 járnplötur
fuku af stað og skall ein þeirra á bíl
sem skemmdist lítilsháttar. Veður-
hæðin varð aldrei mikil, hvassast
um og eftir miðnætti. Kyrrt var í
höfninni því áttin var austlæg. Mik-
il úrkoma var hér síðastliðna nótt
og er þjóðvegurinn í gegnum þorpið
ógreiðfær vegna drullu og vatnsaga.
Talsverð hálka var á vegum hér
um slóðir um liðna helgi og er mér
sem skapar hana. Skýrslugerðar-
bókmenntir nútíma Dana og Svía
gleymast því fljótt, vegna skorts á
listfengi jafnvel þótt skoðana-
bræður í pólitík reyni að halda
þeim á lofti og með styrkjum úr
norræna þýðingarsjóðnum. Þær
hugmyndir til hagsbóta fyrir
listamenn og listir yfirleitt á
Norðurlöndum eru allrar athygli
verðar og sjálfsagt að fylgjast með
þeim og koma á framfæri hér á
landi, stuðli þær að betri list í
landinu.
Ymsar aðrar hugmyndir eru
framkvæmanlegar til þes§ að
virkja einstaklinga, fyrirtæki og
félagasamtök til þess að styðja
listina efnalega. Islendingar hafa
algjöra sérstöðu í því, hve mikinn
áhuga þeir hafa á myndlist og má
fullyrða að hin margskammaða
borgarastétt hafi haldið myndlist-
inni gangandi í gegnum árin með
kaupum á listaverkum.
Þetta mætti örva enn frekar og
færa út til fyrirtækja og félaga-
samtaka, með því að skattaíviln-
anir yrðu veittar gegn stuðningi
við listir. Höfuðmarkmiðið er, að
listin sé sem mest óháð hverskon-
ar stýringu, að hún vaxi fram eðli-
lega og beri í sér þrótt þess, sem
skapar hana, þá er ég viss um, að
við fáum fleiri menn á borð við
Halldór Laxness og Jóhannes
Kjarval.
Eitthvað hefur það pirrað for-
manninn, að ég færi rétt með for-
sögu Listskreytingasjóðs ríkisins.
Það er auðvitað hennar mál, ef
hún tekur það að sér sjálfviljug að
verja þátt Ingvars Gíslasonar
menntamálaráðherra, sem þykir
henta að fá góðvin sinn, „nýlistar-
manninn" Magnús Pálsson, til
þess að velja upp á sitt eindæmi
þátttakendur héðan á mestu
myndlistarsýningu veraldar, Fen-
eyjasýninguna, sem er haldin ann-
að hvert ár, og það framhjá öllum
félagasamtökum íslenskra
myndlistarmanna.
Ég vil að lokum segja, að ég er
ánægður, ef ummæli mín í títt-
nefndu viðtali hafa hreyft eitt-
hvað við stjórnarmönnum FÍM.
Það verður kannski til þess, að á
næsta fundi norrænna myndlist-
armanna, verði ekki öllum málum
mætt með handaruppréttingum og
brosi á vör, áður en tekið er til við
að skála fyrir norrænni samvinnu.
Einar Hákonarson listmálari
Vegurinn að
Strákagöngum
undirbyggður
AÐ undanförnu hefur nokkurra
kílómetra vegarkafli að Stráka-
göngum verið undirbyggður og
styrktur, en ætlunin er að þar
verði lagt bundið slitlag, sam-
kvæmt upplýsingum sem Mbl.
fékk hjá Ottari Proppé bæjar-
stjóra á Siglufirði.
Óttar sagði að þetta verk væri
unnið af Vegagerðinni og taldi
hann að framkvæmdum lyki eftir
rúma viku. Hann kvast vonast til
þess að lagning bundins slitlags á
fyrrgreindan vegarkafla kæmist
inn á vegaáætlun fyrir næsta ár,
en hún er nú í endurskoðun. Óttar
sagði að illt yrði að keyra á kafl-
anum eins og hann væri, því
hraun hefði verið borið í veginn.
fauk á bíl
kunnugt um tvö umferðaróhöpp.
Vörubíll og sendiferðabíll skullu
saman við Sleitustaði. Skemmdust
báðir talsvert en engin slys urðu á
mönnum. Þá ók ökumaður 20
manna hópferðabifreiðar á handrið
brúarinnar yfir Hofsá hér í þorpinu
og skemmdist bæði bíll og handrið.
Að sögn þeirra sem að komu var
mesta mildi að bíllinn fór ekki fram
af brúnni og í ána, því þegar að var
komið var hægra framhjól bílsins
utan við brúna. Nú er hér besta
veður, logn, hlýtt og allir vegir auð-
ir. Ófeigur