Morgunblaðið - 30.10.1982, Side 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 30. OKTÓBER 1982
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 30. OKTÓBER 1982
25
fEóicpií Útgefandi itMstfrifr hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjaid 130 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 10 kr. eintakið.
Grátkonur Þjóðviljans
Allar götur frá því Svavar
Gestsson var kjörinn
formaður Alþýðubandalags-
ins hefur verið starfandi við
Þjóðviljann eins konar
grátkór, sem hefur upp mikil
harmakvein hvert sinn, sem
ýjað er að flokksformannin-
um. Kórinn er kominn í góða
þjálfun, enda hafa vinnu-
brögð flokksformannsins
sem ráðherra húsnæðismála
og heilbrigðismála verið
þann veg, að bókstaflega
hafa kallað á harða gagn-
rýni. Kjartan Ólafsson, rit-
stjóri Þjóðviljans, fer fyrir
þessum grátkór í leiðara
blaðs síns sl. þriðjudag, en
tilefnið er smáklausa í
Reykjavíkurbréfi Mbl. um
þróun kaupmáttar elli- og
örorkulífeyris frá 1978.
Nauðsynlegt er, af þessu til-
efni, að draga fram í dags-
ljósið nokkrar staðreyndir
varðandi kaupmáttarþróun.
Ef kaupmáttur elli- og ör-
orkulífeyris er settur á 100 á
3. ársfjórðungi 1978 er þróun
hans sem hér segir, miðað
við sama tíma árs síðan, skv.
upplýsingum frá Þjóðhags-
stofnun: 1979 96,9, 1980, 90,2,
1981 89,9 og 1982 (áætlun)
89,5. Hér er því um verulega
skerðingu að ræða. Ef tekju-
tryggingu er bætt við lífeyr-
inn verður útkoman skárri,
en þó neikvæð: 1978 100,1979
98,1, 1980 93,4, 1981 97,5 og
1982 (áætlun) 99,9.
Ef meðalkaupmáttur
kauptaxta launþega er settur
upp á sama hátt, þ.e. settur á
100 á 3ja ársfjórðungi 1978,
hefur þróun hans verið, skv.
sömu upplýsingum: 1979
98,1, 1980 92,1, 1981 91,9 og
1982 (áætlun) 94,3. Bráða-
birgðalög ríkisstjórnarinnar,
sem Alþýðubandalagið hefur
gert að „heiðurssessi" sínum,
og koma til framkvæmda 1.
desember nk., skerða verð-
bætur almennra launa enn
um 10%, hlutfallslega jafnt
hjá þeim lægstlaunaða og
hinum betur settu. Verð-
bótavísitala á laun hefur
aldrei verið skert jafn oft og
jafn rækilega á jafn skömm-
um tíma og eftir að Svavar,
Hjörleifur og Ragnar kom-
ust í ráðherrastóla 1978.
Fjármálaráðherra Al-
þýðubandalagsins hækkaði
söluskatt, sem leggst ofan á
vöruverð, um 2% haustið
1979, vörugjald, sem þjónar
á sama hátt, um 6%, og verð-
jöfnunargjald á raforku um
6%, auk þess sem skatt-
hækkun í benzínverði var
langt umfram aðrar verð-
lagsbreytingar. Samtals
hafa skattahækkanir, sem
staðið hefur verið að frá
haustinu 1978, numið sem
svarar 20.000 krónum á
hverja 5 manna fjölskyldu í
landinu. Naumast hafa þess-
ar stjórnsýsluaðgerðir Al-
þýðubandalagsins og ríkis-
stjórnarinnar aukið kaup-
mátt, drýgt heimilispeninga
fólks eða „talið niður“ verð-
lag í landinu.
Alþýðubandalagið ber
stjórnsýslulega ábyrgð á
gjörðum núverandi ríkis-
stjórnar, enda sá möndull
sem hún snýst um. Það verð-
ur jafnframt að sætta sig við
frjálsa umræðu í þjóðfélag-
inu og lýðræðislega gagnrýni
meðan „óskalandið, Sovét-ís-
land“, er enn ekki í höfn. Sá
grátur og gnístran tanna,
sem einkennir þjóðmálaum-
ræðu í Þjóðviljanum á líð-
andi stund, er hinsvegar
verðugt vörumerki á þann
ráðherrasósíalisma flokks-
formannsins, sem sýnist
pólitískt mýrarljós „rót-
tækninnar" á Islandi í dag.
Styðjum
gott
málefni
Samhuga hefur og getur
íslenzk þjóð, þótt fámenn
sé, lyft Grettistökum. Að
slíku samátaki er stefnt í
dag. Landssöfnun fer fram
undir kjörorðinu „Þjóðar-
átak gegn krabbameini".
Hver og einn, sem sóttur
er heim í dag, er í senn í
hlutverki skattstjóra og
gjaldþegns. Gjaldstofninn er
sú vissa, að hægt er að
breyta fjármunum og fram-
taki í lífár fólks. Þessvegna
má enginn skerast úr leik.
Hver og einn þarf að leggja
sitt af mörkum eftir efnum
og ástæðum.
Morgunblaðið hvetur les-
endur sína og landsmenn
alla til að taka safnendum
vel. Gerum daginn í dag að
því átaki í baráttunni gegn
krabbameini, sem að er
stefnt.
Faraó og fyrirhyggjan
eftir Birgi Isl.
Gunnarsson
Flest börn læra í biblíusögun-
um frásögnina af draumum Far-
aós í I. Mósebók. I stuttri endur-.
sögn er frásögnin á þessa leið:
Faraó dreymdi draum. Hann
þóttist standa við ána Níl og sá
koma upp úr ánni sjö kýr, falleg-
ar útlits og feitar á hold og fóru
þær að bíta sefgrasið. A eftir
þeim komu sjö aðrar kýr upp úr
ánni, ljósar útlits og magrar á
hold. Þær átu upp hinar sjö fal-
legu kýrnar, en voru jafn ljótar
og magrar útlits eftir sem áður.
í annað sinn dreymdi Faraó
draum. Hann sjá sjö öx á einni
stöng, þrýstileg og væn, en á eft-
ir þeim spruttu önnur sjö öx,
grönn og skrælnuð af austan-
vindi og grönnu öxin svelgdu í
sig þau sjö þrýstilegu.
Faraó fékk Jósef til að ráða
þennan draum fyrir sig. Sjö mik-
il nægtaár myndu koma, en á
eftir þeim sjö hallærisár og
myndu þá gleymast allar nægt-
irnar í Egyptalandi og hungrið
eyða landið.
Að safna til
erfiðu áranna
Faraó brást þannig við að
hann setti hygginn og vitran
mann yfir landið, sem skyldi
safna vistum frá góðu árunum,
sem í hönd færu, og skyldu þær
vera forði fyrir landið í hallæris-
árunum, sem þá kæmu á eftir.
Af þessu er síðan lengri saga, en
þessi frásögn Mósebókar hefur
löngum verið talin dæmisaga um
fyrirhyggju. Á eftir góðæri
koma erfiðari ár og á góðum ár-
unum eigi menn ekki aðeins að
lifa fyrir líðandi stund, heldur
leggja til hliðar og eiga forða til
erfiðari áranna.
Þetta er einföld en hagnýt
lífsspeki, en því er þessi saga
rifjuð upp hér, að við Islend-
ingar höfum undanfarin ár lifað
einstök góðæri. Sl. tvö ár hafa
verið metár í sjávarafla og aldr-
ei hafa meiri verðmæti verið
dregin úr sjó. Nú bjátar eilítið á,
þetta ár stefnir þó í það að verða
þriðja hæsta aflaár í sögunni, en
allt ætlar um koll að keyra.
Ástæðan er auðvitað sú að öllu
hefur verið eytt og sóað og meira
til — og því er ekkert upp á að
hlaupa.
Veröjöfnu n arsjóð i r
Hugmyndin um verðjöfnun-
arsjóði á sínum tíma var byggð á
hinni gömlu lífsspeki Faraós,
Birgir fsl. Gunnarsson
fyrirhyggjunni. Hún byggðist á
því að þegar vel áraði í sjávar-
útvegi eða í einstökum greinum
hans, þá ætti að leggja hluta
verðmætanna til hliðar til að
mæta síðar aflarýrnun eða verð-
lækkunum á mörkuðum. Verð-
jöfnunarsjóðir eru og líklegir til
að draga úr sveiflum í gengis-
breytingum.
Hugmyndin um verðjöfnun-
arsjóðina kom til framkvæmda á
viðreisnarstjórnarárunum eins
og fleira gott. Þegar sú stjórn
fór frá 1961, voru fyrir allgóðir
sjóðir, en þegar vinstri stjórnin
var mynduð, komst Alþýðu-
bandalagið í þessa sjóði og eyddi
þeim upp á stuttum tíma. í raun
hefur sama sagan endurtekið sig
nú. Allsstaðar þar sem fjármagn
hefur verið að finna hefur því
verið eytt. Það alvarlegasta er
þó, að í góðærinu höfum við tek-
ið erlend lán í ríkari mæli en
nokkru sinni fyrr. Með hverri
nýrri skýrslu, sem út kemur um
efnahagsstöðu okkar, hækkar
talan um greiðslubyrði og
skuldastöðu okkar gagnvart út-
löndum. 23% af okkar útflutn-
ingstekjum munu á þessu ári
fara í afborganir og vexti af er-
lendum lánum og skuldabyrðin
mun í árslok verða 45% af þjóð-
arframleiðslu (fyrir nokkrum
vikum var því spáð að skulda-
byrðin yrði 40%). Allir sjá hvað
þetta verður þungúr baggi að
bera, ef erfiðir tíma fara í hönd í
útflutningsatvinnuvegum okkar.
Gamla lífsspekin um fyrir-
hyggjuna hefur ekki verið höfð
að leiöarljósi hjá þessari ríkis-
stjórn. Ráðherrarnir ættu að
lesa kaflann um drauma Faraós
í I. Mósebók kvölds og morgna.
Verst er þó að líklega er það orð-
ið of seint.
Seðlabankinn ákveður almenna vaxtahækkun frá 1. nóvember:
Víxilvextir úr 32% í 40% og
skuldabréfavextir úr 40% í 47%
Breyttar viðskiptareglur innlánsstofn-
ana við Seðlabankann taka gildi 1. nóv.
MORGIINBLAÐINU hefur borizt eftir-
farandi fréttatilkynning vegna breyttra
reglna um viðskipti innlánsstofnana viö
Seölabankann:
Hinn 1. nóvember koma til fram-
kvæmda nýjar reglur, sem fela í sér
grundvallarbreytingar á viðskiptum
Seðlabanka og innlánsstofnana. Til-
gangur þeirra er að stefna að því, að
yfirdráttur á viðskiptareikningum
myndist aðeins í undantekningartil-
fellum og sé álitinn algert neyðar-
úrræði, enda getur peningakerfi þjóð-
arinnar ekki staðizt það til lengdar, að
innlánsstofnanir lendi í miklum og
þrálátum lausaskuldum við Seðlabank-
ann. Er þess vænzt, að reglurnar veiti
aukið aðhald og hvetji innlánsstofnan-
ir til að halda lausafjárstöðu sinni þol-
anlegri, og þurfi því til lengdar minna
á fyrirgreiðslu Seðalabankans að
halda.
Víxilkvótar við Seðlabankann verða
enn um sinn með sama sniði og verið
hefur, en þessi fyrirgreiðsla gerir inn-
lánsstofnunum kleift að mæta óvæntri
rýrnun lausafjárstöðunnar, svo og
reglubundnum sveiflum innan mánað-
ar, án þess að draga á viðskipta-
reikninga sína við bankann. Setur
Seðlabanki engin sérstök skilyrði fyrir
lánum innan kvóta.
Innlánsstofnunum, sem eiga í erfið-
leikum vegna lausafjárstöðu, sem þær
geta ekki leyst með kvótavíxlum, verð-
ur gefinn kostur á að semja við Seðla-
bankann um bráðabirgðalán í stað yf-
irdráttar, enda hafi þá verið mörkuð
stefna í útlánamálum eða öðrum þátt-
um í rekstri stofnunarinnar, sem beitir
lausafjárstöðunni á rétta braut á ný.
Sett verða ákveðin hættumörk á yf-
irdrátt hverrar innlánsstofnunar, með
hliðsjón af stærð hennar, og þess kraf-
izt, að gerðar verði ráðstafanir til úr-
bóta, ef yfirdráttur fer yfir mörkin.
Refsivextir af yfirdrætti verða stig-
hækkandi, auk þess sem beitt verður
frekari viðurlögum, ef reglum er ekki
fylgt. Verði yfirdráttur einhverrar
stofnunar mikill og þrálátur, og við-
komandi stofnun grípur ekki til nauð-
synlegra ráðstafana, mun Seðlabank-
inn ekki treysta sér til að veita henni
venjulega fyrirgreiðslu. Innlánsstofn-
anir verða því að hafa góðar gætur á
stöðu viðskiptareiknings og gera ráð-
stafanir varðandi útlán og aðra ráð-
andi þætti til að koma í veg fyrir að
yfirdráttur myndist.
Með ýmsum hætti verður stefnt að
því að minnka yfirdrátt við Seðlabank-
ann, sbr. víxilkvóta og önnur bráða-
birgðalán. Mesta þýðingu í þessu sam-
bandi hefur þó stighækkun refsivaxta.
Vaxtaútreikningur af yfirdrætti mið-
ast við sérstök yfirdráttarþrep, sem
Seðlabankinn setur hverri stofnun.
Dráttarvextir reiknast af meðalskuld á
hverju 10 daga tímabili og færast mán-
aðarlega eftir á. Vaxtafótur verður því
hærri sem meðalskuldin er meiri. Á
fyrsta þrepi reiknast 4,5% vextir á
mánuði, en á öðrum þrepum reiknast
0,5% hærri vextir en á næsta þrepi á
undan. Á hæsta yfirdráttarþrepi verða
meðalvextirnir af óumsömdum yfir-
drætti orðnir 8% á mánuði.
MORGUNBLAÐINU hefur borizt
eftirfarandi fréttatilkynning frá
Seölabanka íslands vegna vaxta-
breytinga 1. nóvember nk.:
Bankastjórn Seðlabankans hef-
ur nú, að undangengnu samráði við
bankaráð og ríkisstjórn, ákveðið
hækkun vaxta af óverðtryggðum
innlánum 8% og útlánum um 6%
eða 7%, en hækkun ársvöxtunar
lánanna er í flestum tilvikum
nokkru meiri en þetta sökum fleiri
gjalddaga eða vaxtareikningsdaga
á ári. Þá hækka vanskilavextir úr
4% í 5% á mánuði, upp í 60% á
heilu ári.
Vaxtabreyting þessi hefur verið
alllengi í undirbúningi. Samfara
efnahagsaðgerðunum í ágústmán-
uði sl. áformaði bankastjórnin
nokkru minni vaxtahækkun en nú
er framkvæmd og taldi slíka að-
gerð óhjákvæmilegan þátt í við-
leitni stjórnvalda til þess að hamla
á móti misvægi á lánamarkaði og
stöðugu útstreymi gjaldeyris. Rík-
isstjórnin taldi sér þá ekki fært að
taka afstöðu til þess, hvort áform
þessi samrýmdust markmiðum
hennar í efnahagsmálum, svo að
þau voru tekin til nánari yfirveg-
unar í ljósi efnahagsframvindunn-
ar síðan og í samhengi við aðrar
aðgerðir í peningamálum.
Samkvæmt lögum um stjórn
efnahagsmála o.fl. frá 1979 skulu
útlán og tímabundin innlán verð-
tryggð eða vextir þeirra í megin-
atriðum miðast við sama mark.
Aðlögunartímabilið að fullri verð-
tryggingu var í árslok 1980 fram-
lengt með lögum út árið 1981, en
frá upphafi þessa árs hefur verið
lögskylt að ákveða og heimila vexti
í samræmi við verðbólgustig.
Verðbólgan hefur farið ört vax-
andi undanfarna mánuði, og er nú
áætlað, að hún nemi 60% yfir árið.
Samt sem áður er aðeins stefnt að
því að hækka ársávöxtun al-
mennra óverðtryggðra útlána upp
í 47—53%. Er með þessu annars
vegar miðað við, að verðbólga geti
farið að hægjast nokkuð með nýju
ári, enda muni stjórnvöld reyna að
stuðla að því eftir megni, svo og að
fyrirbyggja, að stórt bil milli verð-
bólgu og vaxta nái að myndast á
Oll skólagang-
an var 6 vikur
TRYGGVI Kmilsson, rithöfundur
varð áttræður 20. október síðastlið-
inn, en hann er fæddur á Akureyri,
árið 1902. í dag mun Verkamanna-
félagið Dagsbrún efna til bók-
menntakynningar til heiðurs
Tryggva þar sem hann mun meðal
annars lesa upp úr verkum sínum.
Morgunblaðið hafði tal af Tryggva
og var hann fyrst spurður um það
að hverju hann ynni núna.
„Ég er að fást við ættfræði, er
að rekja móður- og föðurættir
mínar á Norðurlandi og í Breiða-
firði. Ég er búinn að vinna mikið
í þessu, en á feiknmikið óunnið.
Ég vinn þetta verk þannig, að ég
skrifa einnig þá sögu, sem er að
gerast í kringum þetta fólk í
gegnum aldirnar. Eg reyni að
fara aftur á 14. öld með báðar
ættir og rek þetta þannig að ég
staldra við hjá ákveðnum manni,
sem prestur var í Starraskógi,
Björn Jónsson að nafni og rek
hans ættir þar sem ég kemst.
Björn var sonur Jóns Grímseyj-
arformanns, sem kemur við sögu
í annálum, Jónssonar, sem ætt-
aður var úr Grímsey. Þessi séra
Björn var fæddur 171o og féll frá
rúmlega sextugur, átti tvær kon-
ur og 18 börn með þeim. Ég rek
niðjatal frá Birni og þar kemur
við sögu fjöldi fólks um allt land.
Sem dæmi um lífskjör þessa
fólks má nefna að formóðir mín
sem var dóttir Björns og bjó að
Hrísum í Svarfaðardal, missti
mann sinn í byrjun Móðuharð-
indanna og allan kvikfénað,
nema einn hest og var með 11
manns í heimili.
Þetta er það mikið verk, að ég
hef ekki mikinn tíma til neins
annars. Það að ég rek sögu þessa
fólks, krefst mikillar heimilda-
söfnunar."
Hvaða augum lítur þú lífið á
þessum tímamótum?
„Ég lít lífið tiltölulega björt-
um augum. Ég hef þekkt þá tvo
tímana. Hér áður fyrr var fólkið
fátækt yfirleitt, en það hefur
breyst töluvert. Og ég lít fram-
tíðina björtum augum, það býr
svo duglegt fólk á Islandi. Svo
litið sé á undanfarna áratugi, þá
Rætt við
Tryggva
Emilsson
rithöfund
er það ótrúlegt hverju búið er að
koma í verk, þegar hugsað er til
þess við hverju menn tóku.“
Nú hefur þú mikla reynslu af
verkalýðsbaráttu, hvernig finnst
þér hún nú, samanborið við áð-
r?
„Hún er töluvert ólík. Barátt-
urr
an og átökin voru miklu harðari
hér áður fyrr og var að því leyt-
inu líkt því sem segir í kvæðinu
„Eldraunir" eftir Davíð: „Sókn
þeirra verður villt og hörð sem
voru eldinum sviptir". (Að Norð-
an II bls. 313.)
Ég hef skrifað um þessa bar-
áttu verkalýðsins og hversu hörð
hún var í raun og veru, en þrátt
fyrir það að hún væri hörð, varð
ég aldrei fyrir persónulegri
áreytni vegna hennar, þann tíma
sem ég stóð í þessu, en ég gekk
fyrst í verkalýðsfélag 1925 og hef
verið félagi síðan, fyrst á Akur-
eyri og síðan hér fyrir sunnan, í
Dagsbrún."
Hver voru tildrögin að því að
þú fórst að skrifa?
„Þegar ég var um sjötugt fékk
ég kransæðastíflu og varð að
hætta að vinna. Þá tók ég til við
að skrifa — eitthvað verður
maður að taka sér fyrir hendur í
ellinni og nú er svo komið að það
er svo mikið að gera, að hver
stund er hlaupin áður en varir.
Það hafði ekki lengi vakað fyrir
mér að skrifa þessa ævisögu,
hins vegar hafði ég ort dálítið af
ljóðum og reyndar gefið út tvær
ljóðabækur, sem voru ortar við
vinnuna. Ég vann hjá Hitaveitu
Reykjavíkur í 23 ár eftir að ég
kom til Reykjavíkur, 1947.
Öll mín skólamenntun var sex
vikur á farskóla árið sem ég var
fermdur, en ég hef auðvitað not-
ið þess, að lesa góðar bækur.“
Viltu segja eitthvað að lokum?
„Mannfólkið kringum mig —
mér er vel við allt það fólk sem
ég hef kynnst á lífsleiðinni og
ber ekki kala til nokkurs
manns," sagði Tryggvi Emilsson.
ný og festast í sessi með mjög
neikvæðum raunvöxtum. Van-
skilavextir verða hins vegar að
fylgja verðbólgu án tafar, og eru
þeir því ákveðnir sem svarar 60%
á ári.
Vaxtakjör endurkeyptra afurða-
og rekstrarlána eru lögum sam-
kvæmt háð sérstöku samþykki rík-
isstjórnarinnar. Hefur ríkisstjórn-
in frestað um sinn að taka fullnað-
arafstöðu til þessa máls. Vonast
Seðlabankinn til, að sú ákvörðun
verði tekin á næstunni, en áríðandi
er, að þessi vaxtakjör eigi samleið
með almennum vaxtakjörum. Sú
mismunun milli atvinnuvega, sem
í þeim felst, er þegar orðin svo
mikil, að ekki er á bætandi, jafn-
framt því að vaxandi örðugleikum
er bundið að veita þessi kjör um
leið og innlánsstofnunum sé skilað
lágmarksávöxtun fyrir bundnar
innstæður þeirra.
Að undanförnu hefur verið að
myndast mjög alvarlegt misræmi
milli lánskjara á verðtryggðum
lánum, sem þegar nema um fjórð-
ungi útlána innlánsstofnana, auk
nánast allra nýrra lána fjárfest-
ingarlánasjóða og lífeyrissjóða, og
þeirra nafnvaxtakjara, sem nú er
verið að breyta. Hefur þetta ekki
aðeins valdið óviðunandi mismun-
un milli lánþega, heldur hafa mikl-
ar fjárhæðir raunverulegrar
vaxtaívilnunar eða vaxtastyrks
runnið með þessu móti frá spari-
fjáreigendum, að nokkru til at-
vinnuvega umfram tilætlaðan
rekstrargrundvöll, en að mjög
verulegum hluta til almennrar
eyðslu, sem einkum kemur fram í
meiri innflutningi en þjóðarbúið
þolir.
Framvinda efnahagsmála að
undanförnu staðfestir nauðsyn að-
gerða, svo ekki verður um villzt.
Þrátt fyrir viðleitni innlánsstofn-
ana til útlánaaðhalds hefur lítið
lát verið á misræmi inn- og útlána-
aukningar og lausafjárstaða þeirra
haldizt álíka slæm og síðustu mán-
uði. Eftir lítils háttar bata af völd-
um tímabundins innstreymis fyrst
eftir gengisbreytinguna hefur al-
varlegt gjaldeyrisútstreymi magn-
azt á ný. Hefur gjaldeyrisstaðan
versnað um u.þ.b. 350 millj. kr. frá
mánaðamótum til 26. október, en
alls hefur staðan versnað um 1.650
millj. kr. á árinu (miðað við gengi
30. september) eða um meira en
helming stöðunnar í upphafi árs-
ins. Kemur þetta heim við tölur
um vöruskiptajöfnuð, sem ná til
septemberloka, er sýna, að al-
mennur innflutningur á föstu
gengi hefur haldið áfram að
aukast frá sama tíma fyrir ári, um
4% í september og 9% í janúar-
september, um leið og útflutningur
hefur dregizt verulega saman. í
framhaldi af þessu sýnir þjóð-
hagsáætlun spá um viðskiptahalla,
sem nemi 6% af þjóðarframleiðslu
á næsta ári, að óbreyttri beitingu
hagstjórnartækja, en brýna nauð-
syn ber til þess að færa hallann
verulega niður fyrir það mark. Að
öðrum kosti blasir við hættu-
ástand í gjaldeyris- og skuldamál-
um þjóðarbúsins.
Um leið og þessi vaxtabreyting
kemur til framkvæmda, ganga í
gildi nýjar reglur um lánsfjár-
fyrirgreiðslu Seðlabankans við
innlánsstofnanir, sem nánar er
gerð grein fyrir í sérstakri frétta-
tilkynningu. Vaxtabreytingunni er
m.a. ætlað að bæta jafnvægisskil-
yrði á lánamarkaði í þeim mæli, að
innlánsstofnunum verði gert kleift
að standast þær kröfur, sem til
þeirra verða gerðar með hinum
nýju viðskiptareglum.
Þær vaxtabreytingar, sem nú
eru gerðar og taka gildi hinn 1.
nóvember, koma fram í eftirfar-
andi yfirliti:
Nafnvextir %
Fyrir breyt- Eftir breyt- Breyt-
Innlán: ingu ingu ing
Ávísana- og hlaupareikn. 19,0 27,0 8,0
Almennar sparisjóðsbækur 34,0 42,0 8,0
3ja mán. sparireikningar 37,0 45,0 8,0
12 mán. sparireikningar 39,0 47,0 8,0
Útlán:
Endurseljanleg lán 29,0
Önnur afurðalán 33,0 39,0 6,0
Hlaupareikningslán 33,0 39,0 6,0
Víxlar 32,0 38,0 6,0
Skuldabréf 40,0 47,0 7,0
Vanskilavextir: 48,0 60,0 12,0
Fyrsta stjórn Sjómannasambands íslands 1957 til 1958. Talið frá vinstri:
Ólafur Björnsson, Jón Sigurðsson, Hilmar Jónsson, Ragnar Magnússon og
Magnús Guðmundsson.
Magnús Guðmundsson fyrsti gjald-
keri Sjómannasambandsins
Stórkostleg hagræðing var af
stofnun Sjómannasambandsins
— segir Magnús Gudmundsson, fyrsti gjaldkeri þess
MAGNÚS Guðmundsson var einn
þeirra, sem sæti áttu í fyrstu stjórn
Sjómannasambandsins, sem gjaldkeri
og sat hann í stjórninni á milli 15 og
20 ár. Auk þess hefur hann verið yfir-
maður í eldhúsi Hrafnistu síðastliðin
25 ár. Morgunblaðið ræddi því við
hann um stofnun sambandsins.
„Það var nú Jón Sigurðsson, sem
átti allan heiðurinn að stofnun Sjó-
mannasambandsins. Enginn einn
maður annar hefði getað gert þetta
enda var þetta hugsjón hans. Eg er
þess fullviss að hefði hans ekki not-
ið við hefði sambandið ekki verið
stofnað fyrr en löngu síðar. Við
matsveinar áttum einnig nokkurn
þátt í þessu, þar sem við klufum
okkur út úr öðru félagi vegna þess
að við töldum okkur frekar eiga
samleið með öðrum sjómönnum, en
ekki vegna þess að okkur líkaði ekki
samvinnan við hina félaga okkar.
Það var Sjómannafélag Reykja-
víkur og Matsveinafélagið, en ég
var formaður þess, sem riðu á vað-
ið, en síðan komu verkalýðs- og sjó-
mannafélögin í Keflavík og Grinda-
vík inn í sambandið á fyrsta fjár-
hagsári og teljast því stofnfélagar.
Þá var ekki hlaupið inn í ASI og
hefur líklega tvennt valdið því, ann-
ars vegar að þeir, sem ynnu sömu
vinnu ættu að vera í sama félagi og
svo gæti verið að stjórn ASÍ hafi
hreinlega ekki kært sig um Sjó-
mannasambandið.“
Nú var niðurstaða tekju- og
gjaldareiknings 1980 upp á 50 millj-
ónir gamlar. Hvernig var fjárhag-
urinn hjá ykkur í upphafi?
„Hann var nú bágborinn, en ég
man nú ekki samsvarandi upphæð
hjá okkur fyrsta árið. Þetta var allt
unnið í sjálfboðavinnu og við höfð-
um ókeypis aðstöðu í húsi Sjó-
mannafélags Reykjavíkur, sem var’
fjölmennasta aðildarfélag okkar.
Þaðan komu líka mestar tekjurnar,
sem voru eingöngu félagsgjöld og
eftir að við fengum aðild að ASI
voru gjöldin þangað nokkuð mikil.
En engu að síður var alltaf gaman
að standa í þessu stappi og það er
enginn vafi á því að stofnun sam-
bandsins var stórkostleg hagræð-
ing, það að hafa sameiginlega
stjórnstöð á einum stað á landinu í
viðbót við hið góða starf aðildarfé-
laganna um iand allt hefur verið
ómetanlegt," sagði Magnús.