Morgunblaðið - 30.10.1982, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 30. OKTÓBER 1982
43
Sími 78900
SALUR 1
Frumsýnir stórmyndina
Atlantic City
^tínr.
k-3?£- mn»________ifia
Atlantic City var útnetnd fyrir 5
óskarsverðlaun í marz sl. og
hefur hlotið 6 Golden Globe
verðlaun. Myndin er talin vera
sú albesta sem Burt Lancaster
hefur leikið í enda fer hann á
kostum i þessari mynd. Aðal-
hkitv : Burt Lancaater, Suaan
Sarandon, Michel Piccoli.
Leikstjóri: Louie Malle.
Bðnnuö innan 12 ára.
Sýnd kl. 3, 5, 7, 9 og 11.
SALUR 2
Félagarnir frá
Max-Bar >
(The Guys from Max’s Bar)
mcR(

Aðalhlv : John Savage (Deer
Hunter), David Morae, Diana
Scarwind. Leikstjóri: Richard |
Donner (Superman, Omen).
Sýnd kl. 3, 5.05, 7.10, 9.10 og
11.15.
SALUR 3
Dauöaakipiö
(Deathship)
Þek sem Hfa það af aö bjarg-
ast úr draugakslpinu. eru bet-
ur staddir að vera dauöir.
Frábær hrollvekja. Aöalhlv:
George Kennedy, Richard
Crenna. Bönnuð innan 16 ára.
Sýnd kl. 3, 5, 7,9 og 11.
SALUR 4
Porkys
it growing «p
yrr raadel
Ton'UbcgUd
Porkys er frábær grtnmynd
sem slegiö hefur öll aösókn-
armet um allan helm, og er
þriöja aðsóknarmesta mynd í
Bandaríkjunum þetta árið.
Það má með sanni segja að
þetta er grínmynd ársins 1982,
[ enda er hún í algjörum sér-
flokki.
Sýnd kl. 3, 5, 7 og 9.
The Exterminator
(Gereyöandinn)
Sýnd kl. 11.
Bðnnuð innan 16 ára.
Being There
eýnd kl. 5 og 9.
(8. sýningarmánuður)
I Aflár með lel. texta. ■
l»órir S. (áiöberiísson
Ar aldraðra XV
Um tryggingabætur
lífeyrisþega
Mörgum öldnum finnst opinbert
kerfi flókið og erfitt
Mörfjum öldnum finnst allt
flókið sem „sækja þarf um“
eða „fylla út alls kyns skýrsl-
ur“ eins og þeir orða það
stundum. Fyrst þarf að fá eitt
vottorð hér svo annað þar og
svo loks að fara til Trygg-
ingastofnunar með allt saman
og leggja gögnin fram.
Öðrum finnst þetta ekkert
mál. Þeir kynna sér reglur og
réttindi, málið er skilið og
reynt að leysa það eftir bestu
getu.
Við megum þó aldrei gleyma
því að margir aldnir eru ekki
vanir svo miklu „pappírsflóði"
sem flæðir um allar skrifstof-
ur og stofnanir á okkar dögum.
Þeim vex í augum að þurfa að
fara til læknis, á skattstofu,
hagstofu o.fl. stundum vegna
hreyfihömlunar, vegna illviðr-
is, vegna erfiðleika með að
komast upp í strætisvagna,
vegna feimni og hlédrægni og
þannig mætti lengi telja.
Stundum er það meira að segja
svo að séu „embættismenn."
ekki nógu liprir og hjálpsamir
með hæfilegri örvun og hvatn-
ingu gefast margir upp á leið-
inni og vilja heldur vera án
réttinda sinna en að láta það
„kosta þessi ósköp“.
Mér er tíðrætt um þessi mál
vegna síðustu greinar um rétt-
indi lífeyrisþega og aðstoð þá
sem aldnir fá og/eða ráðgjöf á
opinberum stofnunum. Margir
aldraðir þurfa lengri tíma en
aðrir tjl upplýsinga og ráðgjaf-
ar. Sumir heyra illa og halda
jafnvel fyrirfram að „málin
séu flókin" og erfið. Aðrir eru
á engan hátt vanir að standa í
svona útréttingum allra síst
fyrir sjálfa sig og mörgum
finnst þeir næstum vera að
„betla“ af ríki eða sveitarfélagi
en ekki að reka þann rétt sem
þeir eiga og hafa hlutast til um
að unnt sé að fá vegna opin-
berra gjalda sem þeir hafa
greitt um áraraðir.
Það eru því margir hlutir
sem taka þarf tillit til þegar
um aldna er að ræða þó að
margir haldi að nóg sé að
klappa þeim á bakið og segja:
Þetta lagast allt, góði, þegar
að því kemur. Hvernig viljum
við að komið sé fram við
okkur?
Með fáeinum orðum verður
nú nánar vikið að þeim bótum
Tryggingastofnunar sem líf-
eyrisþegar geta átt rétt á og
ekki var unnt að taka með í
síðustu grein.
1. Heimilisuppbót
Einhleypir lífeyrisþegar,
þ.e. þeir sem búa einir og njóta
tekjutryggingar (fullrar eða
skertrar) geta sótt um heimil-
isuppbót vegna ymiss konar
aðstæðna. Heimilisuppbótin
skerðist þá í sama hlutfalli og
tekjutrygging viðkomandi að-
ila.
Leigi viðkomandi aðili inni á
heimili annars aðila og njóti
með honum ýmiss konar sam-
eiginlegrar þjónustu er al-
mennt litið svo á, að þeir tveir
eigi ekki rétt á heimilisuppbót
sem á fyrst og fremst við þá
sem þurfa að hjálpa sér á allan
hátt upp á eigin spýtur.
Sérstök eyðublöð liggja
frammi hjá Tryggingastofnun
og umboðum hennar út um
land sem ber að fylla út þegar
sótt er um heimilisuppbót.
/
2. Uppbót á lífeyri
Stundum er það svo að líf-
eyrisþegi kemst ekki af með
tekjur sínar. Hann þarf að
greiða lyf, læknishjálp, með-
ferð, húsaleigu, jafnvel leigu-
bifreið ef hann er hreyfihaml-
aður og kemst ekki í almenn-
ingsvögnum o.s.frv.
I slíkum tilvikum er Trygg-
ingastofnun heimilt að greiða
frekari uppbót á lífeyri og á
þetta einnig við þegar um
dvalarkostnað á vistheimili er
að ræða t.d.
Hér eru sömu tölur upp á
teningnum hvað varðar um-
sókn. Ekkert kemur af sjálfu
sér. Þegar sótt er um uppþót á
lífeyri þarf að fylgja með vott-
orð frá lækni um lyfjakostnað,
læknismeðferð og annað, yfir-
lýsing um háa húsaleigu,
sjúkrakostnað í heimahúsum
og annað það sem hér er um að
ræða hverju sinni.
3. Makabætur
Ef maki getur t.d. ekki
stundað vinnu vegna sjúkleika
hins makans, er bundinn yfir
honum í heimahúsi, nýtur ekki
heimilishjálpar o.s.frv. má
greiða maka lífeyrisþega allt
að 80% einstaklingslífeyris.
Þarf þá einnig að sækja um
það sérstaklega með tilheyr-
andi vottorðum.
4. Greiðslur fyrir
þá sem dveljast á
dvalar- og elliheimilum
Dveljist lífeyrisþegi á
venjulegri vist á elliheimili
greiðir ríkið það sem á vantar
upp á vistgjaldið. Lífeyrisþegi
hefur þá ávallt upphæð sem
samsvarar svokölluðum „vasa-
peningum“.
Flytjist lífeyrisþegi á hjúkr-
unar- eða sjúkradeild greiða
sjúkratryggingar vistgjaldið.
Þá falla niður bætur almanna-
trygginga en lífeyrisþegi held-
ur öðrum tekjum t.d. eftir^
launum úr lífeyrissjóði o.fl. í
nýju frumvarpi til laga um
málefni aldraðra sem væntan-
lega verður lagt fyrir Alþingi
nú í haust er þó gert ráð fyrir
að reglur þessar breytist að
nokkru og þær samræmdar.
5. Sjúkrahúsvist
Ef lífeyrisþegi hefur dval-
ist á sjúkrahúsi eða viður-
kenndri sjúkrastofnun lengur
en 4 mánuði alls á undanförn-
um 24 mánuðum falla bætur
almannatrygginga niður 5.
mánuðinn og þar á eftir. Þó er
venjan sú að lífeyrir er alltaf
greiddur útskriftarmánuð við-
komandi sjúklings.
í sérstökum tilvikum er
unnt að fá undanþágu frá
þessari reglu og ber þá sér-
staklega að sækja um það til
tryggingaráðs.
6. Vasapeningar
Hálfleiðinlegt orð þetta
„vasapeningar". En þannig er
að dveljist lífeyrisþegi á dval-
arheimili aldraðra og hafi við-
komandi engar tekjur getur
hann fengið greidda svokall-
aða vasapeninga samkvæmt
ákvörðun tryggingaráðs. Gert
er ráð fyrir því að þessi upp-
hæð hækki allverulega með
nýju frumvarpi og lögum og
ber að fagna því.
I næstu grein mun undirrit-
aður ljúka spjalli um trygg-
ingabætur lífeyrisþega og und-
anþágu frá greiðslu afnota-
gjalda.
Vernd — \ irkni — Vellíöan
Skýrslur um kjöt-
birgðir í samræmi
við birgðabókhald
FRAMLEIÐSLURÁÐ landbúnaðar-
ins óskadi eftir því við Svein Jóns-
son, löggiltan endurskoðanda, að
hann framkvæmdi dreifikönnun á
bókhaldi, birgðum og skýrslugerð
hjá sláturleyfishöfum. Könnunin
náði til 7 aðila en sláturleyfishafar
eru alls 48. Fullyrðingar hafa komið
fram, að mánaðarlegar skýrslur frá
sláturleyfishöfum til Framleiðslu-
ráðs landsbúnaðarins um birgðir
kindakjöts séu í sumum tilvikum
vísvitandi rangar, en skýrslurnar eru
meðal annars notaðar sem grund-
völlur fyrir niðurgreiðslur úr ríkis-
sjóði.
„Niðurstöður liggja nú fyrir og
sýna að fullnægjandi skipulag er á
birgðabókhaldi allra þeirra aðila,
sem könnunin náði til og að
skýrslugerð til Framleiðsluráðs á
síðastliðnu framleiðsluári var í
samræmi við birgabókhaldið.
Birgðatalning endurskoðanda kom
í öllum tilvikum heim við birgða-
bókhald þegar tekið er tillit til
eðlilegrar rýrnunar," sagði Ingi
Tryggvason, formaður Stéttar-
sambands bænda.
Ingi vildi ekki gefa upp til hvaða
sjö aðila könnunin náði til. „Þeir
voru valdir af handahófi. Þessir
aðilar voru ekki valdir af því þeir
væru tortryggðir, en ég veit ekki
nema að nafnbirting fái menn til
að álykta að ástæða hafi verið til
tortryggni. Þess vegna finnst mér
ekki ástæða til að draga þá fram.
Við höfum ekki nokkra ástæðu
til að ætla að fullyrðingar um
vísvitandi rangar birgðatölur hafi
átt við rök að styðjast. Meðal ann-
ars vegna þess að við gátum aldrei
séð hvaða hagnað menn áttu að
hafa af því að falsa birgðir. Sá er
gefur upp falskar birgðir, það er
meira en hann á, fær ekki niður-
greiðslur nema að takmörkuðu
leyti auk þess sem hann leggur sig
í hættu,“ sagði Ingi Tryggvason.
Eins og kunnugt er af fréttum er nýlokið sameiginlegum
mælingum íslendinga og Norðmanna á loðnustofninum. Við
mælingarnar voru rannsóknarskipin G.O. Sars og Bjarni
Sæmundsson, sem hér sjást út af Jan Mayen, notuð.
Ljósmynd Rafn ólafsson.