Morgunblaðið - 30.03.1983, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 30. MARZ 1983
Frumkvæði sjálfstæðis-
manna í menntamálum á
alþingi svo og í Reykjavík
— eftir Bessí
Jóhannsdóttur
Fræðsluráð Reykjavíkur sam-
þykkti á fundi sínum sl. mánudag,
mánudaginn 21. mars, tillögur
nefndar, sem fjallað hefur um
aukna kennslu forskólabarna.
Fela þær í sér verulega aukningu
á kennslu 6 ára barna, og eiga að
stefna að því að sá aldurshópur
falli betur en nú er inn í starfsemi
grunnskólans.
í nefndinni voru auk greinar-
höfundar, sem var formaður,
Bragi Jósepsson, Birna Elíasdótt-
ir, fulltrúi Kennarafélags Reykja-
víkur, og Jón Freyr Þórarinsson,
fulltrúi Félags skólastjóra. Tillög-
ur nefndarinnar voru kynntar á
fundi fræðsluráðs með skóla-
stjórum og kom þar fram ánægja
með þá stefnu, sem með þeim er
mörkuð. Foreldrafélög hafa og
lýst ánægju með tillögurnar og
hvatt til þess að þær komist sem
fyrst í framkvæmd.
Það er og nýmæli að þeim skól-
um, sem telja sér það fært, verði
heimilað að bjóða upp á aukinn
viðverutíma 6 og 7 ára barna,
þannig að þau geti verið þar allt
að 4 klst. í senn. Hér er um að
ræða tilraunastarf, sem fram-
kvæma má í samstarfi við for-
ráðamenn skólanna og foreldra-
félögin. Allur kostnaður vegna
þessarar viðbótar verði greiddur
af foreldrum. Hér er verðugt verk-
efni fyrir foreldrafélögin, og geta
má þess að utan Reykjavíkur hef-
ur starfsemi sem þessi verið rekin
með góðum árangri. Má þar nefna
Kópavog og Akranes. Verður án
efa hægt að læra af reynslu
þeirra. Skólarnir í Reykjavík eru
almennt ekki undir það búnir að
taka við auknu álagi, en vel má
vera að áhugi verði á þessu í ein-
hverjum þeirra. Nánari útfærslu á
þessu þarf að gera, en hér er
opnuð leið til breyttra starfshátta.
„Fyrir mörg börn hafa
þaö orðið vonbrigði að
hefja skólagöngu. Þau
mæta full áhuga og á
þeim aldri, þegar þau
eru hvað móttækilegust,
og hvað skeður? Varla
er vinna hafin þegar
henni á að hætta. For-
eldrar eru og í vandræð-
um, einkum þeir sem
starfa utan heimilis.“
nefndar, og komið hefur fram f
fræðsluráði Reykjavíkur. 1 grein-
argerð með frumvarpinu segir
m.a.: „Nám 6 ára barna fellur
þannig eðlilega inn í skólastarfið,
en mikill misbrestur er á þvf nú.
Margt mælir með lengingu skóla-
tfmans, og má í því sambandi
benda á að börn eru mun lengur á
leikskólum eða dagheimilum og
verður því upphaf skólagöngunnar
viss vonbrigði sem skaðað geta
barnið og skapað neikvæða af-
stöðu til skólans." Undir þessi orð
má taka. Það er mikið öryggi fyrir
heimilin og bðrnin að þau venjist í
æsku á góð vinnubrögð, og séu
ekki sifellt að hlaupa úr einu í
annað. Sundurslitinn vinnudagur
nemenda, eins og svo víða hefur
viðgengist, hefur án efa átt þátt í
því hversu eðlilegt mönnum þykir
á fullorðinsárum að hlaupa frá
hálfunnu verki í eitthvað allt ann-
að.
Sleifarlag
framsóknarmanna
I menntamálum hefur skort allt
frumkvæði og mál hafa verið látin
y 4
8Hl
eru lagðar fyrir Alþingi á síðustu
dögum þingsins og f lok kjörtfma-
bilsins. Þetta sleifarlag er dæmi-
gert fyrir Framsóknarflokkinn,
engir sporna jafnmikið gegn
framþróun og þeir, þar má nefna
til sönnunar mörg mál, ekki að-
eins menntamál, gleggsta dæmið
er kjördæmamálið, en í því hafa
þeir jafnan verið dragbitar, enda
byggist staða þeirra í stjórnmál-
um á ólýðræðislegri afstöðu þeirra
til þess. I menntamálum er kom-
inn tími til að beitt sé nútfma-
legum vinnubrögðum, sem grund-
vallast á virðingu fyrir nemendum
og kennurum, þannig að skólarnir
fái aukið svigrúm til að móta
kennsluhætti og stjórna eigin
málum. í frumvarpi því, sem
framsóknarráðherrann lagði fyrir
Alþingi, er gert ráð fyrir að viku-
legur kennslutfmi í forskóla sé
markaður í lögunum og er hann
skv. tillögunni 600—800 mínútur á
viku. f greinargerð með frumvarp-
inu segir m.a.: „Þannig er lfklegt
að yngri börnin fái markvissara
uppeldi og græðslu en annars mið-
að við núverandi þjóðfélagsaf-
stæður og rétt að tengja þessa
1982-83 (105. löggjafarþing) — 229. mál.
Nd. 448. Frumvarp til laga
um breytingu á lögum um grunnskóla, nr. 63/1974, med áorönum breytingum.
Flm.: Birgir ísl. Gunnarsson, Halldór Blöndal.
1 gr.
74. gr. laganna oröist svo:
Heimilt cr sveitarfélögum að setja á stofn vid grunnskóla og undir sömu stjórn forskóla
fyrir 6 ára börn, eöa 5 og 6 ára börn, enda samþykki menntamálaráðuneytið starfsáætlun,
húsnæði og annan aðbúnað skólans. Rekstrarkostnaður við forskólahald greiðist á sama hátt
og við almenna grunnskóla. Ráðstöfunarstundir til þessara starfa miðast við allt að 1.25
vikustundir á nemanda. Við forskólann skulu starfa kennarar sem lokið hafa viðurkenndu
kennaraprófi, og skulu þeir ráðnir og launaðir eftir sömu reglum og kennarar við 1.—6.
bekk grunnskóla. Kennarar, sem hlotið hafa viðurkennda viðbótarmenntun fyrir forskóla-
kennara, skulu ganga fyrir um rétt til starfsins. Heimilt er að ráða að forskóla fóstrur eða
aðra starfsmenn með viðurkennda menntun sem henta þykir. Slíkir starfsmenn skulu ráðnir
og launaðir af sömu aðilum og kennarar og fer um launakjör þeirra eftir kjarasamningum
eða dómi Kjaradóms.
Heimilt er að nota til forskólahalds skólahúsnæði grunnskóla.
Óheimilt er einkaaðila að reka skóla fyrir börn undir skólaskyldualdri nema með leyfi
fræðslustjóra.
2. gr.
Lög þessi öðlast þegar gildi.
Greinargerö.
í þessu frv. er lögð til veruleg lenging á skólatíma 6 ára barna (heimilaö kennslumagn
1.25 vikust. 34 starfsvikur í staö 0.65 vikust ). Helstu rökin eru þau, að aðeins aukinn
skölatími gefur raunhæfa möguleika á markvissu starfi í þessum árgangi. Aukinn skólatími 6
ára barna gefur kost á að nám 6, 7 og 8 ára barna sé skipulagt í einni heild. Nám 6 ára barna
fellur þannig eðlilega inn í skólastarfið, en mikill misbrestur er á því nú. Margt mælir með
lcngingu skólatímans, og má í því sambandi benda á aö börn eru mun lengur á lcikskólum
eöa dagheimilum og verður því upphaf skólagöngunnar viss vonbrigöi sem skaðað geta
barniö og skapað neikvæða afstöðu til skólans.
Að sjálfsögðu vcrður kcnnsluskipan að miöast við aðstæður í hverju skólahéraði, og má
benda á að í þéttbýli og annars staðar þar sem því verður viö komiö er eölilegt aö börn séu í
skólanum frá kl. 9—12 eöa kl. 13—16 fimm daga vikunnar. Meö vaxandi útivinnu forcldra
er nauösyn aö þjóðfélagiö komi til móts og auki þannig velferö bæöi barna og forcldra
Mikilvægt er aö samfclldur skóladagur sé hjá ncmcndum þannig aö þeir venjist ungir á
staöfestu og góö vinnubrögö.
Markvissara starf
í skólanum
Mikilvægasta breytingin, sem
felst í þessum tillögum, er að
lengdur verður skólatími 6 ára
barna þegar á næsta skólaári. Þar
til viðurkenning fæst á þessari
viðbót af ráðuneytisins hálfu verð-
ur mismunur vegna hennar
greiddur úr borgarsjóði. Ráðstöf-
unarstund verður nú 1,00 á nem-
anda í stað 0,65 eins og nú er. Er
hér um að ræða 53,8% aukningu.
Með þessari viðbót skapast raun-
hæfur möguleiki á markvissara
starfi í þessum árgangi, svo og á
aukinni samkennslu 6, 7 og 8 ára
barna. Fyrir mörg börn hafa það
orðið vonbrigði að hefja skóla-
göngu. Þau mæta full áhuga og á
þeim aldri, þegar þau eru hvað
móttækilegust, og hvað skeður?
Varla er vinna hafin þegar henni á
að hætta. Foreldrar eru og í vand-
ræðum, einkum þeir sem starfa
utan heimilis. Mikill tími fer í
kringum alltof stuttan skólatfma.
Best væri fyrir alla að barnið gæti
verið samfleytt í skólanum fyrir
eða eftir hádegi, líkt og er á
leikskólum, en engum þykir mikið
að þau séu þar frá tveggja ára
aldri allt að 5 klst. á dag.
Nokkuð hefur verið misjafnt
hversu lengi börn eru í skólanum
dag hvern. Skólarnir hafa þar
vissan sveigjanleika eftir því
hversu hóparnir eru stórir, sem
kennt er í senn. Það að miða við
ráðstöfunarstundir er jákvætt að
þessu leyti. Tafla I. sýnir hvernig
þessu er háttað í skólum, sem
reknir eru af ríki og Reykjavík-
urborg:
Taflal
Forskóii (6 ára börn)
haustið 1982
Nemendur:
Hópar:
Nemendftstundir:
Austurbcjarskóli 51 4 15
LauKarneffikóli 62 3 13
MelaNkóli 68 3 13
Lan((holúwkóli 53 3 15
IflíÖMkóli 36 2 14
BreióagerðÍKskóli 43 3 10
Árbæjarskóli 90 6 11
Vogaxkóli 24 2 12
Vesturbaejarskóli 47 2 14
Álftamýrarskóli 24 1 16
Hvaanaleitimkóli 32 2 10
Breióboltmkóli 80 4 12
KoSHVOgSHkÓIÍ 40 2 10
Fellaakóli 120 6 12
Hólabrekkuskóli 130 7 13
ÖlduHelsskóli 67 4 15
Seljaskóli 142 7 12
1109 61 12,6
(meóalt)
Utan þessa ramma falla nokkrir
skólar, og má þar nefna Skóla Is-
aks Jónssonar, en þar er kennsla
5, 6, 7 og 8 ára barna 2% klst. á
dag, og geta foreldrar að auki haft
börn í gæslu frá kl. 11.30—12.00. f
Æfinga- og tilraunaskóla Kenn-
araháskóla íslands eru börnin
lengur í skólanum, en þar er nokk-
uð annað kennslufyrirkomulag,
samkennsla og blandaðir bekkir
eftir árgöngum. 6 ára börn eru þar
allt að 17 klst. á viku. Stundafjöldi
í þessum skólum er því allmiklu
hærri en það meðaltal, sem tafla I.
sýnir.
Framsýni á Alþingi
Birgir Isleifur Gunnarsson og
Halldór Blöndal lögðu fram frum-
varp til breytinga á grunnskóla-
lögum 74. grein á síðasta þingi.
Þar er bætt í lögin að ráðstöfunar-
stundir við forskóla verði allt að
1,25 vikustundir á nemanda. Þessi
lenging er í anda þeirrar stefnu,
sem kom fram í skýrslu forskóla-
liggja árum saman óafgreidd í
ráðuneytinu. Má þar minna á að
enn er ekki búið að afgreiða fram-
haldsskólafrumvarpið og breyt-
ingar, sem áttu að koma í kjölfar
endurskoðunar grunnskólalaga,
starfsemi við grunnskólann." Með
þeirri breytingu, sem frumvarpið
felur í sér, næst þetta hvergi og er
því orðagjálfur eitt. Það er raunar
óheppilegt að binda svo lágan
kvóta í lög. Betra hefði verið að
halda sér við þá skipan sem nú er,
að kveða á um fjölda ráðstöfun-
arstunda í Auglýsingu um skipt-
ingu kennslustunda milli náms-
greina í 1.—9. bekk grunnskóla,
14. gr. Nýlega barst fræðsluráði
bréf þar sem tilkynnt er að kvót-
inn hafi verið hækkaður i 0,65,
sem eru harla litlar úrbætur.
NámskeiÖ fyrir
kennara forskólabarna
Gott dæmi um afturhaldsstefnu
framsóknarmanna i menntamál-
um er staða Kennaraháskóla ís-
lands, sem er alls vanmegnugur að
sinna þvi mikilvæga hlutverki að
kennarar fái sem besta endur-
menntun. Þetta á og við um Náms-
gagnastofnun, sem fær ekki held-
ur sinnt mikilvægu hlutverki sínu.
Breyttir kennsluhættir kalla á
nýja tegund námsefnis, enda er
reynt að sinna betur hverjum ein-
staklingi eftir getu. Þetta verður
vandaverk fyrir kennarann, eink-
um eftir að farið var að blanda í
bekki nemendum með mismikla
getu til bóklegs náms. Tilgangs-
laust er að demba yfir skólana
nýjungum, ef ekki eru til kennarar
til að fylgja þeim eftir og nútíma-
legt námsefni. Forskólinn er
þarna í mikilli þörf fyrir að vel sé
að málum staðið, enda búa nem-
endur alla ævi að því sem vel er
gert á þessum árum.