Morgunblaðið - 09.11.1983, Qupperneq 40

40
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. NÓVEMBER 1983
Tónlistardagar Dómkirkjunnar:
Arne Rodvelt Olsen held-
ur orgeltónleika í kvöld
Eins og áöur hefur komið fram
hér í blaðinu, hefjast tónlistardagar
Dómkirkjunnar með orgeltónleikum
í kirkjunni í kvöld kl. 8.30. Það er
dómorganistinn í Tönsberg í Noregi,
sem leikur þar 11 kóralforleiki eftir
Johannes Brahms, tónskáldið sem
kynnt verður sérstaklega á þessum
tónlistardögum. Auk forleikjanna
verða á dagskránni verk eftir J.S.
Bach og César Franck.
Arne Rodvelt Olsen
Arne Rodvelt Olsen er fæddur í
Flekkefjord í Noregi 1949. Hann
lagði stund á kirkjutónlist við
Tónlistarháskólann í Osló og Kon-
unglega danska tónlistarháskól-
ann í Kaupmannahöfn. Hann lauk
prófi í Osló 1972. Aðalkennari
hans í orgelleik var Björn F. Boy-
sen og í tónsmíðum Finn Morten-
sen. Svo tók við tveggja ára ein-
leiksnám í Höfn. Þar var Finn
Videro leiðbeinandi hans. Hann
naut þar einnig frekari tilsagnar í
píanó- og semballeik ásamt tón-
smíðum og hélt sína fyrstu sjálf-
stæðu orgeltónleika í Kaup-
mannahöfn og Osló 1974.
Þá tók við dómorganistastarf í
Bodö 1975—1978, en síðan í Töns-
berg.
Arne Rodvelt Olsen hefur hald-
ið fjölda tónleika, einkum í Nor-
egi, en einnig í Danmörku, Sví-
þjóð, Finnlandi og Bandaríkjun-
um. Þetta er í fyrsta sinn sem
hann kemur hingað til tónleika-
halds. Það er von þeirra, sem að
tónlistardögum Dómkirkjunnar
standa, að unnendur orgeltónlist-
ar fjölmenni til tónleikanna í
Dómkirkjunni í kvöld og njóti þess
að heyra viðurkenndan listamann
frá frændþjóð okkar leika hina sí-
gildu tónlist á drottningu hljóð-
færanna.
(Frá Dómkirkjunni.)
Jólakort
Styrktar-
félags van-
gefinna
Mörg undanfarin ár hefur
Styrktarfélag vangefinna gefið út
jólakort. í þetta skipti eru kortin
eftir myndum Sólveigar Eggerz
Pétursdóttur.
Allur ágóði af sölu kortanna að
þessu sinni rennur til byggingar
fjögurra raðhúsa, sem starfrækt
verða sem heimili fyrir þroska-
hefta.
Á næstu dögum verða jólakortin
boðin til kaups og er það von fé-
lagsins að sölufólkinu verði vel
tekið.
Jólakortin eru greinilega merkt
félaginu.
Kortin eru til sölu í verzluninni
Kúnst, Laugavegi 40, og skrifstofu
styrktarfélagsins, Háteigsvegi 6.
Bókaútgáfan Iðunn:
Unglingabókin „Lúlla
rænt“ komin út
IÐUNN hefur gefið út nýja bók
um mjólkurpóstinn Lúlla eftir
breska unglingabókahöfundinn
E.W. Hildick. Nefnist hún Lúlla
rænt og er fjórða bókin um Lúlla
sem út kemur á íslensku, en auk
þeirra hafa tvær aðrar bækur höf-
undar verið þýddar.
En um efni sögunnar segir svo á
kápubaki: „Varla voru þeir fyrr
lentir á Kennedy-flugvelli, en þeir
voru orðnir fangar miskunnar-
lausra ofbeldismanna sem kröfð-
ust geipimikils lausnargjalds og
þess að þrír hryðjuverkamenn
yrðu látnir lausir úr fangelsi.
Lögreglan beggja vegna Atlants-
hafs stóð ráðþrota. Hver stóð að
baki ráninu? En Lúlli er klók-
ur...“
E.W. Hildick hefur samið meira
en fjörutíu bækur fyrir börn og
unglinga. Fyrir fyrstu bókina um
Lúlla hlaut hann hin svonefndu
H.C. Andersen-verðlaun. Lúlla
rænt þýddi Álfheiður Kjartans-
dóttir. Bókin er i 29 köflum, 182
blaðsíður. Oddi prentaði.
Nýja útvarpshúsið í byggingu.
Járnbrautar-
stöð í miðbænum
- eftir Hrafn
Gunnlaugsson
Hér fer á eftir erindi, sem Hrafn
Gunnlaugsson flutti á ráðstefnu
Bandalags ísl. listamanna um listir
og fjölmiðlun.
Getur listin haslað sér völl inn-
an fjölmiðlanna? Svar mitt er ein-
falt: Listin getur haslað sér þar
völl, en fjölmiðillinn sjálfur getur
aldrei búið til list.
Guðbergur Bergsson hefur bent
á að list og fjölmiðlun séu í eðli
sínu algerar andstæður, listin er
eintal sálarinnar, fæðist í huga
eins iistamanns, en fjölmiðillinn
er framleiðslutæki hávaðans sem
er ætlað að seðja allan fjöldann.
Þrátt fyrir sannleikann f þess-
ari hugsun Guðbergs, er þar með
ekki útilokað að listin geti haslað
sér völl innan fjölmiðlanna, þótt
fjölmiðlarnir sjálfir verði aldrei
færir um að búa til list. Ef ég
heimfæri þessa hugsun upp á
kvikmyndagerðina, þá listgrein
sem ég tala hér fyrir, og reyni
jafnvel að einfalda hugsunina enn
frekar, þá lítur dæmið svona út:
Fjölmiðillinn íslenska sjónvarpið
er þannig uppbyggt, að það getur
ekki búið til listaverk sjálft, hins
vegar er ekkert sem hindrar að
það geti sent út listaverk sem ein-
stakir listamenn hafa búið til. En
þau verk geta ekki fæðst innan
veggja fjölmiðilsins sjálfs; ein-
faldlega vegna þess að hann er
byggður upp eins og hver annar
fjölmiðill: stimpilklukkan, papp-
írsflóðið, stofnanatregðan og allar
þær hömlur sem fylgja slíku bákni
sliga á endanum hverja tilraun til
listrænnar sköpunar, hversu vel
sem reynt er að standa að henni.
Sú staðreynd ein, að við ráðn-
ingu myndatökumanna í upptöku-
sal er þess krafist að umsækjend-
ur hafi símvirkjapróf, en mynd-
listarnám eða þekking á myndlist
skiptir þar næsta engu, segir
næstum allt. Að komponera mynd
og gera við símtæki — hvað á það
sameiginlegt? Óteljandi dæmi í
þessa veru má rekja um hvernig
fjölmiðillinn er byggður upp og
hvers vegna hann er í alla staði
vanhæfur til að búa til listaverk.
En ég sé ekki ástæðu til að rekja
þau hér; að ætla sjónvarpinu að
búa til kvikmyndalistaverk innan
veggja sinna, er álíka fjarlægt og
ætla íslenskudeild Háskólans að
framleiða bókmenntir. Stofnun
býr ekki til bókmenntir. Það gera
rithöfundar. Sjónvarpið býr ekki
til kvikmyndir. Það gera kvik-
myndastjórar. En stofnun getur
búið til bók, þótt sú bók verði aldr-
ei bókmenntir, og sjónvarpið getur
búið til „kvikmynd', en sú kvik-
mynd verður aldrei listaverk.
Hrafn Gunnlaugsson
„Jú, einfaldlega vegna
þess, að eigin reynsla
hefur sannfært mig um
að það eina sem sjón-
varpið getur gert til að
efla íslenska kvik-
myndalist sé að bjóða út
alla meiriháttar dag-
skrárgerð til sjálfstæðra
kvikmyndagerðar-
manna sem geta unnið
eftir þeim lögmálum
sem hvert listaverk
verður að lúta.“
En hvers vegna er ég að velta
þessum samlíkingum fyrir mér, ég
sem hef sjálfur leikstýrt og starf-
að að fjölda verka innan sjón-
varpsins. Jú, einfaldlega vegna
þess, að eigin reynsla hefur sann-
fært mig um að það eina sem sjón-
varpið getur gert til að efla ís-
lenska kvikmyndalist sé að bjóða
út alla meiriháttar dagskrárgerð
til sjálfstæðra kvikmyndagerð-
armanna sem geta unnið eftir
þeim lögmálum sem hvert lista-
verk verður að lúta. Stofnun getur
aldrei aðlagað sig þeim lögmálum.
Reynsla annarra þjóða sýnir að
útboð sjónvarpsefnis, og þá sér-
staklega leikins efnis, hefur fætt
af sér betri og fjölbreyttari verk,
auk þess sem þau hafa reynst
miklu ódýrari í framleiðslu miðað
við gæði. Nú er starfandi hér
fjöldi kvikmyndagerðarmanna
sem gæti tekið allt dagskrárefni
sjónvarpsins í útboðsvinnu og
unnið það bæði betur og ódýrar en
stofnunin sjálf.
Ég vil í þessu sambandi minna á
samþykkt sem gerð var á síðasta
aðalfundi Sambands íslenskra
kvikmyndaframleiðenda og var
þessi tillaga samþykkt einróma.
Tillagan var svohljóðandi:
Aðalfundur Sambands íslenskra
kvikmyndaframleiðenda skorar á
menntamálaráðherra, útvarpsstjóra
og Útvarpsráð að beita sér fyrir því
að kvikmyndagerð verði boðin út við
sjónvarpið, og á það sérstaklega við
um leikin verkefni.
Vonandi skilja ráðamenn þess-
arar þjóðar hvert stefnir: listin
getur haslað sér völl innan fjöl-
miðlanna, en fjölmiðlarnir fram-
leiða ekki list. Samt er verið að
byKgja stærsta fjölmiðil sem risið
hefur hér á landi í Nýja miðbæn-
um: útvarpshúsið. Ekki stuðlar
slíkt bákn að auknu frelsi eða
auknu útboði. Hvers vegna er ver-
ið að byggja hið risavaxna út-
varpshús í Nýja miðbænum? Er
þar á ferðinni hróplegasta tíma-
skekkja sem ríkjandi valdakyn-
slóð á eftir að skilja eftir sig?
Gera menn sér grein fyrir að nýja
útvarpshúsið er álíka mikil tíma-
skekkja og ef reist yrði hér
járnbrautarstöð. En nýja út-
varpshúsið er ekki bara tíma-
skekkja, því húsbákninu fylgir sú
hætta, að útvega verði bákninu
fóður til að melta. Og hvað verður
þá um hugmyndir kvikmynda-
gerðarmanna um útboð á dag-
skrárefni. Það húsnæði, sem sjón-
varpið býr við í dag, er meira en
nógu stórt, ef ekki of stórt.
Sá upptökusalur sem sjónvarpið
ræður yfir stendur auður meira og
minna flesta daga. Fyrir hvern er
þá verið að byggja? Á útvarpshús-
ið að verða stærsta minnismerki
steinrunninna hugmynda sem
reist hefur verið hér á landi: Hin
kalda steinsteypta hönd stóra-
bróður sem kyrkir allt í greip
sinni.
Eigi ég eina ósk til handa list-
grein minni, kvikmyndagerðinni,
á þessari ráðstefnu, er hún sú, að
sjónvarpið hleypi lífi í kvik-
myndagerðina með útboði á ís-
lenskum verkefnum, en láti vera
að framleiða það sem það getur
ekki, og að ungir frískir ráðamenn
stöðvi nú þegar byggingu járn-
brautarstöðvarinnar I Nýja mið-
bænum.
Hrtfn Gunnlaugsson er rithöfund-
ur og krikmyndnleikstjóri, og er
jnfnfnmt ritari Bnndalaga ís-
leaskra tistamaaaa