Morgunblaðið - 11.12.1983, Blaðsíða 20
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. DESEMBER 1983
SVIPMYND A SUNNUDEGI
Danuta Walesa
Um þessa helgi er Dan-
uta Walesa í sviðsljósinu,
er hún veitir viðtöku fyrir
hönd eiginmanns síns Friö-
arverölaunum Nóbels. Vin-
um hennar mörgum þykir
það undravert, hversu þessi
hægláta og feimna kona
hefur sætt sig viö allt það
umtal sem hefur óhjá-
kvæmilega skapazt um
hana og fjölskyldu hennar
og alla þá athygli, sem að
henni hefur beinzt.
Fyrir örfáum árum var Dan-
uta Walesa gersamlega óþekkt í
heimalandi sínu og meira að
segja eftir að Lech Walesa tók
að láta að sér kveða á vettvangi
stofnunar Samstöðu, var fátt
annað vitað um Danutu, en hún
væri góður kaþólikki sem ól
manni sinum barn samvizku-
samlega einu sinni á ári eða svo.
Ekki þótti hún glæsileg í útliti,
fatnaður og glingur höfðar held-
ur ekki frekar til hennar nú en
áður þó svo að fjárráð fjölskyld-
unnar hafi tekið miklum stakka-
skiptum.
Sjálf segist hún kvíða því að
standa frammi fyrir alheimi og
taka á móti viðurkenningunni
fyrir mann sinn. „Ég er f raun og
veru alveg logandi kvíðin ...
friðsælt líf utan allrar athygli
heimsins eða aðdáunar á langt-
um betur við mig. En auðvitað
verð ég að gera þetta og ég vona
að ég verði manni mínum og
þeim málstað sem hann hefur
barizt fyrir ekki til skammar."
Síðustu daga hefur hún verið í
óða önn að undirbúa Noregsferð-
ina og hún hefur látið sauma á
sig flíkur, sem hún segir að séu
sér að vísu alls ekki að skapi, en
vísast muni þær ekki þykja til-
komumiklar innan um skartbún-
að norskra hefðarkvenna sem
komi til Nóbelshátiðarinnar.
Sjálf segir hún að Lech Wal-
esa hafi reynt að taka tillit til
hennar í hvívetna. „Hann hefur
gert hvað hann hefur getað til að
ég fengi að vera í friði fyrir fjöl-
miðlum og hann veit að venju-
legt fjölskyldulíf okkar á langt-
um betur við mig. Svo að það er
ekki ofverkið mitt að standa við
hlið hans, þegar hann þarf á mér
að halda.
Danuta Walesa er 34 ára göm-
ul, hún á sjö börn, þrjár dætur,
sem eru eins árs, þriggja og fjög-
urra ára og fjóra syni sjö til
þrettán ára. Þau hjón búa í sjö
herbergja íbúð þar sem endalaus
gestanauð er af erlendum blaða-
mönnum, samstarfsmönnum
Walesa, leikfélögum barnanna
og ýmsum fjölskyldumeðlimum
svo og einkariturum og ráðgjöf-
um. Allir bera Danutu vel sög-
una, segja hana þolinmóða, geð-
góða, myndarlega húsmóður og
lofa starfsorku hennar og
sterkan vilja.
Hjónaband þeirra hefur svo
sem ekki alltaf verið dans á rós-
um. Þó að Walesa drægi ekki að
sér heimsathygli fyrr en fyrir
fáeinum árum hafði hann lengi
unnið að málefnum sem stjórn-
völdum hugnaðist ekki, og var
handtekinn margsinnis og færð-
ur til yfirheyrslu þótt fangels-
isvist hans stæði aldrei lengi þá.
Oft varð hann að fara huldu
höfði og Danuta varð þá að sjá
fjölskyldunni farborða. Þau gift-
ust 8. nóvember 1969. Walesa
hafði þá lokið rafvirkjanámi og
framan af hafði hann ekki telj-
andi afskipti af málefnum
verkamanna, þótt áhugi á rétt-
indamálum þeirra kæmi fljót-
lega í ljós. Arið 1980 var hann
handtekinn í íbúð þeirra í
Gdansk, þegar Danuta hafði tek-
ið léttasóttina að sjötta barni
þeirra, Mögdu, og þegar yngsta
dóttir þeirra, Maria Viktoria,
fæddist þann 27. janúar 1982 var
faðirinn í stofufangelsi og hann
fékk þá m.a. ekki leyfi stjórn-
valda til að vera við skírn telp-
unnar.
Vinum þeirra hjóna ber sam-
an um, að Danuta hafi eflzt að
kjarki hin síðari ár, en ofsóknir
á hendur eiginmanni hennar
hafi skiljanlega mætt hana tölu-
vert.
Þau Lech og Danuta kynntust
þegar Walesa var að vinna í
Gdansk-skipasmíðastöðinni og
hafði nýlega hafið þar störf.
Hann brá sér inn í blómabúð við
stöðina, þar sem Danuta var við
afgreiðslustörf. „Þá hafði hann
margsinnis gengið framhjá búð-
inni,“ segir hún þegar hún rifjar
upp kynni þeirra. „En hann var
auðsýnilega þeirrar skoðunar, að
hann væri svo gjörvilegur
ásýndum, að það væri ástæðu-
laust fyrir hann að kaupa blóm
handa vinkonum sínum." En
loks gafst hann upp, tvísté í búð-
inni um hríð og uppfrá því
blómstraði ástin ekki síður en
blómin. Þau giftu sig ári síðar.
Danuta segir sjálf að fyrstu árin
hafi verið þau ljúfustu, þrátt
fyrir að maður hennar lenti
fljótlega í útistöðum við stjóm-
völd og þar áður yfirmenn sína.
Hann var í fyrirsvari verk-
fallsmanna í Gdansk árið 1970,
sem endaði með blóðsúthelling-
um og hörmungum, eins og al-
ræmt varð. Sex árum seinna var
hann rekinn úr stöðinni fyrir að
hafa látið ógætileg orð falla um
Edward Gierek þáverandi
flokksleiðtoga. Hann fór þá að
vinna annars staðar en var sagt
upp starfi af svipuðum ástæðum.
Á þessum tíma var fjárhagur
fjölskyldunnar bágborinn. Dan-
uta hlóð niður börnum og gat
ekki bætt á sig vinnu utan heim-
ilis. En hún rifjar upp tryggð
ýmissa vina þeirra, sem lögðu
saman í sjóð vikulega, svo að þau
höfðu fyrir nauðþurftum.
Sögu Samstöðu er óþarft að
rekja en með árunum hefur Dan-
uta sýnt það æ betur og sannað,
að hún er hin mesta kjarnorku-
kona sem lætur ekki hótanir á
sig fá, frekar en maður hennar.
Hún segist sjálf vera ákaflega
venjuleg manneskja. Áhugamál
hennar tengjast heimili, manni
og börnum. Hún gefur sér ekki
mikinn tíma til lestrar og þau
hjón kjósa að dvelja heima við á
kvöldin, þegar tök eru á og sinna
lítt næturlífi né veizluhöldum.
„Ég trúi að maðurinn minn sé að
gera rétt og þess vegna styð ég
hann. Þess vegna fer ég til Osló
... ég vona bara ég líði ekki út af
feimni og skelfingu. Mig langar
svo mikið til að þjóðin mín geti
verið ánægð með mig á þessum
merkisdegi."
Samantekt: Jóhanna
Kristjónsdóttir
Leikritið Jói vekur
athygli í Færeyjum
Klakksvíkingum boðid að sýna leikritiö í Kaupmannahöfn
LEIKRITIÐ „Jói“ eftir Kjartan
Kagnarsson var frumsýnt nú fyrir
skömmu í Klaksvík í Færeyjum við
góðar undirtektir. Kjartan er vel-
kunnur Færeyingum, þvi áður hafa
verið sett á svið í Færeyjum tvö leik-
rit hans. Naumastofan og Blessað
barnalán, sem hlotið hafa þar miklar
vinsældir. Ásdís Skúladóttir leik-
stýrði Jóa, en hún setti einnig upp
leikrit á síðastliðnu ári í Þórshöfn,
leikritið „Tilvildin“ eftir Daný
Joensen. (Tilvildin verður fyrsta
leikritið, sem tekið er upp fyrir fær-
eyska landssjónvarpið.)
Jói hefur hlotið einróma lof
agnrýnenda í blöðum og útvarpi.
Socialnum, sem er eitt víðlesn-
asta blaðið segir m.a. „Leikstjór-
inn Ásdís Skúladóttir hefur hér
unnið framúrskarandi gott starf
með leikurunum. Henni tókst m.a.
að fá þá til að sýna tilfinningar
sínar og losa um það sem við
byrgjum inni í daglega lífinu.
Fullyrða má að þess séu vart
dæmi að við höfum fyrr séð jafn
tilfinningaríkar senur leiknar svo
eðlilega og opið ... Hér er um að
ræða samstarf milli leikstjóra og
leikenda, sem ber árangur." Síðar
segir blaðið að það sé gleðilegt að
svo vel hafi tekist þegar Klaksvík-
ingar hefðu horfið frá gamanleikj-
um til alvarlegri viðfangsefna.
Norðurlýsið segir m.a.: „Leikar-
arnir sýna góðan leik, einkum þó
nýliðarnir Ey Matras og Bogi
Linklett, en þau léku Jóa og Lou.
Talað er um að þau hafi slegið í
gegn.“ Tingakrossur segir: „Bogi
Linklett lék Jóa svo snilldarlega
að engum dettur í hug annað en að
hann sé vanur sviðsleikari. Það
sést með hálfu auga að ’kön hönd
hefur skipað fyrir hér“ ... „Enn
einu sinni hefur leikfélag Klaks-
víkur sýnt okkur góða leiklist og
að þessu sinni það besta sem fé-
lagið hefur. sýnt. Takk fyrir
ógleymanlega kvöldstund.
í blaðinu 14. september segir:
„Skilningur Kjartans Ragnarsson-
ar á mannlifi er slíkur að þegar
horft er á leikritið hugsum við
ekki einungis um Jóa sem fatlaðan
dreng heldur sjáum við í lífi hans
og vanda líf og vanda alls fólks og
verður hugsað til orðanna „Hver
er bróðir minn“?“ ... „Þýðing
Öskars Hermannssonar er mjög
góð og ætti að gefa hana út. Þetta
er óefað leiksýning sem fjöldi
fólks vill sjá og gleymir ekki — ég
ætla aftur."
Oyggjatíðindi: „Leikritið virðist
ekki vera auðvelt að leika við
fyrstu sýn en þrátt fyrir það er
hér sérlega vel leikið. Það er Ieið-
inlegt að Leikfélag Klaksvíkur
skuli ekki eiga húsnæði, sem hæfir
þeim eftir það sem þau hafa nú
sýnt. Það á sannarlega betra skilið
fyrir sína góðu leikara."
Uppfærslan á Jóa vakti mikla
athygli í Færeyjum og aldrei áður
hefur jafn mikið verið skrifað um
leiksýningar hjá Sjónleikarafélagi
Klaksvíkur, enda viðamesta leik-
sýning sem þau hafa ráðið í.
Málefni þeirra sem minna mega
sín í þjóðfélaginu hafa verið í
brennidepli í Færeyjum að undan-
förnu og þótti leikrit Kjartans
gera hana frjórri vegna þess hve
auðvelt honum reynist að gera al-
varlegum málefnum skil á léttan
hátt, þannig að það höfðar beint
til áhorfenda. •
Menntamálaráðherra Færey-
inga, Torbjörn Poulsen, sem var
viðstaddur frumsýningu, hét
Klaksvíkingum því að hann skildi
vinna að því með oddi og egg að
þeir fengju nýtt og betra húsnæði,
það ættu þeir svo sannarlega skil-
ið fyrir svo góða leiksýningu.
Nú hefur Jói verið sýndur 12
sinnum í Klaksvík og nágrenni.
Um jólin verða sýningar í Norð-
urlandahúsinu í Þórshöfn og eftir
áramótin hefur leikfélaginu verið
boðið til Kaupmannahafnar og
Borgundarhólms með leikritið.
(Úr fréttatilkynningu frá
BÍL og leiklistarsambandi
íslands.)
Kristnar
hugvekjur
PRESTAFÉLAG íslands hefur
gefið út Kristnar hugvekjur, síð-
ara bindi sem inniheldur hugvekj-
ur tímabilsins frá hvítasunnu til
aðventu, en hugvekjur fyrra bind-
isins áttu við hinn hluta kirkjuárs-
ins.
Höfundar hugvekjanna í síð-
ara bindinu eru: Pétur Sigur-
geirsson biskup, sr. Halldór S.
Gröndal, sr. Sigurður H. Guð-
mundsson, sr. Frank M. Hall-
dórsson, sr. Dalla Þórðardóttir,
sr. Árni Pálsson, sr. Guðmundur
Óli Ólason, sr. Eiríkur J. Ei-
ríksson, sr. Ingiberg J. Hannes-
son prófastur, sr. Hjalti Guð-
mundsson, sr. Einar Þ. Þor-
steinsson, sr. Robert Jack pró-
fastur, sr. Ólafur Skúlason dóm-
prófastur, sr. Hannes Guð-
mundsson, sr. Kári Valsson, sr.
Jón E. Einarsson prófastur, sr.
Jón Dalbú Hróbjartsson, sr.
Guðmundur óskar ólafsson, sr.
Þorleifur Kjartan Kristmunds-
son, sr. Þorbergur Kristjánsson,
sr. Bjartmar Kristjánsson, sr.
Karl Sigurbjörnsson, sr. Tómas
Sveinsson, sr. Sigurpáll
Óskarsson; sr. Páll Pálsson, sr.
Ingólfur Ástmarsson, sr. Gylfi
Jónsson og sr. Sverrir Haralds-
son.
Mannanafnaskrá fyrir bæði
bindin fylgja þessu síðara bindi
sem er 234 blaðsíður.