Morgunblaðið - 20.12.1983, Blaðsíða 16

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 20. DESEMBER 1983
Aflakvóti og
þriggja ára reglan
eftir dr. Jakob
Sigurðsson
Meðal sjómanna og útvegs-
manna ber nú hæst umræða um
skipulag og takmarkanir fisk-
veiða. Flestir eru sammála um,
að verulegur samdráttur þorsk-
afla á næsta ári sé óhjákvæmi-
legur. Spurningin er hvernig
skuli skipuleggja þann samdrátt.
Fiskiþing og stjórn LÍÚ hafa
lagt til „að kvótaskipting verði á
öllum aðalfisktegundum og á öll
skip yfir 12 brúttórml." og að
„aflamagn síðustu þriggja ára
verði lagt til grundvallar við
skiptingu aflakvóta á milli
skipa". Þessi viðmiðun við árang-
ur fyrri ára þarfnast endurskoð-
unar.
Kvóti, eða hámark leyfilegs
afla á einstök skip, hefir löngum
verið talinn algjört neyðarúrræði
í íslenskri útgerð. Menn hafa
sagt, að með því að ákveða, að
öllum skipum í sama stærðar-
flokki og á sömu veiðum skuli
leyft sama aflamagn, sé grund-
völlur íslenskra útgerðarhátta
brostinn. Afreksmennirnir í
veiðum, sem vegna harðfylgis og
kunnáttu draga mestan afla á
land og eru mikilvægastir þjóð-
arbúinu, fái ekki notið sín, sam-
keppnin hverfi, en meðal-
mennska og deyfð haldi innreið
„Svo er til ætlast, aö kvót-
inn fylgi hverju skipi.
Þetta þýðir, að skipi eða
útgerð, sem einhverra
orsaka vegna hefir aflað
lítið undanfarin ár, er
bannað að vinna sig upp.
Ef útgerðin, vegna þessa
ákveður að gefast upp og
selja skipið er það heldur
ekki hægt. Enginn kaupir
skip, sem ekki má fiska.
Það hefir þó löngum verið
hægt að bjarga nokkru af
erfiðri útgerð með því að
hætta og selja skipið.“
sína. Þetta er að miklu leyti rétt,
og þess vegna hefir þessi aðferð
til takmörkunar á veiðum á
botnfiski aldrei verið samþykkt
hér á landi. Nú telja ýmsir, að
hægt sé að setja kvóta án þessara
galla, þ.e. að taka meðaltal af
afla hvers skips undanfarin þrjú
ár, og miða kvótann við það.
Þannig verði aflahlutfall hinna
„duglegu" og „óduglegu" óbreytt.
Til þess að forðast að draga úr
krafti þeirra, sem best hefir
gengið er, að lítt athuguðu máli,
gripið til nýrra hugmynda, án
þess að hugsa framkvæmdina til
enda og gera sér að fullu ljóst
hvernig þá færi fyrir fjölda ann-
arra. Ohjákvæmilegt er að at-
huga nokkrar afleiðingar þessa.
Svo er til ætlast, að kvótinn
fylgi hverju skipi. Þetta þýðir, að
skipi eða útgerð, sem einhverra
orsaka vegna hefir aflað lítið
undanfarin ár, er bannað að
vinna sig upp. Ef útgerðin, vegna
þeSsa ákveður að gefast upp og
selja skipið er það heldur ekki
hægt. Enginn kaupir skip, sem
ekki má fiska. Það hefir þó löng-
um verið hægt að bjarga nokkru
af erfiðri útgerð með því að
hætta og selja skipið.
Áhættan er eitt höfuðeinkenni
íslensks sjávarútvegs. Skakkaföll
og erfiðleikar geta orðið af ýms-
um sökum, en þrautseigja og
dugnaður útvegsmanna og skip-
stjóra hefir oft megnað að lyfta
þeim upp úr öldudalnum aftur.
Þetta verður að vera hægt áfram.
Það dugir alls ekki að segja: Þér
gekk illa í fyrra og hitteðfyrra.
Nú verður séð um, að svo verði
áfram, eða þú reynir ekki lengur.
Talsverðar skipasölur hafa átt
sér stað á þessu ári. Flestir selj-
endur hafa selt vegna erfiðleika.
Kaupendur hafa keypt af bjart-
sýni, og talið sig geta gert betur.
Ef þessi kvóti verður samþykkt-
ur, verða þeir þrælbundnir af
hrakförum fyrri eigenda.
í hinum stóra hópi útvegs-
manna og skipstjóra eru margar
manngerðir. Vafalaust mætti
flokka þá í ýmsa flokka frá hin-
um duglegustu til hinna slöpp-
ustu, og síst ber að gera lítið úr
yfirburðum sumra yfir aðra. Yf-
irleitt eru þetta þó harðduglegir
menn. En það er fleira, sem hefir
áhrif á aflamagn. Dæmi: Tveir
menn, sem annars standa svipað,
verða fyrir alvarlegu og kostnað-
arsömu tjóni á skipi eða vél.
Þetta er á vertíð, og nokkrar vik-
ur ráða úrslitum. Báðir fara til
lánastofnana og biðja um lán.
Annar fær strax það sem hann
þarf, og málinu er bjargað. Hinn
fær úrtölur, langa óvissu og loks-
ins nei og haltrar af stað eftir
langa töf með illa viðgerða vél og
léleg veiðarfæri — og tapar.
Svona mismunandi afstaða lána-
stofnana er algeng og afdrifarík.
Þá hafa „byggðasjónarmiðin" og
fjárstreymi og „fyrirgreiðslur"
þeirra vegna valdið afgerandi
mismun á stöðu manna, og þar af
leiðandi á aflabrögðum. A nokk-
uð frekar að verðlauna þá með
háum kvótum, sem áður hafa
setið við kjötkatlana?
Ekki væru þeir menn öfunds-
verðir, sem fengju það hlutverk,
að ákveða kvóta á hvert skip eftir
þriggja ára meðaltalinu. Gert er
ráð fyrir að taka að einhverju
leyti tillit til óhjákvæmilegra
frátafa frá veiðum undanfarin
ár, til veiða skips á öðru en
botnfiski o.fl. Fjölmörg vafasöm
túlkunaratriði yrði um að ræða,
og oft illgerlegt að finna sann-
gjarna niðurstöðu. Meiri háttar
ágreiningur yrði óhjákvæmi-
legur. Sem betur fer er þetta við-
miðunarkerfi ekki nauðsynlegt,
a.m.k. ekki vegna bátaflotans.
Undanfarin ár hafa verið í gildi
hámarksákvæði um þorskveiðar
bátaflotans í heild. Tiltekið há-
mark hefir verið leyft á tiltekn-
um tímum ársins, en stöðvanir
verið fyrirskipaðar þess á milli.
Um þetta hefir verið gott sam-
komulag. Nú má lækka hámörkin
og lengja stöðvanirnar, ef þörf
krefur. Á þennan hátt njóta
menn dugnaðar síns og gjalda
ódugnaðar. Allir yrðu, miðað við
núverandi útlit, að sætta sig við
skertan hlut, en það yrði engum
refsað frekar en öðrum. Verndun
þorsksins verður engu minni.
Nú þegar eru kvótar á ýmsar
fiskveiðar við ísland. Má þar
nefna síld og loðnu, humar og
rækju o.s.frv. Um þetta hefir
verið allgott samkomulag, en við
ákvörðun þessara kvóta hefir
mönnum aldrei verið mismunað á
grundvelli sögulegra afreka eða
ófarnaðar. Það er ekki hægt. Menn
verða að hafa tækifæri til að
vinna sig upp úr erfiðleikunum,
þótt illa hafi gengið um tíma.
Frumvarp um auknar heimild-
ir ráðherra til stjórnunar fisk-
veiða verður væntanlega sam-
þykkt á Alþingi næstu daga. Um
nauðsyn þess virðast flestir sam-
mála, en notkun heimildanna er
aðalatriðið. Ráðherra hefir lagt
sig fram um að hafa samvinnu og
samráð við stjórn LÍU og aðra
hagsmunaaðila. Það var óheppni
að stjórn LÍU skyldi styðja þess-
ar tillögur um ákvörðun kvóta,
en þegar finna þarf lausn erfiðra
vandamála leita menn allra
hugsanlegra leiða. Ein getur litið
vel út við fyrstu sýn, án þess að
standast gagnrýni, þegar betur
er að gáð. Að lokum viðurkenn-
ing: Ég greiddi með dræmingi at-
kvæði með tillögunum í stjórn
LÍU, en við nánari umhugsun tel
ég þær algjörlega óviðunandi.
Aðrar leiðir eru betri.
Reykjavík 15. des.
Dr. Jakob Sigurdsson er fram-
kvæmdastjóri Sjófangs, stjórnar-
formaður Útvegsmannafélags
Reykjavíkur og i sæti í stjórn LÍV.
BREYTILEG LÝSING
Auðvelt er að gera notalegt í stofunni með því
að draga hæfilega úr lýsingu við setkrókinn.
LK-NES borðljósdeyfar geta stjórnað lýsing-
unni frá mörgum lömpum samtímis. Þannig
getur þú á augabragði fengið þægilega sjón-
varpslýsingu án þess að þurfa að flytja til
lampa, kveikja á sumum og slökkva á öðrum.
Borðljósdeyfarnir eru með snúru og kló - bara
að stinga í samband. Borðljósdeyfirinn er tii-
valinn sem gjöf. Gefðu hann öðrum - eða
gleddu sjálfan þig.
RAR'ÖRUI? 51=
LAUGARNESVEG 52 - SÍMI 86411
Eftirprent-
anir af graf-
íkmyndum
Guðmundar
Einarssonar
NÍU eftirprentanir af grafíkmyndum
Guðmundar Einarssonar frá Miðdal
hafa nú verið gefnar út.
í fréttatilkynningu sem Morg-
unblaðinu hefur borist segir m.a.
að hér sé um að ræða myndir af
löngu horfnum bæjum, útróðra-
vörum og merkum stöðum í gömlu
Reykjavík.
Þar segir ennfremur að mynd-
irnar séu í gjafamöppu og hverri
möppu fylgi örk, með upplýsingum
um listamanninn og korti af
Reykjavík. Einnig segir að upplag-
ið sé mjög takmarkað og sölustað-
ir í Reykjavík séu að Skólavörðu-
stíg 43, Gallery Langbrók við
Lækjargötu og i Islenskum heimil-
isiðnaði að Hafnarstræti 3.
MYNDIR
FRA GÖMLU ,
REYKJAVIK
1916-1956
frm
GUÐMUND EINARSSON