Morgunblaðið - 20.12.1983, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 20. DESEMBER 1983
Jfavguilllljtftife
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guómundsson,
Björn Jóhannsson.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 250 kr. á mánuði innanlands. I lausasölu 20 kr. eintakiö.
220 þúsund
lestir af þorski
Fiskifræðingar, stærð-
fræðingar og hagfræð-
ingar hafa nú komist að
þeirri niðurstöðu að há-
marksafli á þorski skuli
nema 220 þúsund lestum á
árinu 1984. Þessi niðurstaða
er nær tillögum Hafrann-
sóknastofnunar en Þjóð-
hagsstofnunar. í þjóðhags-
áætlun fyrir 1984 sem lögð
var fram í október var gert
ráð fyrir um 300 þúsund
lesta þorskafla á næsta ári.
í tillögum fiskifræðinga
sem kom nokkrum vikum
seinna var mælt með 200
þúsund lesta ársafla af
þorski. Sjávarútvegsráð-
herra skipaði þá sérfræð-
inganefnd til að reikna
þetta dæmi aftur og niður-
staða hennar liggur nú
fyrir.
í ár veiðast um 290 þús-
und lestir af þorski og þykir
flestum að árið hafi gefið af
sér rýrar tekjur. Á næsta
ári er þjóðarskútunni siglt
inn í enn frekari efnahags-
lægð með þessum aflatak-
mörkunum sem ákveðnar
eru að bestu yfirsýn sér-
fræðinga. Þær skorður eru
settar við sókn í aðra fisk-
stofna að lítil breyting verð-
ur á aflamagni frá því í ár
nema helst á skarkola. í til-
efni af þessum tillögum um
hámarksafla sagði Kristján
Ragnarsson, formaður
Landssambands íslenskra
útvegsmanna (LÍÚ); „Hér er
um svo gífurlega afla-
minnkun að ræða, að mér
finnst ekki ná neinni átt að
viðhalda fullri spennu á
fiskveiðiflotanum við að ná
í þetta magn og því er til
umræðu mjög róttæk
stjórnun á þessu." í þessum
orðum vísar Kristján Ragn-
arsson til kvótakerfisins
sem á að taka upp á næsta
ári og bætir við: „Nú verða
útgerðarmönnum ekki
reiknaðar tekjur af ein-
hverjum ímynduðum afla,
heldur einhverju, sem er
raunverulegt."
Þegar þessi síðustu orð
formanns LÍÚ eru íhuguð
sjá menn ef til vill best þá
byltingu sem er að verða í
íslenska veiðiþjóðfélaginu
með hinum þröngu afla-
mörkum og upptöku kvóta-
kerfisins. Nú verður afli
reiknaður á hvert skip og þá
geta menn séð það í árs-
byrjun hvað þeir bera úr
býtum á árinu og stjórnað
rekstrinum í samræmi við
það. Heppilegast væri auð-
vitað að geta reiknað mark-
aðsaðstæður út með sama
hætti og hagað sókn, veið-
um, vinnslu og verði í sam-
ræmi við kröfur markaðar-
ins á hverjum tíma. Kan-
adamenn, okkar helstu
keppinautar, stefna að því
að koma upp slíkri veiði- og
vinnslurás hjá sér að mark-
aðurinn stjórni því í raun
hvað og hvenær skipin veiða
og koma með fiskinn að
landi.
En það eru ekki aðeins út-
gerðarmenn sem geta í stór-
um dráttum gert upp af-
komu sína í ársbyrjun á
grundvelli leyfilegs há-
marksafla, kvótans og
opinberrar verðákvörðunar
á fiski. Sjómenn sjá það
einnig fyrir hve hárra tekna
þeir geta vænst — fyrir þá
launþega sem búa við föst
laun er það í sjálfu sér ekk-
ert nýnæmi að sjá nokkurn
veginn fyrir í ársbyrjun hve
tekjurnar verða háar en
fyrir sjómenn er það
óvenjulegt. Hvaða afleið-
ingar hefur þetta fyrir ís-
lensku sjómannastéttina?
Á þessu stigi er ógjörn-
ingur að fullyrða nokkuð
um það hvernig útgerðar-
menn og sjómenn bregðast
við þegar tekið verður til við
að veiða 220 þúsund lesta
þorskaflann samkvæmt
kvótakerfinu. Er það sjálf-
gefið að afkoman verði verri
þegar til lengri tíma er lit-
ið? Fæðingarhríðirnar
verða erfiðar og sársauka-
fullar, það er víst. En sýnir
hin mikla aflatakmörkun
ekki að þær aðferðir sem
beitt hefur verið við stjórn-
un fiskveiða hingað til duga
alls ekki? Sýnir offjárfest-
ingin í fiskiskipum ekki að í
óefni var komið? Veiði-
happdrættið var stundað
eins og allir gætu fengið
hæsta vinninginn. Það er
stórt skref að hverfa frá
happdrættiskerfinu í fisk-
veiðum yfir í kvótakerfið.
Árangur næst ekki frekar
á þessu sviði en öðrum með
einhliða yfirlýsingum og
valdboði. Nauðsynlegt cr að
standa þannig að fram-
kvæmd aflatakmörkunar-
innar og kvótakerfisins að
tekið sé tillit til þess hve
mikið er í húfi fyrir marga.
En allir verða að gera sér
ljóst að það er verið að
þrengja þann stakk sem
þjóðin verður að sníða sér
ætli hún ekki að lifa áfram
um efni fram.
Kaþólska kirkjan:
„Fiskur á
föstudög-
um“ tekinn
upp á ný
NÝ ÁKVÆÐI í kaþólskum kirkju-
lögum, sem tóku gildi í nóvember
síðastliðnum, banna kaþólikkum að
neita kjöts á fostudögum, nema
biskupastefna viðkomandi lands
gefi þeim annan kost. f löndum, þar
sem þessi ákvæði verða tekin upp
óbreytt, munu þau þegar valda veru-
legri og langvarandi söluaukningu á
fiski, sérstaklega ferskum.
Blaðið International Fishing
News segir, að þetta geti aðeins
verið góðar fréttir fyrir fiski-
menn, sölusamtök og smásala,
sem verzla með fisk, alls staðar
þar sem ákvæði þessi verði tekin
upp, sérstaklega í þeim löndum,
þar sem stór hluti íbúa er kaþ-
ólskrar trúar. Jafnvel þar sem
kaþólskir séu í minnihluta muni
áhrifa þessa gæta í öðrum trúar-
hópum með auknu framboði á
fiski til almennrar neyzlu. í mörg-
um Evrópulöndum, þar sem sala á
ferskum fiski hefur stöðugt farið
minnkandi síðan kjötbannið á
föstudögum var afnumið á
sjöunda áratugnum, ættu þetta að
vera langþráðar fréttir fyrir illa
stadda fisksala. Það sé þó enn ekki
ljóst hvaða lönd muni fylgja þessu
ákvæði og hver muni leita annarra
leiða til að verða við vilja Vatí-
kansins.
Blaðið segir ennfremur, að
margir meðlimir kirkjunnar í
Bretlandi séu á móti þessu ákvæði
og hafi þarlendir biskupar nefnt
ýmsar leiðir aðrar, sem til greina
komi. Þó „fiskur á föstudögum",
nái ekki fram að ganga í Bret-
landi, séu miklar líkur á þvi, að
ákvæðið nái fram að ganga í fjöl-
mörgum öðrum Evrópulöndum,
sérstaklega á Spáni, Portúgal,
Frakklandi, Noregi, Danmörku og
írlandi, þar sem fiskneyzla er þeg-
ar talsverð.
Litlu jólin í Vesturbæjar
Þesssr myndir voru teknar á Litlu jólunum i Vesturbæjarskólanum við Öldugötu, sei
Ekki er hægt að halda Litlu jólin án þess að jólatré sé til staðar og þar sem húsakostu
að setja tréð upp á skólaióðinni og dansa þar í kringum það. Og ekki er annað að sjá
skólalóðinni.
Eyjólfur Konráð Jónsson:
Hlutur ríkissjóðs helm
ingur í smásöluverði
Stjórnarliðar og Al-
þýðubandalag fella til-
lögu um að stytta gildis-
tíma sérstaks vöru-
gjalds í vöruverði
EYJÓLFIIR Konráð Jónsson (S) fiutti
tillögu til breytinga á stjórnarfrum-
varpi um „sérstakt tímabundið vöni-
gjald“, þann veg, að framlenging þess
næði ekki til 31. desember 1984, eins
og stjórnarfrumvarpið gerði ráð fyrir,
heldur aðeins til 30. aprfl nk. Tillaga
hans var felld í efri deild Alþingis,
hlaut aðeins 6 atkvæði; hans sjálfs,
þingmanna Bandalags jafnaðar-
manna, Alþýðuflokks og Kvennalista.
Alþýðubandalagið greiddi atkvæði
með ríkisstjórninni í þessu máli.
Eyjólfur Konráð Jónsson, sem er
formaður fjárhags- og viðskipta-
nefndar þingdeildarinnar, flutti
framsögu í málinu, bæði fyrir þing-
nefndina í heild og eigin tillögu, og
sagði:
Fjárhags- og viðskiptanefnd efri
deildar hefur rætt mál þetta mjög
mikið og lengi. Fjölmargir fundir
hafa verið haldnir þar sem málið
hefur verið tekið fyrir og aflað mik-
illa gagna. Ég vil strax í upphafi
taka það fram að okkur ber að
þakka sérstaklega hæst. fjmrh. og
starfsmönnum í fjmrn. og raunar
líka starfsmönnum í Þjóðhagsstofn-
un fyrir mjög mikla vinnu í sam-
bandi við það að greiða fram úr
þeirri flækju sem maður verður nú
að segja að sé í tolla- og skattamál-
um, þ.e. að því er varðar óbeina
skatta. Það hefur komið æ glöggleg-
ar í ljós þegar við höfum verið að
kanna öll þessi skjöl hve háir í raun
og veru neysluskattar eru hérlendis,
mun hærri held ég heldur en fólk
gerði sér áður grein fyrir, því að
einn skatturinn leggst ofan á ann-
an, og það kemur í ljós á fylgiskjali
sem fylgir með nefndaráliti okkar
að almennt er það svo að ríkið tekur
um eina af hverjum tveim krónum
sem menn kaupa þessar vörur fyrir.
Ef húsmóðirin fer með 200 kr. út í
búð þá fær hún vörur fyrir 100 kr.
með álagningu kaupmannsins, en
ríkið fær 100. Þetta er hin almenna
regla. Við báðum starfsmenn fjár-
málaráðuneytisins að finna ákveðn-
ar vörutegundir, sem þeir völdu ým-
ist einir eða í samráði við okkur, og
reyna að gefa sem réttasta mynd af
því hvernig þetta í heildina tekið
liti út og niðurstaðan er sem sagt sú
sem fram kemur í fskj. að það er
mjög nálægt því að ríkið taki 50%
af smásöluverðinu. Eins og ég áðan
gat um. Ég held að það fari ekkert á
milli mála að þetta kerfi þarf allt að
skoða, og um það vorum við held ég
öll sammála, að svo þyrfti að gera.
Nú en sem sagt, n. leggur til að
frv. verði samþykkt en einstakir
nm. áskilja sér rétt til að flytja eða
fylgja brtt. Ég hef hæstv. forseti,