Morgunblaðið - 15.02.1984, Page 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 15. FEBRÚAR 1984
Þessi mynd var tekin af vígsluþegum í dómkirkjunni í Lundi strax eftir
athöfnina. Biskupinn yfir Lundarstifti, Per Olof Ahren, stendur fyrir miðju
með hirðisstafinn. Cecil Haraldsson er í efri röð lengst til vinstri á myndinni.
íslendingur vígður
til prests í Dóm-
kirkjunni í Lundi
Sunnudaginn 22. janúar sl. var
íslendingur, Cecil Haraldsson,
vígður til prests í dómkirkjunni í
Lundi ásamt 8 öðrum guðfræðing-
um. Auk þeirra var ein díakonissa
vígð til starfa í söfnuði. Vígsluna
framdi biskupinn í Lundarstifti,
Per Olof Ahren.
Séra Cecil Haraldsson
Það er að vísu langt um liðið
síðan Jón biskup helgi hlaut vígslu
sína í Lundi og lítið eftir af þeirri
kirkju sem þá stóð nema grunnur
og nokkrir steinar í neðstu hleðsl-
unum. Gamlir steinar á erlendri
grund geyma hér þó sögu íslands í
nútíð og fortíð enda byggt á
bjargi. Lundur var eitt sinn mið-
stöð erkibiskupsdæmis þess sem
ísland tilheyrði, en er nú áfanga-
staður margra íslenskra náms-
manna.
Cecil Haraldsson hóf guðfræði-
nám sitt hér við guðfræðideild
Háskólans í Lundi árið 1976 og
lauk prófi árið 1980. Hann hefur
síðan stundað framhaldsnám í
Nýjatestamentisfræðum en auk
þess unnið sem óvígður aðstoðar-
maður í ýmsum söfnuðum hér í
nágrenni Lundar. Hann er fæddur
í Stykkishólmi 1943 og sonur hjón-
anna Haralds ísieifssonar fiski-
matsmanns og Kristínar Cecils-
dóttur. Cecil lauk stúdentsprófi
frá Menntaskólanum á Akureyri
1962 og starfaði síðan sem kennari
en var um skeið blaðamaður hjá
Alþýðublaðinu. Cecil hefur tekið
þátt í hinum fjölbreytilegustu fé-
lagsstörfum, var formaður Sam-
bands ungra jafnaðarmanna
(SUJ) 1972—73 og í framkvæmda-
stjórn Alþýðuflokksins 1972—74.
Hann er auk þess þekktur bridge-
spilari bæði heima og hér í Lundi.
Cecil hefur verið virkur þátttak-
andi í félagsmálum stúdenta hér í
Lundi og setið í ráðgjafarnefnd
Lundarhrepps varðandi málefni
innflytjenda.
í stuttu viðtali við fréttaritara
Morgunblaðsins sagði Cecil að
hann hefði fyrst 10 ára gamall
starfað sem meðhjálpari við
barnamessur hjá sr. Sigurði heitn-
um Lárussyni í Stykkishólmi. Tók
hann síðar við sem fullgildur með-
hjálpari við kirkjuna og starfaði
með sr. Sigurði mörg ár og einnig
með sr. Hjalta Guðmundssyni, nú
dómkirkjupresti í Reykjavík. Cecil
vígðist nú sem prestur til Burlöv-
safnaðar sem er um 14 þúsund
manna prestakall nálægt Malmö.
Hann er ráðinn þangað sem past-
oratsadjunkt og starfar með
þremur öðrum prestum sem þjóna
því kalli.
Cecil er kvæntur Ólínu Torfa-
dóttur hagfræðingi, en hún starf-
ar sem deildarstjóri við sjúkra-
húsið í Lundi. Þau eiga tvö börn,
Kristínu og Harald.
Pétur Pétursson
Toot Thilemans með
tónleika f kvöld
Belgíski munnhörpusnillingur-
inn Toots Thilemans leikur í kvöld
á tónleikum á vegum Jazzvakn-
ingar í Gamla Bíói. Thilemans er
einhver kunnasti munnhörpuleik-
ari jazzins og kemur í kvöld fram
ásamt þeim Guðmundi Ingólfs-
syni, píanóleikara, Árna Scheving,
bassaleikara, og Guðmundi Stein-
grímssyni, trommuleikara.
Thilemans er nú 62 ára gamall,
en lætur engan bilbug á sér finna.
Hann byrjaði að fitla við harmon-
íku aðeins þriggja ára gamall og
náði fljótt ótrúlegri leikni á hljóð-
færið. Sautján ára gamall sneri
hann sér að munnhörpunni og
þremur árum síðar lagði hann til
atlögu við gítarinn. Belgar hafa
átt hvern jazz-istann öðrum
fremri á það hljóðfæri og nægir
þar aðeins að nefna Django
Reinhardt og hinn unga Philip
Catherine.
Fyrir um þremur áratugum lék
Thilemans í hljómsveit Benny
Goodmans og síðar með George
Shearing. Eftir það lék hann á eig-
in vegum og gerir enn. Thilemans
hefur komið við sögu í kvikmynda-
tónlist og má nefna að bæði
Quincy Jones og Jaco Pastorius
senda jafnan eftir honum þegar
blása þarf í munnhörpu.
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir GUÐM. HALLDÓRSSON
Harðnandi barátta
síkha á Indlandi
VOLDUG hreyfing síkha í Punjab á Indlandi berst fyrir auknu stjórn-
mála- og trúfrelsi og hefur sýnt mátt sinn með víðtæku verkfalli. Önnur
mótmæli eru fyrirhuguð til að leggja áherzlu á nýja kröfu þess efnis að
síkhar verði flokkaðir sem sérstakur trúfiokkur, en ekki hindískur
sértrúarfiokkur.
Síðan ókyrrðin í Punjab hófst
4. ágúst 1982 hafa um
200.000 síkhar verið handteknir
og 24 voru skotnir til bana í
bardögum við lögreglu í apríl I
fyrra. Til þess að leggja áherzlu
á kröfur sínar hafa öfgamenn
síkha staðið fyrir hryðjuverka-
herferð, sem hefur kostað a.m.k.
250 mannslíf.
Blaðamenn, stjórnmálamenn
og lögreglumenn hafa verið
helztu skotmörkin. Eitt fórnar-
lambið var háttsettur lögreglu-
foringi, sem var myrtur um há-
bjartan dag á tröppum Gullna
musterisins, mesta helgidóms
síkha, í Amritsar. Annar lög-
regluforingi, sem var ákærður
fyrir að pynta síkha en sýknað-
ur, var skotinn til bana fyrir
framan hús sitt.
Mörg skemmdarverk hafa ver-
ið unnin, t.d. hafa járnbrautar-
lestir verið settar út af sporinu.
Bankarán hafa verið framin.
Öfgamenn hafa staðið fyrir
mörgum sprengjuárásum og
m.a. rænt þremur indverskum
flugvélum og neytt flugstjórana
til að fljúga til Pakistans.
Flokkur herskárra síkha, Ak-
ali Dal, hefur sett fram 44 kröf-
ur og stjórn frú Indira Gandhi
forsætisráðherra hefur gengið
að þeim flestum. En stjórnin vill
ekki samþykkja tvær mikilvæg-
ar kröfur: að borgin Chandigarh,
sem er undir stjórn alríkis-
stjórnarinnar, verði sameinuð
Punjab (hún er nú sameiginleg
höfuðborg Punjabs og Haryana)
og Punjab fái meira af vatni úr
tveimur fljótum.
Aðrar kröfur síkha eru m.a.
þær að þeir vilja að Amritsar
verði lýst helg borg og gerð að
höfuðborg Punjabs, að sérstök
lög gildi fyrir Síkha eins og
Hindúa og múhameðstrúar-
menn, að Punjab-fylki verði
stækkað og nái til svæða í nær-
liggjandi fylkjum, þar sem fólk
talar Punjab-mál, og síðast en
ekki sízt að Punjab fái sjálf-
stjórn eins og Kasmír.
Frú Gandhi hefur gengið að
nokkrum trúarlegum kröfum
síkha, m.a. þeim að indverska
ríkisútvarpið útvarpi sálmasöng
frá Gullna musterinu, að sala á
áfengi, tóbaki og kjöti skuli
bönnuð í grennd við musterið og
að síkhar megi bera níu þuml-
unga rýtinga sína, „kirpana", í
flugvélum.
Undirrót ólgunnar er ótti
síkha, sem eru þekktir fyrir
„túrbani" sína og hermennsku-
fortíð um að glata sérkennum
sínum og „drukkna í hindúahaf-
inu“. Síkhar á Indlandi eru tíu
milljónir og búa flestir f Punjab,
þar sem þeir eru um 55% íbú-
anna, sem eru 15 milljónir.
Síkhar líta stórt á sig og
þreytast aldrei á að segja að
60% hveitiframleiðslu Indverja
og 50% hrísgrjónaframleiðsl-
unnar koma frá Punjab. Þeir
segja hindúa mergsjúga Punjab
og kvarta yfir „hindískri heims-
veldisstefnu".
Punjab er ekki aðeins korn-
forðabúr Indlands, umhverfis
borgir fylkisins er blómlegur
iðnaður. Frú Gandhi hefur því
þurft að fara með gát. Vegna
ólgunnar hefur verulega dregið
úr fjárfestingum í Punjab.
Frú Gandhi sakar Pakistana
um að hjálpa öfgasinnuðum
síkhum. Víst þykir að nokkur
vopn, sem Bandaríkjamenn
senda afghönskum uppreisnar-
mönnum, hafi borizt til Punjab
um Pakistan. Miklar vopna-
birgðir eru í víggirtum landa-
mærabæjum og smygl á vopnum
og eiturlyfjum stendur með
blóma.
Vandi stjórnarinnar hefur
aukizt við það að nokkrir rót-
tækir forystumenn síkha berjast
fyrir stofnun sjálfstæðs síkha-
ríkis, Khalistans. Leiðtogi Akali
Dal, Sant (heilagur) Harchand
Singh Longowal, þykir þó yfir-
leitt hófsamur. Hann hefur sagt
að það sé ekki ætlunin að segja
Punjab úr lögum við Indland.
Hann telur kröfur síkha sann-
gjarnar.
Stjórnin hefur mestar áhyggj-
ur af því að Gullna musterið sé
notað sem vopnabúr, griðastaður
og vinnustaður hryðjuverka-
manna og aðskilnaðarsinna.
Lögreglan fer aldrei inn í must-
erið, sem er á eins konar bann-
svæði, og síkharnir í musterinu
hóta blóðbaði, ef hún verður við
mörgum kröfum árás á það. „Ef
lögreglan sækir inn í Gullna
musterið verður það dimmasti
dagurinn í sögu Indlands," sagði
síkhaleiðtogi nýlega.
Áhrifamikill prestur og síkha-
leiðtogi, Sant Jarnail Singh
Bhindranwale, býr í Gullna
musterinu og víkur aldrei þaðan.
Hann er 37 ára gamall og kallar
sig dýrling. Hann er alltaf vopn-
aður skammbyssu og með hon-
um eru 100 vopnaðir lífverðir.
Hann gegnir engri opinberri
stöðu, en hefur aflað sér mikils
fylgis, einkum meðal ungs fólks,
með róttækri stefnu og kröfum
um harðari aðgerðir. Stuðnings-
mönnum hans er kennt um
hryðjuverkin og hann stendur í
nánum tengslum við morðsveit-
irnar. Sjálfur segir hann: „Byss-
an er minn Guð.“
Indversk blöð kalla Bhindraw-
ale „ayatollah", eða erkiklerk
síkha. Hann hefur einnig verið
kallaður „Khomeini Punjabs" og
er sagður minna á Rasputin.
Honum hefur verið stefnt sjö
sinnum fyrir að halda æsinga-
ræður. Hann hefur neitað að for-
dæma morð á lögreglumönnum.
„Það er bjargföst sannfæring
okkar að við verðum að hrifsa til
okkar réttindi," segir hann. „Við
erum þrælar og viljum losna úr
þrældómsfjötrum."
Bhindranwale kveðst ekki
andvígur hindúum, segist aðeins
styðja kröfur Akali Dal. „Við
hötum þá ekki, þeir hata okkur,"
segir hann. „Þetta er hindúa-
stjórn. Er frú Gandhi ekki
hindúi?" Slík einföld rök falla í
góðan jarðveg.
Ekki er vitað hve mikilla
áhrifa Bhindranwale nýtur með-
al fyrrverandi liðsforingja síkha,
sem hafa þjálfað „fórnarsveitir"
unglinga í leynibúðum í rúmt ár.
Þrátt fyrir áhrif Bhindranwale
hefur Longowal sagt að hann
hafi undirtökin í Akali Dali og
njóti stuðnings Bhindranwale.
Þingkosningar fara fram á
Indlandi í árslok og frú Gandhi
er sökuð um takmarkaðan áhuga
á lausn síkhamálsins, þar sem
hún vilji auka fylgi sitt meðal
hindúa í Púnjab. Kongressflokk-
urinn hefur tapað í nokkrum
fylkiskosningum, en ótti við að-
skilnaðarstefnu síkha mun auka
fylgi hans.
Hindúar telja að enginn geti
veitt þeim vernd gegn hryðju-
verkum síkha nema frú Gandhi
og festa hennar í málinu hefur
mælzt vel fyrir í nágrannafylkj-
um Punjabs.
Frú Gandhi neitaði lengi að
ræða á ný við herskáa síkha og
stjórnarandstöðuna fyrr en lög-
um og reglu hefði verið komið á.
En skömmu fyrir verkfallið á
dögunum kvaðst hún fús til
nýrra viðræðna og því boði var
tekið.
óvíst er um árangur. Frú
Gandhi sagði nýlega að afstaða
Akali Dal breyttist í hvert sinn
sem nýjar viðræður hæfust.
„Nýjar kröfur eru bornar fram
þegar gengið hefur verið að
gömlum," sagði hún.
Ef báðir aðilar slaka ekki til
fljótlega getur bilið milli síkha
og hindúa breikkað. Hætta leik-
ur á því að hindúar hefni sín á
síkhum og við taki hálfgert
borgarastríð eins og í Assam á
sfnum tíma.
Jarnail Singh Bhindranwale (til vinstri) vinnur eið að því að hann muni
deyja fyrir málstað síkha ef nauðsynlegt reynist. Harchand Singh Long-
ewal (í miðju), forseti Akali-fiokksins, las honum eiðstafinn.