Morgunblaðið - 13.05.1984, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 13. MAÍ 1984
Viðhorf á vordögum liðins árs:
„Stöðvun atvinnuvega,
atvinnuleysi og efna-
hagslegt hrun“
— sagði forsætisráðherra í framsögu fyrir „bandormi“ um ráðstafanir í ríkisfjármálum
• Þjóðartekjur hafa dregizt saman
um 12% á þremur árum.
• Viðskiptahalli við umheiminn var
5% 1981, 10% 1982, en náðist nidur í
2% 1983 í kjölfar róttækra efnahags-
aðgerða.
• Þessi öfugþróun vaxandi við-
sKiptahalla 1981, 1982 og fyrstu
mánuði 1983, þ.e. þjóðareyðsla um-
fram tekjur með tilheyrandi skulda-
söfnun erlendis, jók „tekjur“ ríkis-
sjóðs 1981—1982 í tollum, vöru-
gjaldi og söluskatti.
• „Á þessum sjúkdómseinkennum
nærðist ríkissjóður meðan Ragnar
Arnalds var fjármálaráðherra,“
sagði Albert Guðmundsson, fjár-
málaráðherra, í umræðu um ráð-
stafanir í ríkisfjármálum fyrir fáum
dögum.
Efnahagslegu og
atvinnulegu hruni
forðaö á tólftu stundu
Steingrímur Hermannsson, for-
sætisráðherra, mælti nýlega fyrir
stjórnarfrumvarpi um ráðstafanir
í ríkisfjármálum, peninga- og
lánsfjármálum 1984, svokölluðum
„bandormi". Hann vék fyrst að af-
leiðingum fjölþjóðlegrar efna-
hagskreppu, sem hófst 1979 með
stórfelldum olíuverðshækkunum,
síðan hruni loðnustofnsins 1981 og
loks helmingssamdrætti í þorsk-
afla 1981—1984, sem komið hafi
fram af fullum þunga í efna-
hagsmálum þjóðarinnar 1983.
Vandinn sé sá mesti sem þjóðin
hafi þurft að glíma við frá stofnun
lýðveldisins 1944.
„Ahrifin urðu meiri og alvar-
legri vegna þess,“ sagði forsætis-
ráðherra, „að ekki náðist sam-
staða um nægilega ákveðnar og
harðar viðnámsaðgerðir á árinu
1982 og í upphafi árs 1983 (inn-
skot: hér heggur forsætisráðherra
að fyrri samstarfsmönnum úr Al-
þýðubandalagi). Afleiðingin varð
verðbólga, sem samkvæmt fram-
færsluvísitölu 1. maí 1983 var yfir
130% ... “ Og stefndi í enn meiri
hæðir, án mótaðgerða, má hik-
laust hnýta við.
En hvernig horfðu mál við á
öndverðu sl. ári að dómi forsætis-
ráðherra, formanns Framsóknar-
flokksins, sem einnig var ráðherra
í fyrri ríkisstjórn? Hann svaraði
því orðrétt svo í framsögu sinni:
„Með erlendar skuldir þjóðar-
innar í hámarki var ljóst að slík
verðbólga hlaut að leiða til stöóv-
unar atvinnuvega, atvinnuleysis og
efnahagslegs hruns. Því varð að
forða. Það gerði núverandi ríkis-
| stjórnin með róttækum aðgerðum í
efnahagsmálum. — Fyrsti áfangi í
efnahagsstefnu ríkisstjórnarinnar
beindist því gegn óðaverðbólgu,
fyrirsjáanlegu atvinnuleysi og er-
lendri skuldasöfnun."
Hröð, einbeitt viðbrögð nýrrar
ríkisstjórnar (leiftursókn) báru
skjótan árangur. Þessu lýsti for-
sætisráðherra svo:
„Um áramótin (1983/1984) var
verðbólgan komin niður í 20 af
hundraði, vextir höfðu lækkað um
helming, viðskiptahalli minnkað
um 10 af hundraði 1982 í 2 af
hundraði 1983. Á flestum sviðum
efnahagsmála vóru þegar um ára-
mótin komin fram mikilvæg og
augljós batamerki."
Skattheimta og
ríkissjóðsútgjöld
Þrjú undangengin ár, 1981,1982
og 1983, hafa „fjárlagagöt", sem
þá mynduðust (stærð þrír millj-
arðar króna hið síðasttalda árið,
verið afgreidd með síðbúnum
aukafjárveitingum í lok hvers árs.
Nú er reynt að takast á við
vandann fyrr og með öðrum og
raunhæfari hætti. En hvers vegna
„fjárlagagat" nú?
Þessu svaraði Albert Guð-
mundsson, fjármálaráðherra, efn-
islega á þessa leið:
• Með minnkandi þjóðarfram-
Eins árs afmæli
Steingrímsstjórnar
26. maí nk. verður ríkisstjórn
Steingríms Hermannssonar, sam-
stjórn Sjálfstæðisflokks og Fram-
sóknarflokks, eins árs.
Hún setti fyrstu aðgerðum í efna-
hagsmálum þaö mark að ná niður
verðbólgu á skömmum tíma og
tryggja þannig rekstraröryggi fyrir-
tækja og atvinnuöryggi fólks. Jafn-
framt átti að vernda kaupmátt
lægstu launa.
Efnahagslegt jafnvægi, stýring
fjármagns til arðbærra verkefna,
örvun framfara og fjölbreytni í at-
vinnulífi og bætt skipulag stjórn-
kerfis og peningakerfis vóru horn-
steinar stjórnarstefnunnar.
Mikilvægir sigrar hafa unnizt: í
hjöðnun verðbólgu, lækkun viðs-
kiptahalla, lækkun vaxta, stöðugu
gengi og stöðvun erlendrar skulda-
söfnunar.
Hinsvegar þykir sumum hægar
hafa gengið í sparnaði í ríkisbú-
skapnum og í skipulagsbreytingu
stjórn- og peningakerfis.
Skoðanakannanir sýna mikinn
styrk stjórnarinnar, enda er hinn
valkosturinn, stjórnarandstaðan,
ekki til að hrópa húrra fyrir.
Hér verður ekki spáð í annað ald-
ursárið, enda íslenzk veðrátta og ís-
lenzk stjórnmál álíka óútreiknanleg.
w KAUPMENN- VERSLUNARSTJORAR
AVEXTIR
IKUHNAR
Bananar Del Monte — Appelsínur Jaffa — Appelsínur Fuen
Mora — Appelsínur Marokkó — Klementínur Jaffa Topas —
Klementínur spánskar — Epli USA Fair Wiew — Epli USA
Juvell — Epli frönsk Golden — Epli frönsk rauð — Sítrónur
Jaffa — Grapefruit Jaffa — Vínber græn — Vínber blá —
Honey Dew melónur — Vatnsmelónur — Perur ítalskar —
Perur Cape — Perur Chile — Mangó — Kiwi — Ananas —
Avocado.
EGGERT KRISTJANSSON HF
Sundagörðum 4, sími 85300
Færeyskir
á rækju við
Grænland og
Svalbarða
Kaupmannahöfn, Frá Nils Jörgen
Bruun, fréttaritara Mbl.
Færeyska útgerðarfyrirtækið
Samvinnufélagið hefur orðið sér úti
um stóran og nýjan togara, sem
sendur verður til rækjuveiða við
Svalbarða og Austur-Grænland, að
sögn danska blaösins Fiskeriti-
dende.
Togarinn nefnist Högifossur og
kostar fyrirtækið 96 milljónir
danskra króna. í áhöfninni eru 29
menn.
Blaðið hefur það eftir eigendum
skipsins að það fari eina ferð á
miðin við Austur-Grænland á
þessu ári og fjórar til Svalbarða.
Samkvæmt áætlunum þeirra er
búist við 50—55 milljóna danskra
króna aflaverðmæti í þessum
fimm veiðiferðum.