Morgunblaðið - 13.03.1985, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 13. MARZ 1985
Vandi fbúðarkaupenda og húsbyggjenda:
Átti tveggja herbergja íbúð skuldlausa en
hefur með kaupum á stærri eign tapað öllu
„VIÐ HÖFUM fundið glöggt fyrir því að fólk
er ákaflega þakklátt fyrir að einhverjir skuli
vera að vinna að þessum málum,“ sagði Bald-
ur Gíslason, starfsmaður hjá Samtökum
áhugamanna um úrbætur í húsnæðismálum,
er Morgunblaðið spurðist fyrir um viðbrögð
fólks við þessu framtaki. Á þriðja þúsund
manns er nú komið á skrá hjá samtökunum
og er þar um að ræða fólk úr öllum landshlut-
um, sem krefst úrbóta í húsnæðismálum.
Sem dæmi um vanda þessa fólks sagði
Baldur m.a. að einn hefði haft samband við
samtökin, en hann átti tveggja herbergja
íbúð svo til skuldlausa. Fyrir nokkru réðst
hann í að stækka við sig og keypti fjögurra
herbergja íbúð. Nú er svo komið, að ef hann
seldi nýju íbuðina ætti hann ekkert eftir.
Með öðrum orðum, hann er í rauninni búinn
að tapa tveggja herbergja íbúðinni, sem hann
átti svo til skuldlausa áður. Annað dæmi sem
Baldur nefndi var um mann sem árið 1982
borgaöi 3,7 mánaðarlaun til að standa í skil-
um. Árið 1984 borgaði hann 5,1 mánaðarlaun
til að standa í skilum. Hann er í sömu vinnu
með nánast óbreytt kaup og allar aðrar for-
sendur óbreyttar. En hvað segja stjórnmála-
menn um þetta ástand? Hér má sjá svör
fulltrúa stjórnmálaflokkanna á Alþingi.
Svavar Gestsson:
Fólk hefur
ekki lengur
kaup til að
byggja og
borga skuldir
„ÉG FAGNA því að það skuli vera
orðin til þessi hreyfing og ástæðan
fyrir henni er auðvitað sú, að það er
búið að skera svo niður kaup hjá
fólki í landinu að menn geta hvorki
byggt eða borgað skuldir og nauð-
ungaruppoðin eru tilkynnt tíðar en
nokkru sinni fyrr í þessu sérstaka
málgagni ríkisstjórnarinnar, sem
Lögbirtingablaðið er orðið,“ sagði
Svavar Gestsson, formaður Alþýðu-
bandalagsins.
„Ég tel að það eigi að gera áætl-
un um breytingar á útreikningum
húsnæðislána, frá því að vísitalan
á kaup var tekin úr sambandi, um
lækkun á höfuðstól þessara lána,
um endurgreiðslur að einhverju
leyti og jafnvel eftirgjöf. Ef
pennastrik hefur átt við í útgerð-
inni þá á það ekki síður við hér,
því að hérna er um að ræða vanda,
sem fólk, þúsundum saman, fær
með engu móti risið undir.
Alþýðubandalagið hefur flutt
tvær tillögur í þinginu í vetur, í
frumvarpsformi, um að aflétta
fjármagnsokrinu. Við höfum því
verið með tillöguflutning í þessum
efnum, en því miður hefur ríkis-
stjórnin ekki fengist til að horfa
framan í það vandamál, að fólk
hefur ekki lengur kaup til að
byggja og borga skuldir. Það er
höfuðvandinn. Og það er auðvitað
vandi sem ríkisstjórnin hefur
skapað með stefnu sinni,“ sagði
Svavar Gestsson.
Halldór Blöndal:
Afleiðing af
stefnu fyrrver-
andi ríkis-
stjórnar
„STOFNUN þessara samtaka er af-
leiðingin af þeirri verðtryggingarst-
efnu, sem tekin var upp í tíð síðustu
ríkisstjórnar. Varðandi húsnæðislán-
in var verðtrygging á þeim fyrst tek-
in upp á meðan Magnús Magnússon
var húsnæðismálaráðherra,“ sagði
Halldór Blöndal, þingmaður Sjálf-
stæðisflokksins.
„Strax í upphafi, þegar full
verðtrygging var tekin upp, þá
hafði ég sterk orð um það, að hús-
byggjendur myndu lenda i vand-
ræðum, en menn vildu nú ekki
taka undir það á þeim tíma, í öðr-
um flokkum en Sjálfstæðisflokkn-
um. Á hausti 1983, þegar þessi
svokallaði Sigtúnshópur kom sam-
an, þá hitti ég talsmenn hans og
sagði við þá, að ef þetta ætti að
koma að gagni, miðað við það fé
. ■■■■
sem hægt væri að veita í þetta,
yrði að reyna að haga aðstoðinni
við þá húsbyggjendur, sem væru í
mestum vandræðum, þannig að
athuga yrði hag hvers einstaks
húsbyggjanda. En þessi hópur
mátti ekki heyra það nefnt, heldur
heimtaði hann einhverja allsherj-
arlausn, einhverja jafna krónutölu
til allra. Ég sagði þá strax — og
það hefur komið á daginn — að
þetta væri óframkvæmanlegt.
Hagir manna væru misjafnir og
það yrði að athuga vanda hvers og
eins, og ég er þeirrar skoðunar
enn. Og ég vinn að því að þannig
verði að málum staðið.
Ég vil ennfremur geta þess, að
það vekur athygli mína að Og-
mundur Jónasson, fréttamaður, er
þama mjög framarlega, sami
maður og var óvægnastur í því, að
koma verðbólgunni af stað að nýju
í haust, og vann þannig beinlínis á
móti þeim mönnum sem mest
skulduðu," sagði Halldór Blöndal.
Kolbrún
Jónsdóttir:
Nauðsynlegt
að endurskoða
lánskjara-
vísitöluna
„ÁSTÆÐAN fyrir því að svona er
komið er fyrst og fremst sú, að kaup-
gjaldsvísitala var tekin úr sambandi,
en lánskjaravísiUlan æðir áfram
óheft og þar af leiðandi tekur það
fólk mun lengri tíma að vinna fyrir
afborgunum af lánum nú og
greiðslubyrðin fer stöðugt vaxandi,“
sagði Kolbrún Jónsdóttir, þingmað-
ur Bandalags jafnaðarmanna.

Nú er svo komið, að jafnvel þótt
bæði hjón vinni úti hörðum hönd-
um ná endar ekki saman í mörg-
um tilfellum. Dæmi eru jafnvel
um það, að fólk, sem átti fyrir
fimm árum um 80% af húsnæð-
inu, eigi ekki nema um 60% af
sama húsnæði nú, þrátt fyrir að
hafa stöðugt greitt af lánum allan
þennan tíma. Þetta gengur auðvit-
að ekki til lengdar og það má i
rauninni líkja þessu við arðrán.
Bandalag jafnaðarmanna hefur
fjallað ítarlega um þessi mál og
við gerum okkur grein fyrir mik-
ilvægi þess að viðunandi lausn
finnist sem allra fyrst. 1 fyrsta
lagi verður að endurskoða vísi-
tölukerfið og það er mikilvægasta
atriði þessa máls. í öðru lagi verð-
ur að lengja lánstímann. Þegar
raunvaxtastefnan svokallaða var
takin upp hefði lenging lánstím-
ans átt að fylgja í kjölfarið, til að
gera fólki kleift að standa undir
greiðslubyrðinni.
Bandalag jafnaðarmanna hefur
nú i undirbúningi tillöguflutning
um þessi mál á þingi þar sem með-
al annars verður lögð áhersla á
þessi atriði. í tillögunni er einnig
gert ráð fyrir að taka á þessum
málum í heild, en ekki bara ein-
hver tilfærsla til bráðabirgða, sem
er sú lausn sem stjórnmálaflokk-
arnir hafa alltof oft gripið til án
nokkurs árangurs. f þessum tillög-
um verður einnig gert ráð fyrir
auknum möguleikum varðandi
leiguhúsnæði og leigurétt og aukið
öryggi í þeim efnum, t.d. með auk-
inni lánafyrirgreiðslu. Á þessu
stigi get ég ekki farið nánar út í
þessi atriði, þar sem þetta mál er
enn á viðræðu- og undirbúnings-
stigi innan þingflokksins. En það
er skoðun okkar i Bandalagi jafn-
aðarmanna að það sé grundvallar-
atriði og raunar sjálfsðgð mann-
réttindi, að fólki verði gert kleift
að eignast þak yfir höfuðið með
viðráðanlegum hætti og að því
munum við vinna. Við munum
einnig leggja áherslu á að yfirvöld
standi við sín fyrirheit í lánamál-
um, en á því hefur orðið misbrest-
ur að undanförnu,” sagði Kolbrún
Jónsdóttir.
Guðrún
Agnarsdóttir:
Verðtrygging
lána verði mið-
uð við kaup-
gjalds-
vísitölu
„ÉG SKIL mjög vel þau viðbrögð
fólks, að bindast samtökum til að
leita úrbóta 1 húsnæðismálum.
Greiðsluþol íbúðarkaupenda og hús-
byggjenda er löngu þrotið," sagði
Guðrún Agnarsdóttir, þingmaður
Kvennalista.
„Það misgengi sem orðið hefur í
þróun kauptaxta og lánskjara hef-
ur gert greiðslubyrði lántakenda
óbærilega og langt umfram
greiðslugetu, en lánskjaravísital-
an hefur hækkað um 34% umfram
kauptaxta verkamanna frá því í
júní 1979. Kvennalistinn álítur, að
ein besta og réttlátasta lausn
þessa vanda sé að miða verðtrygg-
ingu langtímalána við kaup-
gjaldsvísitölu en ekki lánskjara-
vísitölu, og hefur nýlega flutt
þingsályktunartillögu um það efni
á Alþingi.
Meginhugsunin að baki slíkrar
verðtryggingar er, að launafólk,
sem hefur einungis vinnu sína sem
tekjuöflunarleið, þurfi að vinna
jafnmargar vinnustundir fyrir
greiðslu lánsins og það þurfti þeg-
ar lánið var tekið, að viðbættum
einhverjum vöxtum. Við teljum,
að lánskjaravísitalan sé ónothæf
sem viðmiðun, að minnsta kosti
eins og hún er saman sett nú. Það
neyðarástand, sem nú ríkir í hús-
næðismálum er hluti af stærra
vandamáli. Sú húsbyggingarher-
kvöð, sem fólk hefur þurft að
hlýða til að komast undir þak á
íslandi, er gjörsamlega óviðun-
andi. Frelsi manna til að velja
hvort þeir vilji heldur búa í eigin
húsnæði eða leigja er hverfandi og
stjórnvöld virðast ekki líta á það
sem óskoruð félagsleg réttindi, að
fólk fái þak yfir höfuðið ef dæma
má af aðgerðum þeirra í þeim efn-
um.
Það er eitt af stefnumálum
Kvennalistans að auka valfrelsi
manna í húsnæðismálum og höf-
um við meðal annars flutt frum-
varp og þingsályktunartillögu til
að hvetja til átaks f byggingu
leiguhúsnæðis og fjár verði aflað
til þess með sérstökum skatti á
hátekjumenn. Ennfremur að þeim
sem vilja byggja leiguhúsnæði
verði gert kleift að fá lán úr Bygg-
ingarsjóði verkamanna. Stjórn-
völd mættu gjarnan gefa þessum
tillögum Kvennalistans gaum, því
að þar liggja að minnsta kosti
nokkrar leiðir til úrbóta," sagði
Guðrún Agnarsdóttir.
Steingrímur
Hermannsson:
Úrlausnir til
meðferðar í
ríkisstjórninni
„Ríkisstjórninni er auðvitaö Ijós
sá vandi sem við blasir í húsnæðis-
málum, með þessu misgengi sem
orðið hefur á milli lánskjaravísitölu
og kaupmáttar. Þetta byrjaði 1982
og magnaðist svo aftur í þeirri verð-
bólguöldu sem gekk yfir núna. En
þótt það kunni að vera óhjákvæmi-
legt að afnema lánskjaravfsitölu
leysir það ekki vandann aftur í tím-
ann,“ sagði Steingrímur Hermanns-
son, forsætisráðherra.
„Menn bíða nú eftir niðurstöð-
um á þeirri ráðgjafavinnu sem
verið er að vinna hjá Húsnæðis-
stofnun ríkisins, sem ætti að leiða
f ljós hversu stór þessi vandi er.
Þessi ráðgjafarþjónusta er að
mínu mati eitt af þvf merkasta
sem unnið hefur verið f þessum
málum um langt skeið. Þá hefur
frumvarp um greiðslujöfnuð fast-
eignaviðskipta verið til meðferðar
hjá ríkisstjórninni. Er það í fram-
haldi af tillögum nefndar, sem
félagsmálaráðherra skipaði fyrir
nokkru til að fjalla um fasteigna-
viðskipti og þessar ábendingar frá
nefndinni tel ég út af fyrir sig, svo
og frumvarpið sjálft, mjög athygl-
isverðar," sagði Steingrfmur
ennfremur. „Hins vegar er þetta
innlegg f mjög ítarlega umfjöllun
um þann mikla vanda sem mis-
gengi á lánskjaravísitölu og kaup-
mætti hefur valdið og þetta er eitt
af því sem verið er að skoða í
þessu sambandi. Á þessu stigi er
því ekki hægt að segja, hvort þetta
verður ofan á eða eitthvað annað.“
Aðspurður um svonefndan jöfn-
unarreikning, sem gert er ráð
fyrir í frumvarpinu, sagði Stein-
grímur m.a.: „Samkvæmt tillögu
nefndarinnar er þessi jöfnunar-
reikningur hugsaður þannig að ef
lánskjaravísitala hækkar meira
en kaupmátturinn skapist hjá
lánveitandanum yfirdráttur, það
er skuld lántakandans þar, sem
verði notaður til að standa í skil-
um með afborgun og vexti af um-
ræddu láni. Hins vegar þegar
kaupmátturinn vaxi meira en
lánskjaravísitala greiði lán-