Morgunblaðið - 13.03.1985, Blaðsíða 29

29
MORGUNBLAÐIÐ, MIDVIKUDAGUR 13. MARZ 1985
Ó8ló. 12. nura. Fri Ju Erik Uure,
fréturiura MbL
í FYR.STA sinn frá því Arne Treholt
var handtekinn hittust þeir Jens Ev-
ensen og hann. Ekki þó augliti til
auglitis því að Evensen lét sem
hann sæi ekki Treholt og heilsaði
ekki einu sinni manninum, sem
hann talaði í eina tíð um sem „son“
sinn. nefndi hann Treholt aðeins
„ákxrða" og framburður hans I
réttinum þykir ekki hafa gert hlut
Treholts betri.
„Ég vissi ekki, að Arne Treholt
færi á bak við mig og ætti fundi
með sovéska sendiráðsmanninum
og KGB-njósnaranum Gennady
Titov. Það fékk ég fyrst að vita
Vitnisburður Jens Evensen í Treholt-málinu:
Jens Evensen með Arne Treholt þegar þeir störfuðu saman í hafréttarráðu-
neytinu.
Enginn efaðist um að
Titov væri njósnari
eftir að Treholt var handtekinn,"
sagði Evensen í réttinum í dag
ofurlitið skjálfraddaður en hann
bar vitni fyrir opnum tjöldum í 54
mínútur áður en réttarhaldinu
var lokað aftur.
Evensen sagði, að í hafréttar-
málaráðuneytinu hefði enginn
velkst í vafa um, að Titov væri
KGB-njósnari og það áður en
hann neyddist til að fara frá Nor-
egi eftir handtöku Gunnvarar
Taltung Haavik, sem gefið var að
sök að hafa njósnað fyrir Sovét-
menn. Treholt hefur sjálfur borið,
að fundir hans með Titov hafi ver-
ið nauðsynlegir til að bæta sam-
skiptin og koma á framfæri skoð-
unum Norðmanna en Evens sagði,
að þetta væri út i hött enda hefði
hann sjálfur oft átt formlega
fundi með sovéska sendiherranum
þar sem þessi mál voru reifuð.
Jens Evensen sagði, að Treholt
hefði sem ritari sinn í hafréttar-
ráðuneytinu haft aðgang að trún-
aðarskjölum en hann lagði hins
vegar mikla áherslu á, að Treholt
hefði aldrei verið leyft að taka
þau með sér heim. Eftir handtök-
una fundust þó mörg þessara
skjala á heimili Treholts.
Jens Evensen og Arne Treholt
kynntust fyrst þegar Treholt var
blaðamaður við Arbeiderbladet og
framarlega i baráttunni gegn her-
stjórninni i Grikklandi. Fékk
— sagði Evensen um
Sovétmanninn
Evensen áhuga á unga mannin-
um, trúði honum fyrir æ mikil-
vægari embættum og gerði hann
loks að ráðherraritara f verslun-
ar- og hafréttarráðuneytinu.
Evensen gerði oft að umtalsefni
fundi sína með sovéska sendiherr-
anum og samningana við Sovét-
menn en Treholt er m.a. sakaður
um, að hafa skýrt Sovétmönnum
frá skoðunum Norðmanna á þess-
um málum og hvernig þeir mátu
stöðuna hverju sinni. Sagði Ev-
ensen, að nánustu samstarfsmenn
hans hefðu allir fengið að kynna
sér trúnaðarskjöl um samningana
við Sovétmenn og Treholt einnig.
„Hafði Treholt einhver áhrif á
samningana við Sovétmenn?"
spurði Ulf Underland, einn verj-
enda Treholts. „Allir lögðu eitt-
hvað til málanna en þó tel ég, að
lögfræðingarnir tveir úr utanrík-
isráðuneytinu hafi haft meiri
áhrif en Treholt,” svaraði Even-
sen. „Lagði Treholt nokkru sinni
eitthvað til, sem þér fannst geta
skaðað hagsmuni Norðmanna?"
spurði Ulf og Evensen svaraði því
neitandi.
Tvö skjöl, sem Treholt er sakað-
ur um að hafa látið Sovétmenn fá,
voru nefnd í réttinum í dag. Ev-
ensen minntist þess ekki, að hann
hefði sýnt Treholt skjal um hrað-
lið NATO-ríkjanna en hann úti-
lokaði það þó ekki. Hitt skjalið,
skýrsla um fund utanríkisráð-
herranna Henrys Kissinger og
Knuds Frydenlund, hafði Evensen
hins vegar sjálfur skrifað á, að
væri mjög forvitnilegt og sendi
það til AT (Arne Treholt). Það
merkilega við þetta skjal er, að af
þvi fundust tvö eintök á heimiii
Treholts, annað með tilskrifi
Evensens, undirritað JE, en hitt
án allra athugasemda. Talið er, að
skýringin á þessu sé sú, að Tre-
holt fékk póstinn til Evensens
þegar hann var fjarverandi og
hefur þá tekið afrit af skjalinu án
vitundar yfirboðara síns.
Treholt bar það fyrr i réttar-
höldunum, að Evensen hefði litið
á það sem persónulega ögrun þeg-
ar Gunnvör Galtung Haavik var
handtekin og kennt um CIA og
norsku leyniþjónustunni. Við
þetta vildi Évensen ekki kannast í
dag en sagði hins vegar, að vissu-
lega hefði handtakan komið á
óheppilegum tíma þar sem Norð-
menn áttu þá i erfiðum samning-
um við Sovétmenn. Kvaðst hann
þó sjálfur hafa verið búinn að
leggja til, að Gunnvör yrði látin
hætta störfum I utanríkisráðu-
neytinu þar sem komið hefði I
ljós, að hún átti sér rússneskan
elskhuga.
Chebrikov
Vorotnikov
Gromyko
ið fyrir því að á 75 ára afmæli
Brezhnevs skrifaði tímarit i Len-
íngrad að „elliærir rithöfundar"
ættu að draga sig í hlé.
Hins vegar hefur Romanov haft
orð fyrir að vera duglegur og hann
þótti halda uppi hörðum aga í
Leníngrad í anda Andropovs.
Hann er harðlínumaður og hefur
oft verið kallaður „litli Stalín".
Hann lét oft til skarar skríða
gegn andófsmönnum og lista-
mönnum í Leníngrad og hefur orð
fyrir að vera ákafur andstæðingur
vestrænna ríkja. Hann hefur verið
talinn hættulegur Vesturlöndum.
Gorbachev er talinn sveigjanlegri.
Á sínum tíma átti Romanov
mikinn þátt í því að iðnaður stóð
með meiri blóma í Leníngrad en
annars staðar i Sovétríkjunum.
Hann fer nú með iðnaðarmál í yf-
irstjórn flokksins og er áhrifamik-
ill i hergagnaiðnaðinum.
Hann hefur sér við hlið þá
menn, sem hann tók með sér frá
Leníngrad, og nýtur stuðnings í
hernum og KGB. Sennilega hefur
Andropov flutt hann til Moskvu og
ætlað honum meiri frama.
ALIYEV OG AÐRIR
Annar harður keppinautur
Gorbachevs var Geidar Aliyev (61
árs). Hann er frá Azerbaijan og
yfirleitt eru ekki aðrir taldir
gjaldgengir i valdataflinu í Kreml
en Rússar. Það hefur einnig veikt
stöðu Aliyevs að hann er ekki mið-
stjórnarritari.
En Aliyev hefur fengið skjótan
frama og búast má við að meira
heyrist frá honum. Hann var áður
yfirmaður KGB i Baku, varð síðan
flokksleiðtogi þar og fékk sæti i
stjórnmálaráðinu fyrir tilverknað
Brezhnev.
Aleiyev hrósaði Brezhnev
óspart þegar Brezhnev kom til Az-
erbaijan skömmu áður en hann
lézt. Þó dvínuðu áhrif Aliyevs ekki
þegar Andropov kom til valda og
hann varð aðstoðarforsætisráð-
herra.
Aleiyev er metnaðargjarn og
valdamikill. Síðan Brezhnev féll
frá hefur hann barizt fyrir aukn-
um aga og gegn spillingu, á sama
hátt og hann gerði áður i Azerba-
ijan.
Gromyko utanríkisráðherra
(75), sem hefur verið tákn sovézkr-
ar utanríkisstefnu um árabil, hef-
ur líklega ekki sótzt eftir því að
verða flokksleiðtogi. Hins vegar
hefur hann tvímælalaust haft
mikil áhrif að tjaldabaki.
Tikhonov, hinn aldni forsætis-
ráðherra, er fylgismaður tækni-
veldis eins og Alexei Kosygin
fyrirrennari hans var. Hann nýtur
virðingar í stjórnkerfinu og á
meðal þjóðarinnar. Þó er hann
ekki fyrst og fremst fulltrúi
flokksins.
Grishin, flokksleiðtoginn í
Moskvu, er almennt talinn litlaus
og hæfileikalítill. En þar sem lítið
hefur farið fyrir honum hefur ver-
ið talið að hann gæti fengið allar
valdaklíkur á sitt band.
Grishin hefði getað komið til
greina, ef stjórnmálaráðið hefði
Grikkland gengur
ekki úr NATO
— segir talsmaður grísku stjórnarinnar
Aþ?nu, 12. marz. AP.
STJÓRN sósíalista í Gríkklandi lýsti
því yfir í dag, að Grikkland myndi
GENGI
GJALDMIÐLA
Dollarinn
óstöðugur
London, 12. marz. AP.
GENGI Bandaríkjadollars var
óstöðugt í dag. Féll það fyrri
hluta dags, en hækkaði aftur
er leið á daginn. Síðdegis í dag
fengust 1,0855 dollarar fyrir
pundið (1,0853), en gengi ann-
arra gjaldmiðla var þannig, að
fyrir dollarann fengust 3,3450
vestur-þýzk mörk (3,3510),
2,8575 svissneskir frankar
(2,8587), 10,2700 franskir
frankar (10,2450), 3,7990 hol-
lenzk gyllini (3,7920), 2.099,50
ítalskar lírur (2.091,00), 1,3925
kanadískir dollarar (1,3913) og
259,15 jen (260,25).
Árás á sendi-
ráð Tyrkja
Ottawa, 12. mnrz. AP.
ÞRÍR vopnaðir menn, sem segjast
vera meðlimir í svonefndum Bylt-
ingarher Armeníu, réðust í dag inn I
tyrkneska sendiráðið í Ottawa.
Skutu þeir öryggisvörð til bana, en
slösuðu sendiberrann. Héldu þeir
síðan 11 manns í gíslingu { fjórar
khikkustundir, en gáfust svo upp.
Sendiherrann, Co'skun Kirca,
var fluttur í sjúkrahús. Var talið,
að hann hefði fótbrotnað og hand-
leggsbrotnað, er honum var
hrundið út um glugga sendiráðs-
byggingarinnar. Kona hans og
dóttir voru í hópi gíslanna, en
sluppu báðar ómeiddar.
ekki getað komið sér tafarlaust
saman um val Gorbachevs, og
hann getur enn komið til greina,
ef valdabaráttan heldur áfram.
Hann er hugsanleg málamiðlun-
arlausn.
Vorotnikov (58) hefur tæpast
þurft að taka með í reikninginn,
enda er stutt síðan hann komst á
tindinn. Hann var áður sendiherra
á Kúbu, en Andropov kallaði hann
heim 1982 til þess að hjálpa til við
baráttu gegn spillingu við Svarta-
haf.
Seinna var Vorotnikov fluttur
til Moskvu og gerður að forsætis-
ráðherra rússneska sovétlýðveld-
isins. Hann fékk sæti í stjórn-
málaráðinu í árslok 1983.
Viktor M. Chebrikov (62), fyrsti
yfirmaður KGB sem hefur verið
gerður að marskálki síðan Beria
leið, var talinn hafa átt þátt í
valdatöku Chernenkos í fyrra og
Chernenko virtist styðjast við
hann.
Chebrikov komst fyrst til áhrifa
í flokknum í Dnepropetrovsk i
Úkraínu, sem var fyrsta valda-
miðstöð Brezhnevs, og hóf störf í
KGB þegar Andropov tók við
stjórn leynilögreglunnar 1967. í
desember 1982 skipaði Andropov
Vitali Fedorchuk, þáverandi yfir-
mann KGB, innanríkisráðherra og
Chebrikov tók við af Fedorchuk.
Sumir þeirra Kremlverja, sem
komið hafa við sögu, hafa stutt
Gorbaehev í valdabaráttunni.
Aðrir hafa barizt gegn honum og
orðið að lúta í lægra haldi. Þeir
gætu orðið honum skeinuhættir,
ef valdabaráttan heldur áfram.
Hann á eftir að treysta sig betur í
sessi.
hvorki ganga úr Atlantshafsbanda-
laginu né Evrópubandalaginu í kjöl-
far hinnar skyndilegu afsagnar
Konstantins Karamanlis forseta.
Skýrði Dimitris Maroudas, talsmað-
ur grísku stjórnarinnar, frá þessu í
dag.
Maroudas sagði, að samvinna
Grikkja við NATO á hernaðar-
sviðinu væri „óvirk“, þar sem af-
staða bandalagsins til heræfinga á
Eyjahafi fæli í sér að vissu marki
stuðning við „útþenslustefnu
Tyrklands". Hefði griska stjórnin
tilkynnt NATO í síðasta mánuði,
að Grikkland myndi ekki framar
taka neinn þátt í neinum heræf-
ingum bandalagsins. Var þvi hald-
ið fram, að með því að láta heræf-
ingar bandalagsins i Eyjahafi ekki
ná til eyjarinnar Lemnos, væri
bandalagið að styðja Tyrki.
Gríska stjórnin heldur því fram,
að Grikklandi stafi meiri hætta af
Tyrklandi en aðildarríkjum Var-
sjárbandalagsins í norðri.
Skip Sambandsins
munu ferma til íslands
á næstunni sem hér
segir:
HULL/GOOLE:
Dísarfell 25/3
Dísarfell 8/4
Dísarfell 22/4
ROTTERDAM:
Dísarfell 26/3
Dísarfell 9/4
Dísarfell 23/4
ANTWERPEN:
Dísarfell 27/3
Dísarfell 10/4
Disarfell 24/4
HAMBORG:
Dísarfell 15/3
Dísarfell 12/4
Disarfell 26/4
HELSINKI/TURKU:
Hvassafell 29/3
FALKENBERG:
Mælifell 18/3
LARVÍK:
Jan 22/3
Jan 1/4
Jan 15/4
GAUTABORG:
Jan 21/3
Jan 2/4
Jan 16/4
KAUPMANNAHÖFN:
Jan 20/3
Jan 3/4
Jan 17/4
SVENDBORG:
Jan 19/3
Jan 4/4
Jan 18/4
ÁRHUS:
Jan 18/3
Jan 4/4
Jan 18/4
HALIFAX, KANADA:
Jökulfell 14/3
oKIPADEILD
SAMBANDSINS
Sambandshúsinu
Pósth. 180 121 Reykjavík
Sími 28200 Telex 2101