Morgunblaðið - 04.04.1985, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 4. APRlL 1985
B 25
Orgelsmíðafyrírtæki Klais hefur sett upp
og smíðad mörg stór orgel og vinnur Ld. nú
að smíði 88 radda orgels í Ástralíu. Hér er 42
radda orgel í Oberhausen.
Klais-orgelverksmiðjan í Bonn var stofnuð árið 1882.
Jóhannes Klais var upphafsmaður hennar og nú h’efur
sonarsonur hans tekið við rekstrinum, Hans Gerd Klais.
Strax á fyrstu árunum smíðaði hann orgel sem sett voru
upp í Lúxemborg, Sviss og á Ítalíu og árið 1914 voru
kringum 100 manns í vinnu hjá fyrirtækinu. í dag eru
þeir kringum 50 og Klais-orgel er nú að finna í flestum
heimsálfum. Orgelsmiðirnir læra orgelsmíðina á verk-
stæðum meistaranna og svo gerði Hans Gerd Klais einn-
ig. Einnig stundaði hann nám í hagfræði og eðlisfræði
með sérstöku tilliti til hljómburðar og fór á námsárum
margar ferðir ti að rannsaka gömul og nútíma orgel víða
í Suður-Evrópu.
gjöra stjórn á því. Geta má þess
að á fundinum sagði hann það
margoft að auðveldara væri að
vekja athygli á vandamálunum en
leysa þau, en hér yrðu að koma til
margs konar tæknimenn og sér-
fræðingar á hinum ýmsu sviðum.
Staðsetning
En hvað með staðsetninguna?
Hvar er best að hafa hljóðfærið og
hvað þarf að hafa i huga við þessa
erfiðu ákvörðun?
„Við þurfum fyrst og fremst að
hafa í huga hljómdreifinguna um
húsið og hvað best kemur að not-
um í guðsþjónustunni, nýtingu
hljóðfærisins. Ég nefni þrjá
möguleika: Aftast, þ.e. í turninum,
til hliðar og þriðji möguleikinn er
kórinn.
Ég útiloka eiginlega strax sið-
asta möguleikann, kórinn. Annars
værum við komnir með innrétt-
ingu i konserthúsi, allt er miðað
við að áheyrendur þiggi hlutina úr
sömu átt og þeir fá ekki þessa til-
finningu að þeir séu þátttakendur
í samspili hinna andstæðu póla ef
orgelið væri aftast og „léki hlut-
verk“ sitt á móti prestinum. Mér
hefur skilist að mest hafi verið
fjallað um staðsetninguna í turn-
inum til þessa og tel ég það að
ýmsu leyti óhentugt. Þá er hætt
við að orgelið verði um of innilok-
að, hljómur þess nái ekki út í
kirkjuna og séu byggðar sérstakar
svalir fyrir það rýrnar mjög hin
innri ásýnd kirkjunnar, þegar
menn ganga inn i hana. En
kannski er einhver lausn samt
möguleg hér og þá væri nauðsyn-
legt að fá minna kórorgel til að .
nota við venjulegar athafnir.
Staðsetning stórs orgels í hlið-
arskipi er mjög spennandi lausn.
Kostir hennar eru nálægð við
söfnuðinn, áheyrendur fá tónlist-
ina framan að sér eða frá hlið, en
ekki aftan frá, þeir sjá hljóðfærið
og lengstu fjarlægðir styttast, þ.e.
hljómdreifingin gæti orðið jafnari
og hljómur skýrari. Sextíu radda
hljóðfæri hér skilar betri árangri
en 80 radda orgel inni I turninum.
Glugginn á vesturhliðinni, sem
snýr út að Skólavörðustígnum,
verður þá ekki lokaður. Rýmið
uppi á turnsvölunum lokast ekki
og gæti t.d. nýst fyrir lúðraþeyt-
ara og áheyrendur á stórhátíðum."
Klais lagði þó áherslu á að hann
myndi sjálfur ekki vilja segja af
eða á um staðinn fyrir orgelið fyrr
en hann sæi kirkjuskipið án allra
vinnupalla þó svo að á þessu stigi
sýndist sér orgel i hliðarskipi vera
freistandi kostur.
Starfíö og áhugamálið
Að síðustu var farið nokkuð út í
aðra sálma og Hans Gerd Klais
var spurður hvort hann hafi alltaf
næg verkefni fyrir verkstæði sitt:
„Fram til þessa hef ég haft næg
verkefni og við höfum smíðað
orgel í flestum heimsálfum. Ég
hef þó ekki verið talinn sá ódýr-
asti i heimi, enda vil ég taka mér
góðan tima og vanda verk mitt vel.
Það fer mikill timi i allan undir-
búning, það er nauðsynlegt að sjá
fyrir alla hluti, allar aðstæður og
við sjáum um allt verkið, teikn-
ingu og hönnun, útlit, smiðina alla
og alla tæknivinnu og þess vegna
þarf að taka góðan tima til þess-
ara hluta.
Énda eru aðstæður mínar þann-
ig að heimilið er í verksmiðjunni
og ef konunni finnst ég eitthvað
seinn í matinn þá færir hún mér
hanri á skrifstofuna. Þetta er starf
mitt og áhugamál i senn og þar
fyrir utan hef ég áhuga á að
Ijósmynda orgel og leika á flautu.“
-jt
i ÁSKQLABÍÓ SÍM/22140

3OSKARSVERDLAUN
Vígvellir
(The Killing Fields)
Sýnd í Háskólabíói
8 ÓSKARS VERDLAUN
Mynd þessi verður sýnd í Háskólabíói í júní nk. Fyigist með sjónvarps-
þættinum um óskarsverðlaunaafhendinguna nk. laugardagskvöld.