Morgunblaðið - 19.07.1985, Blaðsíða 18

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 19. JÚLÍ L985
-
18
Samanburður á raforkufyrirtækjum á Norðurlöndum:
Sérstaða Lands-
virkjunar mikil
Á NÝAFS’TÖÐNUM aftalfundi Sam-
bands íslenskra rafveitna hélt Edvard
GuAnason, deildarverkfræöingur hjá
Landsvirkjun, erindi um raforkufram-
leiðslu á Islandi og í Skandinavíu. í
erindi sínu bar Edvard saman Lands-
virkjun og nokkur systurfyrirtaeki
hennar á Norðurlöndunum og skýrði
þann aðstöðumun, sem er á raforku-
framleiðslu hér á landi og á megin-
landi Evrópu.
Morgunblaðið leitaði frétta hjá
Edvard og bað hann að segja frá
niðurstöðum sínum.
Hvernig er uppbyggingu þessara
systurfyrirtækja Landsvirkjunar
háttað?
— Fyrst er rétt að geta þess, að
mikill stærðarmunur er á fyrir-
tækjunum, sem starfa við raforku-
framleiðslu á Norðurlöndunum.
Landsvirkjun er mjög lítil rekstrar-
eining á norrænan mælikvarða og
hefur aðeins um 2% af raforkusöl-
unni á Norðurlöndunum. Lands-
virkjun framleiðir þó um 90% af
þeirri raforku sem notuð er hér inn-
anlands.
Fyrirtækin hafa öll einkarétt til
raforkusölu hvert á sinu svæði, en
rekstrarfyrirkomulag þeirra er
mjög mismunandi og þau eru allt
frá því að vera hlutafélög til
hreinna ríkisfyrirtækja. Lands-
virkjun er eins og kunnugt er sam-
eignarfyrirtæki ríkisins, Reykja-
víkurborgar og Akureyrarbæjar.
Hefur þessi mismunur á rekstr-
arfyrirkomulagi einhver áhrif á af-
komuna?
— Reksirarfyrirkomulagið hefur
greinilega áhrif á afkomu fyrir-
tækjanna, vegna þess hve mikið að-
hald er af hálfu hins opinbera með
verðmyndun á raforku. Ríkisfyrir-
tækjum í hópnum er sumum bætt
úr ríkissjóði það tap sem þau verða
fyrir vegna ákvarðana stjórnvalda.
Gott dæmi um slíkt er verðstöðvun,
sem leiðir til þess að ákveðinn
vandi safnast upp. Þar hafa einka-
fyrirtækin og sameignarfyrirtækin
þá einu lausn á að hækka orkuverð-
ið verulega mikið að loknu slíku
tímabili. Við erum núna í slíkri
stöðu hérna á íslandi.
Einnig hefur hagkvæmni stærð-
arinnar sitt að segja, en stærsta
fyrirtækið, Vattenfall í Svíþjóð,
seldi um 20 sinnum meiri raforku á
árinu 1983 en Landsvirkjun.
Nú hefur hátt raforkuverð hér á
landi verið mikið í brennidepli und-
anfarið, hvernig stöndum við í sam-
anburði við Norðurlöndin?
— Samanburður á orkuverði er
mjög vandmeðfarinn og sérstaklega
milli landa. Þó held ég að meðal-
verð ársins til notenda hjá heilum
fyrirtækjum gefi nokkra hugmynd
um hvar við stöndum.
í samanburði við systurfyrirtæki
Landsvirkjunar á Norðurlöndunum,
á tímabilinu 1970 til 1983, kemur í
ljós að meðalverð Landsvirkjunar
til almenningsveitna umreiknað í
bandaríkjamill (1000 mill = 1 doll-
ar) hefur verið með því lægsta á
Norðurlöndunum fram til ársins
1981, en á því ári lauk tímabili
verðstöðvunar hér á landi. Á árinu
1983 fórum við upp fyrir finnska
fyrirtækið Imatran Voima, sem
fram að þeim tíma hafði haft hæsta
meðalverðið. Raunverð á raforku
frá Landsvirkjun náði hámarki í
ágúst 1983, en hefur síðan jafnt og
þétt farið lækkandi og á eftir að
lækka enn frekar á næstu árum.
Það er athyglisvert að verðið er
lægst í Noregi allan þennan tíma,
hafa Norðmenn einhverja sérstöðu
umfram aðra?
Edvard Guðnason deildarverkfræð-
ingur.
— Norðmenn framleiða næstum
alla sína raforku í vatnsaflsstöðv-
um eins og við og ættu því að vera
svipað í sveit settir. En þetta lága
raforkuverð í Noregi á sér sínar
eðlilegu skýringar og má skipta
þeim í þrennt. I fyrsta lagi er raf-
orkukerfið í Noregi talsvert eldra
en okkar kerfi og þeir eru því búnir
að afskrifa það að meira marki en
við. í öðru lagi eru virkjanir hjá
norsku ríkisrafveitunum fjármagn-
aðar með hagstæðum lánum frá
norska ríkinu, meðan Landsvirkjun
hefur þurft að leita á alþjóðlega
lánamarkaði. { þriðja lagi geta
Norðmenn nýtt sér samtengingu
við raforkukerfi annarra landa og
selt umframorku úr landi, meðan
umframorka hér á landi er seld að
hluta sem afgangsorka en afgang-
urinn rennur ónýttur til sjávar.
Eitt atriði enn er afgerandi þegar
við berum okkar verð saman við
verðið í Noregi og það er að þegar
rekstrarhalli verður á norsku ríkis-
rafveitunum er hann greiddur úr
ríkissjóði Noregs. Landsvirkjun
verður hins vegar að miða sína
gjaldskrá við það að eðlilegur af-
rakstur fáist af því fjármagni, sem
bundið er í rekstrinum. Það segir
sig sjálft, að þetta er ekki hægt ef
verðstöðvun kemur í veg fyrir eðli-
legar hækkanir til að vega upp á
móti verðbólgurýrnun, eins og til-
fellið var á síðasta áratug.
Nú er raforkukerfi í Skandinavíu
samtengt, hefur það einhverja sér-
staka kosti í för með sér?
— í Skandinavíu og reyndar allri
Evrópu er talsvert flutt af raforku
milli landa og með því er hægt að
nýta orkuverin á hagkvæmari hátt
en ella. Þannig geta t.d. Danir með
sín olíu- og kolaorkuver keypt
rafmagn frá Noregi á mesta álags-
tíma á daginn og skilað því aftur á
nóttunni. Athugun sem gerð var
fyrir nokkrum árum á raforkukerfi
meginlands Evrópu leiddi í ljós, að
enn frekari samtenging á næstu ár-
um gat skilað allt að 5—10% sparn-
aði í rekstrargjöldum fyrir heild-
arkerfið.
Við Islendingar erum enn sem
komið er einangraðir frá þessu
samtengda kerfi, þó að við höfum
sjálfir lokið við að samtengja raf-
orkukerfið innanlands. Það eitt sér
hefur þó augljósa kosti, þar sem við
getum virkjað stærra og hagkvæm-
ar en ella fyrir almenna notkun
innanlands.
Eru einhver áform uppi um teng-
ingu raforkukerfis okkar við önnur
lönd?
— Það var síðast gerð athugun á
BM Vallá:

Sæbjörg seldi
fyrir ágætt verð
SÆBJÖRG seldi tæp 64 tonn af
þorski og ýsu í Grimsby í gær fyrir
rúmar 3 milljónir. Meðalverðið er
48.10 krónur, sem er ágætisverð.
Þá seldi Börkur NK í Grimsby í
fyrradag tæp 147 tonn af þorski og
ýsu fyrir 6.650.282 krónur. Meðal-
verð 45.30 kr. Þá var einnig seldur
gámafiskur í Hull og Grimsby,
meðalverðið krónur 40.57.
Umferðaróhapp í
Hvoli, Saurbc, 6. júlí.
NÝLEGA varð bílslys í Saurbæn-
um, á móts við Hvol. Þar fór stór
fólksbifreið af Doge-gerð út af veg-
inum og hafnaði út í skurði, og
stöðvaðist raunar á ræsi, sem þar
liggur út frá þjóðveginum og heim
að gamla bænum á Hvoli.
Öhappið varð um miðjan dag,
3. júlí sl., er hjón frá Vest-
mannaeyjum voru á leiðinni til
Isafjarðar. Vegur er þarna beinn
en nokkuð holóttur og dæld í
veginn nokkru áður en komið er
á slysstað.
Merkilegt er það, að þarna á
sama stað átti sér stað bílslys
fyrir ári, er jeppabifreið fór út af
veginum á nákvæmlega sama
stað, aðeins hinum megin við
veginn.
Hjónin sluppu án mikilla
meiðsla, og miklu betur en að-
stæður gætu gefið tilefni til,
maðurinn meiddist að visu nokk-
Saurbæ
uð á baki og bæði skárust þau í
andliti og víðar, og voru þau
flutt í sjúkrabifreið á
heilsugæslustöðina í Búðardal
eftir að Gunnar Jóhannsson,
læknir þar, hafði hugað að
meiðslum þeirra. Þaðan voru
þau svo flutt með flugvél til
Reykjavíkur þar sem maðurinn
var lagður inn í sjúkrahús. Bií-
reiðin er mjög mikið skemmd, ef
ekki ónýt.
IJH.
Anægðir með móttökurnar
sem nýja framleiðslan
hefur fengið hjá fólki
— segir Víglundur Þorsteinsson forstjóri
„ÞAÐ HEFUR verið mjög lífleg eft-
irspurn eftir steinum og hellum sem
við framleiðum og erum við verulega
ánægðir með móttökurnar sem þess-
ar nýjungar hafa fengið,“ sagði Víg-
lundur Þorsteinsson forstjóri BM
Vallá en fyrirtækið hefur hafið fram-
leiðslu á steyptum hellum og stein-
um, sem ætlað er í garða og önnur
útivistarsvæði.
Að sögn Víglundar er alveg á
mörkunum að fyrirtækið hafi und-
an og anni eftirspurn um þessar
mundir. Því hefur ekki verið hægt
að hefja framleiðslu á nýrri gerð
af steinum, sem ætlunin var að
bjóða upp á í júlí. Vonast er til að
úr rætist á næstu tveimur vikum
og þá verði nýju steinarnir komnir
á markaðinn.
Byrjað er að framleiða steina og
hellur fyrir sumarið í febrúar og
salan hefst í apríl. Hún getur
staðið allt fram í nóvember eins
og í fyrra en það fer eftir tíðar-
fari. Vinsælasta framleiðslan eru
U-steinarnir svokölluðu, sem gefa
möguleika á steinhleðslum og
einnig má nefna grassteinana sem
eru holóttir og gras vex á milli.
„Við verðum varir við að mögu-
leikarnir sem framleiðsla okkar
Víglundur Þorsteinsson, fram-
kvæmdastjóri.
gefur hefur kveikt áhuga fólks á
að endurskipuleggja garðinn og að
gera nýja. Eg er viss um að okkar
kynningarstarf hefur ekki einung-
is haft áhrif á söluna hjá okkur
heldur einnig aukið eftirspurn hjá
öðrum framleiðendum," sagði
Víglundur að lokum.
Frá slysstað í Saurbæ.
Jón Kristleifsson varð fyrstur til að aka yfir nýju brúna.
Morgunblaðið/Bernhard
Borgarfjörður:
Nýja brúin yfir Kljáfoss opnuð
Kleppjárnsreykjum 16. júlí:
LAUGARDAGINN 20. júlí verður
nýja brúin yfir Kljáfoss opnuð fyrir
umferð bifreiða.
Gamla brúin yfir Kljáfoss var
orðin of lítil og varasöm stórum
bilum, enda byggð 1920. Umferð
var stöðvuð fyrir tveimur mánuð-
um og kraftur settur í smíði nýju Karlssonar brúarsmiðs gekk smið-
brúarinnar. Hún er 41 metri að in vel og áfallalaust.
lengd, steinsteypt. Að sögn Hauks - Bernhard