Morgunblaðið - 01.09.1985, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐID, SUNNUDAGUR 1. SEPTEMBER 1985
35
menn sem margir hverjir ótt&st 1
að pólitískt jafnrétti hefði í för
með sér að þeir yrðu undirokaðir
þegar beiskjufullir negrar fengju
meirihluta. Hann lagði á það
áherzlu að forysta Afríska þjóðar-
ráðsins gerði sér fyllilega grein
fyrir mikilvægi þessa máls. „Um
hvita menn í Suður-Afríku gildir
annað en um hvita menn annars
staðar í Afríku. Hvítir menn í
Suður-Afríku eiga hér heima —
þetta er ættland þeirra," sagði
Mandela. „Við viljum að þeir búi
hér með okkur og fari með völd
ásamt okkur.“
Hann er málhress og talar með
brezkum hreim. Hann leggur á
það ríka áherzlu að jafnvægi og
stilling skipti meginmáli þegar að-
skilnaðarstefna verði afnumin og
komið á traustu þjóðfélagi fólks af
mismunandi kynþætti. Er hann
ræddi t.d. um þá erfiðleika sem
yrðu því samfara að sameina
þéttbýlissvæði hvitra manna í Jó-
hannesarborgogaðliggjandi borg-
arhluta þar sem negrar eru nú eft-
ir að slík skipan hefur verið i heila
öld, lét Mandela í ljós þá skoðun
að hann myndi ekki beita sér fyrir
því að negrar flyttu hömlulaust
inn í borgina. „Við viljum að Jó-
hannesarborg verði áfram sú
fagra og blómlega borg sem hún er
nú. Þess vegna erum við fús að
samþykkja að búseta verði aðskil-
in þar til húsakostur hefur verið
endurnýjaður og atvinnumögu-
leikar eru fyrir hendi þannig að
negrar geti flutt inn í Jóhannes-
arborg með heiðri og sóma."
Ég spurði Mandela hvernig svo
hófsöm stefna samræmdist yfir-
lýstu markmiði samtaka hans að
beita valdi til þess að steypa harð-
stjórninni í Suður-Afríku af stóli.
Hann sagðist æskja þess að nauð-
synlegar breytingar i Suður-
Afríku færu friðsamlega fram,
enda yrðu negrar þeir sem mest
myndu þjást ef þeir létu ofbeldið
ná tökum á sér. „Hins vegar,“
sagði hann, „ef leiðtogar hvltra
manna ganga ekki til móts við
okkur af heilindum, ef þeir vilja
hitta okkur til að ræða pólitiskt
jafnrétti, ef þeir hafa í rauninni
ekki annað fram að færa en það að
við verðum að sætta okkur við
áframhaldandi undirokun af hálfu
hvítra manna, þá eigum við alls
ekki um annað að velja en grípa til
ofbeldis. Og það skaltu vita að þá
munum við ná yfirhöndinni."
Mandela viðurkenndi að stjórn-
in hefði hernaðarlega yfirburði
enda gætu negrar ekki unnið sigur
á harðstjórninni í hernaðarlegum
átökum. „Hinsvegar getum við
gert henni lífið litt bærilegt með
tímanum og með aðstoð annarra á
landamærunum og með stuðningi
flestra þjóða heims og með auk-
inni menntun okkar sjálfra."
Mandela vísaði þeirri kenningu
á bug að Afríska þjóðarráðið væri
handbendi Sovétstjórnarinnar eða
lyti stjórn Kommúnistaflokks
Suður-Afríku.' Hann lagði á það
áherzlu að ráðið væri sjálfstætt og
óháð og að innan þess væri ríkj-
andi agi. Hann líkti kommúnist-
um innan ráðsins við róttæka
menn á Bretlandi og í öðrum vest-
rænum lýðræðislöndum.
f lok samtalsins bauð Mandela
mér að skoða vistarverur sínar og
hitta samherja sina. Hann visaði
mér og nokkrum embættismönn-
um upp bogadreginn stiga, glugga-
lausan. Stálbentar dyr voru á báð-
ar hendur og á leiðinni höfðu
varðmenn aðstöðu. Mandela sló á
létta strengi og sagðist víst ekki
eiga mikla möguleika á þvi að
flýja. Fangageymsla sem hann er
'hafður í er rúmgott herbergi, einir
6 metrar á annan veginn og 12 á
hinn. Úr þvi er stigi sem liggur
upp á þak byggingarinnar. Það er
hátt til lofts i herberginu og inn
um rimlagluggana efst á ramm-
gerðum múrveggnum skín sólin
svo vistarveran er björt en glugg-
arnir eru þó svo hátt uppi að út
um þá er ekki hægt að sjá fangels-
ið í heild sinni eða hinar fögru
hæðir umhverfis. Hver fangi hef-
ur lítið stálrimlarúm til að hvílast
í og meðfram veggjunum eru
bókahillur.
Mandela og félagar hans hafa
neitað því að taka þátt í vinnu sem
föngum er ætlað að inna af hendi.
í staðinn notar Mandela tímann
til þess að rækta lítinn þakgarð
sem umkringdur er veggjum. Það
er Mandela sem hefur búið til
þennan garð og annast hann dag-
lega. Hann er þannig gerður að
um tveimur tylftum olíufata með
mold I er dreift um hann og þar
dafna tómatar, gúrkur og annað
grænmeti.
Þegar ég kvaddi Mandela, bað-
andi I sóískininu á þakinu, var
hann að hlúa að gróðrinum, og
bíður eftir tækifæri til að leiða þá
þjóð sem nú hefur hann í haldi.
Biðin hefur nú staðið í nærfellt
aldarfjórðung.
í FANGELSI í
ALDARFJÓRÐUNG
ótt Nelson Mandela sé
lokaður inni er hann mjög
áhrifamikill og allt annað
en ósýnilegur. Þó hefur þessi
maöur sem flestir s-afrískir negrar
líta á sem leiðtoga sinn veriö hulinn
sjónum manna allt frá árinu 1962.
Hann var fangelsaöur fyrir forystu
í vopnuðum andófsaögeröum Afr-
íska þjóöarráðsins, sem bönnuö
eru meö lögum, gegn aöskilnaðar-
kerfinu. Frægö Mandela hefur víöa
borizt og honum má nú líkja viö
goðsögn. Hann er tákn dulúðarinn-
ar sem umlykur andstööu þjóöar-
innar. Reglulegar heimsóknir í
fangelsið fær hann þó aöeins frá
fjölskyldu sinni og milljónir stuön-
ingsmanna hans hafa aldrei litiö
hannaugum.
Mandela fæddist áriö 1918.
Hann var elzti sonur ættarhöfö-
ingja í lendunni Transkei sem nú
hefur að nafninu til hlotiö sjálf-
stæöi. Hann nam lög og gekk í
Afríska þjóðarráðiö 1944. Hann var
einn helzti forystumaöur þeirra
aöila aö ráöinu sem beittu sér fyrir
friösamlegri baráttu gegn aöskiln-
aöarstefnu á árunum eftir 1950.
Eftir aö lögregla drap 69 svarta
mótmælendur í Sharpeville áriö
1960 fóru vonir Mandela og ann-
arra ráösleiötoga um friðsamlegar
breytingar aö dofna og áriö 1961
stofnuöu þeir hernaöardeild ráös-
ins, Umkhonto we Sizwe, þ.e.
.spjót þjóöarinnar". í bæklingi sem
ráöiö sendi frá sér á þessum tíma
segir: „Það var ekki þetta sem viö
hefðum kosiö, heldur er þetta verk
valdstjórnarinnar sem hefur hafn-
aó hverri friðsamlegri kröfu fólks-
ins um réttindi og frelsi."
Mandela var handtekinn 1962
en þá haföi hann veriö í hópi þeirra
sem stjórnuöu skipulagöri
skemmdarstarfsemi Umkhonto we
Sizwe fyrstu mánuöina. Félagar
hans — svartir þjóðernissinnar og
hvítir kommúnistar — náöust árið
eftir. Þegar réttarhöldum lauk var
NELSON MANDELA
Mandela dæmdur í lífstíöarfang-
elsi.
Viö réttarhöldin talaöi Mandela
um „þá hugsjón aó koma á frjálsu
lýöræöisþjóófélagi þar sem allar
manneskjur byggju saman í sátt og
samlyndi og heföu jöfn tækifæri."
„Þetta er sú hugsjón sem ég geri
mér vonir um aö lifa fyrir í þeirri von
aö hún rætist," sagöi hann. „En ef
nauðsyn krefur er þetta hugsjón
sem ég er reiðubúinn aó láta lífiö
fyrir."
Síöan hefur innilokunin veriö
eins konar boðberi og oröstír
Mandela hefur aldrei verió dreginn
í efa né því haldiö fram aó hann
hafi hvikaö frá markmiöum stnum.
Frægó hans hefur ekki einungis
borizt um alla Evrópu heldur og til
Englands þar sem lagiö „Free Nel-
son Mandela" komst nýlega á lista
yfir 10 vinsælustu rokklög.
j fjarveru Mandela og félaga
hans hefur Afríska þjóöarráöiö
haldiö áfram vopnaöri baráttu og
stjórnaö skæruliöaaögeröum sín-
um frá útlagabækistöövum í
Zambíu. i Suöur-Afríku er þaó
lagabrot aö gera eöa segja eitthvaó
sem oröið gæti ráöinu til framdrátt-
ar, en yfirvöldin telja aö ráöiö lúti
stjórn kommúnista og Sovétstjórn-
arinnar. Þó er þaö svo, ef marka
má samtöl viö unga og öfgasinn-
aöa negra, aö ráöiö er sá aðili sem
fyrst og fremst heldur fram málstað
þeirrafyrir jafnrétti.
í Suöur-Afríku eru margir sem
halda því fram aö endi veröi ekki
bundinn á vandræöi í landinu nema
stjórn hvítra manna hefji viöræður
viö Mandela og þjóöarráöiö, en
horfur á slíkum samfundum eru allt
annað en bjartar.
í janúar sl. bauóst forseti land-
sins, P.W. Botha, til þess aö láta
Mandela lausan ef hann fordæmdi
ofbeldi. Þetta var boð sem Mand-
eia gat ekki þegiö án þess aö kljúfa
samtök sin og segja skiliö viö
stuóningsmenn sína. Tilgangur
yfirvalda komst ekki í hámæli en
hann kann aö sumu leyti aö hafa
veriö í því fólginn aö stjórnin hafi
viljaö koma sér vel vió stjóm Reag-
ans og þannig gert „jákvæö af-
skipti" hennar réttlætanleg. Þótt
ekki hafi veriö látiö aö því liggja aö
heilsa Mandela væri aö bila gæti
tilgangurinn jafnframt hafa verið sá
að koma því þannig fyrir aö hann
dæi ekki í fangelsi — en slíkur
atburöur myndi tvímælalaust kalla
á mikla reiöi af hálfu negra, hverjar
svo sem ástæöur dauösfallsins
væru.
Mandela hafnaöi sínu eigin frelsi
um leiö og hann setti fram gagnkr-
öfur á hendur stjórnvöldum um að
samtök hans fengju lagalega viöur-
kenningu og aö samfangar hans
yróu einnig látnir lausir. 23ja ára
dóttir hans, Zinzi, tilkynnti um
þessa afstööu hans í Soweto 10.
febrúar.
„Faöir minn segir: „Ég get ekki
og mun ekki taka á mig neinar
skuldbindingar á meóan ég og þiö,
mitt fólk, erum ófrjáls," sagöi hún.
„Ykkar frelsi og mitt verður ekki
aöskilið."
í vetur gefur Atlantik kost á
dvöl á Mallorka, frá 21. októ-
ber til 26. marz.
í boöi er hiö glæsilega hótel
Bosque Sol, í höfuðborg Mall-
orca, Palma. Dvaliö er í stúdíó-
íbúðum, sem eru stofa og eld-
hús, en einnig er fullkomin
hótelþjónusta, ásamt hitaöri
sundlaug, sauna, nuddi, mini-
golfi, þvottahúsi, verzlun, bar
og fleiru. Innifalið er hálft
fæöi.
Hóteliö er vel staösett, viö Belver Park, þar sem stutt er í allar verzlanir,
veitingahús og yfirleitt allt er hugurinn girnist.
otwivm
Feröaskrifstofa, lönaöarhúsinu, Hallveigarstíg 1, s. 28388.
DfNERS CLUB
INTERNATIONAL