Morgunblaðið - 11.09.1985, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 11. SEPTEMBER 1985
Um aumingjaskap
og almættið
— eftir Arnór
Hannibalsson
Átök milli manna og ríkja hefj-
ast með því, að annar aðilinn
ræðst á hinn. Ef eitt ríki ræðst
með vopnuðum her á annað riki,
hvor aðilinn ræður því þá, hvort
styrjöld hefst? Flestir myndu
svara því til, að árásaraðilinn eigi
upphafið að styrjöldinni. En það
er einnig hægt að halda því fram,
að sá sem ráðist er á, beri ábyrgð
á því hvort átök verða að styrjöld.
Með því að ákveða að veita mót-
spyrnu, sé sá sem ráðist er á, að
ákveða að gera átök að styrjöld.
Uppi eru á dögum menn sem halda
þessu fram. Þeir kalla sig „friðar-
sinna“ og hafa nokkurt fylgi, eink-
um á meginlandi Evrópu.
Ekkert viðnám
Rauði herinn réðst inn í Ung-
verjaland í október 1956. Ungverj-
ar risu upp til varnar virðingu
sinni. Samkvæmt því sjónarmiði,
sem hér var nefnt, voru það Ung-
verjar sem egndu til styrjaldar
með því að veita ofbeldinu viðnám.
Aftur á móti fóru Tékkar með
friði, þegar þeir létu innrásarheri
flæða yfir landið í ágúst 1968 án
þess að æmta né skræmta.
Margir þeir sem þannig hugsa
telja sig vel kristna. Þeir vitna í
guðspjall Mattheusar, 5,39. Þar
stendur að menn skuli enga mót-
spyrnu veita hinu illa og ekki rísa
gegn meingjörðarmanninum.
Þetta þýðir það að veita beri hinu
illa óheftan framgang. Það þýðir
þá einnig, að hið illa er til. Heilag-
ur Ágústínus kirkjufaðir lenti í
vandræðum með skrattann. Ef
guð er algóður, hví skapaði hann
þá ekki algóðan heim? Svarið við
þessu er, að guð fann að það sem
hann skapaði var harla gott. En í
heiminum er oft skortur á hinu
góða. Og guði þótti við hæfi að
láta menn þjást, svo þeir fyndu
teiðina til hans.
Sú kenning, að heimurinn sé ill-
ur í eðli sínu og á valdi skrattans,
heitir maníkeismi. Maníkeum
finnst endilega að við búum I
myrkraveröld. En ef til vill mun
böl batna.
Czesíaw Miíosz, nóbelsverð-
launaskáld, yrkir um það á einum
stað, að hann vænti endurnýjunar
allra hluta. Hann vitnar í Postul-
anna gjörninga, 3,21, en þar er tal-
að um endurlífgunartíma og
endurreisnartíma allra hluta, ap-
okatastasis. Kristindómur fjallar
um heimsendi, apokalypsis, þegar
sól tér sortna og sígur fold í mar.
Þá verða hinir dauðu dæmdir eftir
verkum sínum. Þeim sem ekki
finnast ritaðir í lifsins bók verður
kastað í eldsdíkið.
Stjórnleysi
Marteinn Lúter kenndi, að
menn skyldu ekki sýna harðstjórn
og ofbeldi mótstöðu. Menn eiga að
fara eftir því, sem postulinn segir,
að vera yfirboðnum valdastéttum
hlýðnir. Því að valdstéttin er frá
guði, og sá sem veitir valdstéttum
mótstöðu, veitir guði mótstöðu.
Engin synd er hræðilegri. Því
kallaði Lúter varnarlitla bændur
óða hunda. í bændauppreisninni
1525 voru 130.000 þeirra drepnir.

Carnegie
námskeiðið
Kynningarfundur
Kynningarfundur verður haldinn í
kvöld kl. 20.30 í Síöumúla 35, uppi.
Allir velkomnir.
★ Námskeiðiö getur hjálpaö þér aö:
★ Öölast HUGREKKI og meira SJÁLFS-
TRAUST.
★ Bæta MINNI þitt á nöfn, andlit og staö-
reyndir.
★ Láta í Ijósi SKOÐANIR þínar af meiri
sannfæringarkrafti, í samræöum og á
fundum.
★ Stækka VINAHÓP þinn, ávinna þér
VIRÐINGU og VIÐURKENNINGU.
★ Taliö er aö 85% af VELGENGNI þinni
séu komin undir því, hvernig þér tekst
aö umgangast aöra.
★ Starfa af meiri LÍFSKRAFTI — heima
og á vinnustaö.
★ Halda ÁHYGGJUM í skefjum og draga
úr kvíöa.
Fjárfesting í menntun gefur þér arö ævi-
langt.
Innritun og upplýsingar í síma
82411
Menn eiga að þola alla kúgun.
Fangar hafa engan rétt til að leita
frelsis. Þeir hermenn sem lentu í
fangelsi Tyrkjasoldáns höfðu eng-
an rétt til að brjótast úr prísund-
inni, því að það væri að ræna eig-
andann löglegri eign. Soldáninn
átti fangana svo sem búfénað
sinn. Postulinn segir og í I Kor.
7,20, að hver og einn sé kyrr í
þeirri stöðu, sem hann var kallað-
ur í. Sá sem er fæddur þræll á ekki
að setja það fyrir sig, en gera sér
gott úr því.
Er eitthvert samhengi í þessu?
Líklega er það fólgið í orðum post-
ulans, að guð hefur útvalið það,
sem heimurinn telur heimsku og
veikleika. Guð hefur útvalið hið
fyrirlitna (I Kor. 1,27). Að baki
þessu er fyrirlitning á heiminum,
sú afstaða, að láta sér í léttu rúmi
liggja þótt hann sé lagður í rústir.
Sigurinn er í undanhaldinu. Frið-
rik Nietzsche bendir á það af mik-
illi skarpskyggni I bókinni Der
Antichrist að í þessum hugmyndum
kristinna höfunda leynist náinn
skyldleiki við stjórnleysi, anar-
kisma. Afstaða til heimsins er
neikvæð. Heimurinn og öll þekk-
ing á honum má fara sína leið.
Þeir sem hafa hina réttu trú eru
hólpnir.
Sá sem neitar að verja sig og
neitar að berjast, jafnvel fyrir
þeim gildum, sem gera lífið þess
virði að lifa því, er ekki líklegur til
mikilla afreka. Sá, sem vill vera
frjáls, verður að hafa dirfsku til
að bera. En „friðarsinninn” vill
ekkert slíkt. Allt skal jafnt. Allt
skal skorið niður við sama trog.
Enginn má skara fram úr öðrum.
Á íslenzku heitir þetta aumingja-
skapur.
Um að leggja
niður skottið
Þjóðverji nokkur að nafni
Jónatan Schell hefur lýst því í bók
er hann nefnir „Örlög jarðar", að
við blasi útþurrkun alls lífs á jörð-
inni. Sprengjan mun binda enda á
allt sem byggzt hefur upp á millj-
örðum ára. Ekki sé um annað að
ræða en að reyna að bjarga erfð-
avísum mannkyns óbrengluðum.
Allt sé í sölurnar leggjandi fyrir
það. Það verði að leggja niður alla
valdbeitingu, afnema ríkisvaldið,
þjóðríkið. En það að leggja niður
ríkisvald heitir öðru nafni stjórn-
leysi, anarkismi. Það skiptir ekki
máli hver hefur yfirhöndina, aust-
rið eða vestrið. Það þarf að bjarga
erfðavísunum.
Schell og skoðanabræður hans
álíta, að sprengjan sé æðsta
Arnór Hannibalsson
þróunarstig siðmenningarinnar.
Sprengjan er einnig hið æðsta stig
Hins Illa. Heimur, sem þannig
hefur þróast, hefur ekki af neinum
jákvæðum verðmætum að státa.
Þessi heimur er illur. Hann getur
þá ekki verið sköpunarverk algóðs
guðs. Hinn eilífi guð, hið æðsta
jákvæða gildi, er þá ekki til. Hann
er ekki eilífur, ef hann, sem já-
kvætt gildi, er ekki tii. Guð er
dauður. Hann hefur aldrei verið
til. Hann er dauðinn. Heimurinn
er þess eins virði að hata hann. Ef
einhverju á að bjarga, þá er það að
einhverjir lifi af til að skila erfða-
vísum áfram til næstu kynslóða.
Hinn annar dauði blasir við.
Hinn fyrsti dauði er dauði líkam-
ans. Hinn annar er eldsdíkið. í það
er varpað þeim, sem ekki eru rit-
aðir í bók lambsins.
Dauði guðs og eldsdíkið fram-
undan eru rökrétt ályktun af hin-
um „kristna“ aumingjaskap.
Samt skal ég ekki dæma um
það, hvort fylgismenn Páls post-
ula eru guðlausir neikvæðismenn.
En þeir sem hagnýta sér ofan-
nefndar hugmyndir í þágu „friðar-
ins“ eru það. Það sem þessir menn
gleyma, er það að það er til í dæm-
inu, að menn vilji fórna lífinu
fyrir mikilvæg gildi, eins og t.d.
frelsi og sjálfsvirðingu. Það er
frekar lágt risið á þeirri kenningu
að menn eigi að beygja höfuð sín
fyrir allri kúgun. Var ekki mein-
ingin að stuðla að sigri hins góða?
Vinnst sá sigur með því, að hið illa
hafi óheftan framgang? „Friðar-
sinnarnir“ hafa tapað öllu trausti
á mannlegu viti. Vísindin eru
synd. { tali þeirra grillir oft í löng-
un og þrá eftir heimsendi. Hug-
myndir þeirra eru nútímaútgáfa
af fornum hugmyndum um þús-
undáraríkið. Heimurinn er dæmd-
ur til að farast, vegna þess hversu
hann hefur festst í syndafeni. En
upp mun rísa jörð úr ægi öðru
sinni. Þá hefst þúsundáraríkið.
Menn eru uppgefnir á loforðum
um þúsundáraríki sem árangur af
stéttabaráttu, sigri öreiganna yfir
auðvaldinu. Þegar byltingin ber
árangur öfugan við það sem ætlað
var, þarf samt að sýna fram á að
samfélag frjálsra manna er illt, og
ber að rífa það niður. Þegar það
hefur tekizt blasir alsæla eilífs
friðar við, þjóðfélag þar sem allir
eru jafnir og enginn sýnir dugnað
fram yfir annan. Frið frekar en
sprengju; Niður með það þjóðfé-
lag, sem lætur okkur svima af
sprengjuógninni! En það þjóðfé-
lag, sem þeir beina spjótum sínum
að, er hið vestræna þjóðfélag, sem
hefur frelsi einstaklingsins I
heiðri. Áköllin um „sprengjuna“
eru notuð sem skálkaskjól til að
ryðja úr vegi varnarviðbúnaði
vestrænna þjóða. Þótt sprengju-
vörpum sé raðað austan megin við
járntjaldið láta þeir sig það engu
skipta. Siðmenningin vestan
járntjalds er hvort eð er dauða-
dæmd. Og því þá að hafa áhyggjur
af gúlaginu? Og úr því engu ber að
bjarga úr siðmenningu Vestur-
landa, því þá að hafa áhyggjur af
mannréttindum eða mannrétt-
indabrotum? Við eigum hvort eð
er ekki að veita meingjörðamann-
inum mótstöðu.
Að tapa trausti
á mannvitinu
Hér að framan hefur verið sýnt
fram á, að þeir sem hafa tapað
öllu trausti á viti manna til að sjá
fótum sínum forráð sitja uppi með
að trúa á ekkert, hvorki guð né
menn. Afstaða þeirra verður al-
gert neikvæði, hatur í garð alls
þess sem gerist í eigin þjóðfélagi.
Sumt af þessu fólki leiðist út í
hryðjuverk og sprengjutilræði. Af
því hafa borizt fréttir nú í sumar
bæði frá Þýzkalandi og Belgíu.
Það undarlega er, að þetta er gert
I nafni „friðar“.
Vesturlönd halda uppi vörnum,
af því að þau eru neydd til þess,
dæmd til þess. Allir sanngjarnir
menn biðja og vona, að sá dagur
rísi upp, að öll kjarnorkuvopn
verði aflögð og þeim eytt. En að-
stæður eru ekki til þess. Vestur-
lönd halda uppi málstað mann-
réttinda. Jafnvel „friðarsinnun-
um“ myndi bregða í brún, ef þeir
vöknuðu einn góðan veðurdag upp
í alræðisþjóðfélagi án mannrétt-
inda. Þann dag sem Vesturlönd af-
vopnast einhliða hefst heimsstyrj-
öld. Tillögur „friðarsinna" miða að
styrjöld. Spurningin um styrjöld
eða frið er að litlu leyti spurning
um vopn eða tækni. Hún er spurn-
ing um það, hvort fólk á Vestur-
löndum hefur hug og dug til að
verja sjálfsvirðingu sína.
Höfundur er dósent rið heimspeki-
deild Háskóla íslands.
saman en reynslan hefur sýnt, að
á meðan slíkar ráðstafanir leiða
ekki til verulegra launahækkana,
verða þær aldrei annað en kattar-
þvottur.
Það er sjálfsögð mannréttinda-
krafa foreldra og barna, að öll
börn eigi kost á nægum og góðum
dagvistarheimilum með hæfu og
menntuðu starfsliði. Slíkt næst
ekki fram meðan öll störf eru
metin á mælikvarða frjálshyggj-
unnar eftir arðsemi sinni í bein-
hörðum peningum.“
Einkaleyfi á íslandi
STJÓRNUNARSKÓLINN
Konráð Adolphsson
Stjórn Alþýðubandalagsins í Reykjavík:
Mótmælir lítilsvirðingu í garð fóstra
8TTJÓRN Alþýðubandalagsins í
Reykjavík samþykkti eftirfarandi
ályktun á fundi 3. september sl.:
„Stjórn ABR mótmælir þeirri
fádæma lítilsvirðingu í garð fóstra
og vanþekkingu á störfum þeirra,
sem yfirlýsingar Davíðs Oddsson-
ar borgarstjóra í fjölmiðlum að
undanförnu gefa til kynna. Jafnvel
hefur mátt skilja á yfirlýsingum
borgarstjóra, að hann áliti vanda
dagvistarheimilanna leystan til
frambúðar, sem öllum, sem til
þekkja, er ljóst, að er fjarstæða.
Það, sem borgarstjóri kallar lausn-
ir, eru í besta falli bráðabirgðaráð-
stafanir, sem í raun eru til þess
ætlaðar að fá betra starfsfólk fyrir
lágmarkslaun. Hið eina, sem orðið
getur til bjargar í þessum efnum
er gagngert endurmat ráðamanna
á uppeldisstörfum, en vanmat
þeirra og vanþekking á uppeldis-
hlutverki dagheimila er hrikalegt.
Að sjálfsögðu er aukin menntun
starfsfólks á dagvistarheimilum
spor í rétta átt, en námskeið fyrir
ófaglært starfsfólk er engin ný
lausn, sem Davíð Oddsson hefur
fundið upp. Öðru nær, slík nám-
skeið hafa verið haldin árum
Andarungadauðinn f Mývatnssveit:
Kuldakastið ekki orsökin
— segir Árni Halldórsson
Morgunblaðinu hefur borist eftir-
farandi athugasemd frá Arna Hall-
dórssyni í Garði í Mývatnssveit.
Vegna fréttar í Mbl. 29. ágúst
síðastliðinn um dauða á andar-
ungum við Mývatn á þessu sumri
vil ég koma á framfæri eftirfar-
andi: Það er ekki rétt sem skilja
má á fréttinni að kuidakastið
þann 12. og 13. júlí hafi ráðið úr-
slitum um dauða unganna, því að í
vikunni fyrir kuldakastið voru
ungarnir byrjaðir að drepast þrátt
fyrir að þá væri hiti 14—16 stig og
sólskin og til var að ungarnir
fyndust dauðir margir saman lík-
ast því að þeir hefðu drepist undir
mæðrum sínum. Þvi mun það vera
rétt sem doktor Arnþór Garðars-
son segir að kuldakastið hafi bara
flýtt fyrir annars dauðadæmdum
ungum, sem voru að dauða komnir
vegna átuleysis.
Það cr ekkert nýtt hér að ungar
drepist í norðankuldahretum, en
þá var nær eingöngu um unga að
ræða sem villst höfðu frá mæðrum
sinum og nutu ekki umönnunar.
Það er nýtt að ungar sem eru með
öndum drepist svo sem hefur verið
þrjú síðustu sumur og svo rammt
kveður að þessum ungadauða að
vart kemst nokkur ungi upp undan
sumum Ándategundum.