Morgunblaðið - 19.09.1985, Blaðsíða 48

48
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR19. SEPTEMBER1985
Ljósmynd Gunnar Þorsteinsson
Vestrænar nugvélasmiðjur telja víst að { Kína gefist mörg stór viðskiptatækifæri á næstu árum. Kínverskir
stjórnarerindrekar fá því konunglegar móttökur þegar þeir skoóa vestræna tækni. Á myndinni sést Liu Pong,
aðstoðarforsætisráóberra Kína, hlýða á franska samgöngumálaráðherrann útlista gæði franskra þotuhreyfla.
Flugmál ekki
í fína í Kína
viðunandi horf fljótlega. Áætlað
er að það muni kosta um 6 billj-
ónir Bandaríkjadala. Margir
kinverskir embættismenn eru þó
bjartsýnir á að nýleg efnahags-
stefna leiðtogans, Deng Xiaop-
ing, komi til með að gera stjórn-
endum nýju flugfélaganna kleift
að reka þau með arði en til
skamms tíma var svona þanka-
gangur talinn jafngilda svikum
við þjóðina. Sá böggull fylgir þó
skammrifi að nýju flugfélögin
þurfa að hefja starfsemi með út-
slitnum flugvélum og úrillum
starfsmönnum CAAC-ríkisflug-
félagsins. Af þessum sökum
spyrja eðlilega margir hvort ver-
ið sé að taka raunhæft á vandan-
um eða einungis dreifa honum á
fimm smærri flugfélög.
Flugvélakauptíð
Fram til þessa hefur engum
einum vestrænum flugvéla-
smiðjum tekist að ná yfirhönd-
sænsk/ameríska skrúfuþotan,
Saab-Fairchild 340 verða keypt í
tugatali, jafnvel allt að fimmtíu
vélar.
Eitt sterkasta vopn flugvéla-
sölumanna er að bjóða Kínverj-
um vöruskipti eða smiðasam-
vinnu, því Kínverjar leggja nú
mikla áherslu á að finna mark-
aði fyrir eigin framleiðslu. Á
þessu sviði hefur mesta fram-
sóknin verið af hálfu McDonnell
Douglas sem hefur náð að selja
Kínverjum 2 nýjar MD-80-far-
þegaþotur og aðrar 26 ósamsett-
ar. Douglas-samningurinn hljóð-
ar upp á rúma eina billjón
Bandaríkjadala. Vélarnar verða
settar saman í flugvélaverk-
smiðjunni í Shanghai og verða
fyrstu nýtísku farþegaflugvél-
arnar sem settar verða saman á
heimavelli Kínverja.
Sterkur orðrómur hefur verið
á kreiki um samstarfssamning
við Frakka og ítali vegna smíði
ATR-42-skrúfuþotunnar. Ef af
f Kína er unnið að því að draga úr miðstýringu fiugstarfseminnar.
Ríkisfiugfélagið verður lagt niður í núverandi mynd og stofnuð fimm
smærri félög. Myndin sýnir írska 36 sæta skrúfuþotu af gerðinni Shorts
360 sem Kínverjar tóku í notkun fyrr á árinu.
Flug
Gunnar Þorsteinsson
Kína er ekki land hinna stóni
tækifæra fyrir vestrænar fiugvéla-
smiðjur. Þar hefur nýlega opnast
gríðarlegur markaður fyrir far-
þegaflugvélar. Markaður sem er
stór, nánast óplægður en erfiður.
Aðeins nokkrar fiugvélasmiðjur
hafa haft árangur sem erfiði
hingað til.
Austur í Kína hafa orðið
stórkostlegar breytingar i
stjórn- og efnahagsmálum sl.
áratug. Eitt af lykilatriðunum í
ríkjandi stjórnarstefnu er aðlög-
un að nýja tímanum og því hefur
verið lögð aukin áhersla á sam-
göngur innanlands. Hvað flugið
varðar má segja með sanni að
það sé rétt að slíta barnsskón-
um. Á tímum menningarbylt-
ingarinnar varð flugið illilega
fyrir barðinu á einangrunar-
stefnu stjórnvalda, enda urðu þá
nánast engar tækniframfarir f
landinu eða þá að stigin voru
skref afturábak. Á þessum árum
tók flug miklum framförum á
Vesturlöndum en þarna stopp-
uðu Kínverjar og hafa síðan van-
rækt að byggja upp trausta
flugstarfsemi.
Fúlt flugfélag
í augum almennings í Kína
telst það til munaðar og forrétt-
inda að ferðast flugleiðis. Kín-
verskir ferðalangar hafa orðið
að sýna sérstaka pappíra til þess
að mega svo mikið sem bóka far
með ríkisflugfélagi landsins,
CAAC, að ekki sé minnst á að
rikjandi viðhorf starfsfólks fé-
lagsins í garð viðskiptavinanna
er að þeir skuli barasta þakka
sínum sæla fyrir að fá svona yf-
irleitt að fljóta með flugvélun-
um. Sem sagt engar vífilengjur
þar á bæ.
Sem betur fer hafa útlend-
ingar ekki þurft að sæta þessum
fádæma afturhaldssömu tak-
mörkunum en þeir hafa þó eng-
an veginn komist hjá þjónust-
unni dæmalausu. Útlendingarnir
munu vera sérlega skelkaðir
vegna tíðra óhappa og útslitinna
flugvéla CAAC-félagsins. Þeir
hafa einnig nefnt tíðar seinkanir
sem oft skipta sólarhringum og
óþolandi troðning á sölu- og bók-
unarskrifstofu. „Að ferðast með
kínverska flugfélaginu er eins og
að taka þátt i glímukeppni,"
sagði einn útlendingur sem
neyðist til að fljúga reglulega
með CAAC vegna starfs síns.
„Maður verður að olnboga sig
áfram skref fyrir skref og jafn-
vel troðast yfir aragrúa fólks ef
ekki vill betur,“ bætti áður-
nefndur útlendingur við í viðtali
við vikublaðið Newsweek.
Ný flugmálastefna
Starfsemi CAAC-flugfélagsins
þótti orðin slík hneisa að Pek-
ing-stjórnin sá sér ekki annað
fært en að grípa í taumana, fyrr
á þessu ári. Lausnin fólst i að
draga úr miðstýringunni og af-
létta ríkiseinokuninni. Síðar á
þessu ári verður því CAAC lagt
niður í núverandi mynd, en mun
starfa áfram sem flugmála-
stjórn landsins. í staðinn koma
Fimm smærri flugfélög sem
verða mjög sjálfstæð á kínversk-
an mælikvarða.
Undanfarið hafa Kínverjar
unnið af kappi við endurskipu-
lagningu flugmálanna en það er
viðbúið að leiðin að lokatak-
markinu verði erfið. Peking-
stjórnin hefur kunngert að hún
geti ekki lagt til þær himinháu
fjárhæðir sem talið er að þurfi
til að koma flugmálum landsins í
inni heldur hafa Kínverjar boðið
bæði Evrópu- og Bandaríkja-
mönnum að finna smjörþefinn
af markaðinum. Þannig hafa
þeir getað kynnst og prófað
framleiðslu mismunandi aðila.
Annars er það svo, að þegar um
mikilvæg utanríkisviðskipti er
að ræða, þá er ekki flanað að
neinu í Peking. Kfnverskum
stjórnvöldum er ekki sama um
hvernig og hvert peningarnir
fara og flugvélasölumönnum er
því nánast ómögulegt að geta áer
til um hvað sé að brjótast um í
höfði þeirra kínversku stjórnar-
erindreka sem hafa flugmál á
sinni könnu.
Boeing-fyrirtækið hefur náð
ágætis árangri á kinverskum
markaði og selt þangað flugvélar
og tækni fyrir mörg hundruð
milljónir dollara, þ. á m. 10
B-737-þotur og eitthvað af nýju
B-767-vélunum. Annars hefur
verið skammt stórra högga á
milli. Fyrr á árinu keyptu Kín-
verjar 8 litlar skrúfuþotur af
gerðinni Shorts 360, þrjár Air-
bus 310—300-farþegaþotur og
tíu British Aerospace 146-100-
farþegaþotur. Auk þess er vitað
að keyptar hafa verið sovéskar
skrúfuþotur og miklar líkur á að
innan fárra mánaða muni
þessari samvinnu verður í nán-
ustu framtið er gert ráð fyrir að
Kínverjar gerist undirverktakar
við framtíðarsmiði vélarinnar og
framleiði ýmsar dyr og væng-
hluta. í staðinn er gert ráð fyrir
að þeir kaupi vélina i stórum
stíl. Þeir bjartsýnustu giska á
milli 1—200 vélar.
Úreltar flugvélasmiðjur
Rannsóknir og samstarf við
vestrænar þjóðir á sviði flugsins
er Kínverjum brýn nauðsyn. Þar
í landi er eitthvað á annan tug
úreltra flugvélasmiðja sem að
stofni til eru frá upphafi fjórða
áratugarins þegar Japanir réðu
landinu. Síðar voru þær endur-
bættar með hjálp Sovétmanna
eftir valdatöku kommúnista og i
þeim eru nú einkum framleiddar
eftirlíkingar af sovéskum her-
flugvélum. Flugvélar þessar líta
út fyrir að vera að a.m.k. 20 ár á
eftir tímanum.
En skyldi sá dagur einhvern
tíma renna upp að nýtísku vest-
rænar orrustu- og sprengjuþotur
streymi frá kinverskum flug-
vélasmiðjum? Enginn getur úti-
lokað þann möguleika miðað við
bjartsýni vestrænna flugvéla-
smiðja.
— G. ÞorsL tók saman.
Flugmenn til Danmerkur
Þann 10. september nk. haida 6
íslenskir flugmenn til tímabund-
inna starfa hjá danska leigufiug-
félaginu Sterling Airways. Um er
að ræða flugmenn Flugleiða á
Boeing 727-þotum og munu þeir
starfa þar ytra í 5—6 vikur.
íslenskir atvinnuflugmenn eru
fyrir löngu orðnir eins og hver
önnur útflutningsvara. Þeir hafa
um árabil flogið fyrir erlenda
aðila og verið staðsettir ytra um
lengri tíma. Aðallega hafa þetta
verið Flugleiðaflugmenn á
Douglas DC 8-þotum og flug-
menn Arnarflugs. En það hefur
verið mun sjalfgæfara að Boeing
727-flugmenn leggist í „útilegur",
eins og flugmenn kalla gjaman
langdvalir fjarri heimahöfn. ís-
lenskir B 727-flugmenn munu þó
hafa flogið leiguflug fyrir aðila
í Guatemala í M-Ameríku og
einnig í Nígeríu og Guineu á
vesturströnd Afríku.
Sterling Airways er dótturfyr-
irtæki dönsku ferðaskrifstofunn-
ar Tjæreborg og hefur á hendi
umfangsmikið leiguflug á öllum
Norðurlöndunum. íslensku flug-
mennirnir verða staðsettir í
Stokkhólmi og munu sinna Ieigu-
flugi til S-Evrópu: Aþenu, Róm-
ar, Nice, Palma á Mallorka og
Larnaca á Kýpur.
Danska fyrirtækið Flight
Training Center á Kaupmanna-
hafnarflugvelli er í eigu Sterling
og þar hefur þjálfun Boeing—
flugmanna Flugleiða farið fram
í mörg ár. Næsta vetur verða
Douglas DC 8-flugmenn Flug-
leiða einnig komnir í þjálfun til
þessa sama fyrirtækis.
fslenskir fiugmenn á vinnustað í stjórnklefa Boeing 727-þotu. Innan
skamms halda nokkrir til tímabundinna stafa í Danmörku.