Morgunblaðið - 24.11.1985, Qupperneq 27

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. NÓVEMBER1985
27
fleirum ágerðist skortur hjálpar-
tækja. Fórnarlömbin, sem eftir
lifðu, voru flutt til þorpanna
Mariquita og Guayabal, skammt
frá Armero. Og sjúkrahús þar
reyndust fátæklega búin undir
slíka neyðarhjálp. í Mariquita
voru slasaðir lagðir á svarta plast-
poka og strigasekki úti á berangri.
Abreiður runnu til þurrðar og
borðdúkar, gluggatjöld og annað
af því tagi var breitt yfir sjúkling-
ana. Matur var einnig af skornum
skammti og fyrst eftir gosið gátu
sjúkraliðar aðeins gefið sjúkling-
um jógúrt og hundakex að borða.
Talið er að enn leynist fólk á
lífi í aurnum, en vonin dvínar með
hverjum degi, þótt leit hafi ekki
verið hætt. Um síðustu helgi voru
stjórnvöld aftur á móti nokkrum
sinnum komin á fremsta hlunn
með að láta af frekari leit, þar sem
útilokað væri að nokkur væri enn
á lífi, en ákveðið var að halda leit
áfram. Breskar leitarsveitir hafa
unnið mikið leitarstarf. Þær eru
búnar sérstökum hljóðleitartækj-
um, sem nema minnsta hljóð og
vísa leitarmönnum á hljóðið.
Þannig hefur tekist að bjarga
nokkrum tugum manna.
Þegar leið á síðustu viku var
rotnunarþefurinn í Armero nánast
orðinn óbærilegur, en leitarmenn
létu það ekki á sig fá, fremur en
óprúttnir þjófar og líkræningjar,
sem hafa farið ránshendi um
svæðið. Og þess eru dæmi að þeir
hafi stigið á fólk, sem lifði af
hörmungarnar, en ekki var búið
að bjarga. Stjórnvöld hafa nú
mælt svo um að herverðir eigi að
skjóta hvern þann, sem staðinn er
að þjófnaði í kaffærðri borginni.
Orsök sprengigossins var sú að
bráðið hraun og gastegundir söfn-
uðust fyrir í iðrum Nevado del
Ruiz fyrir hreyfingar í jarðskorp-
unni. Skyld öfl voru að verki í
jarðskjálftunum í Mexíkóborg í
október. Eldgosið var aftur á móti
af sama toga og gosið í eldfjallinu
Sankti Helena í Washington fylki
árið 1980. Tvær sprengingar áttu
sér stað í Nevado del Ruiz. Við
fyrri sprenginguna þeyttust gufa
og milljónir tonna af ösku í loftið.
Flugmaður nærstaddur fjallinu
þegar sprengingin varð sagði að
eldsúla hefði staðið sjöþúsund fet
upp í loftið, þá hefði askan birgt
honum sýn, rúður flugvélar hans
mjólkurlituðust af hitanum og
þegar flugmaðurinn flaug inn til
lendingar þurfti hann að stinga
Hrjáðir eftiriifendur ganga á braut eftir að aurflóðiö skall á Armero.
Drulla skoluð úr augum lítillar stúlku, sem bjargaðist.
ELDFJALLIÐ GREFUR ARMERO
Eldgosiö
bræddi
snjóinnt
íf. ->i
, >> ' í/
Ol IJUM II I , t A
i ■ 4
Nevadodel Ruiz
" 5200m
Armero
íum50km
frá fjallinu
Hæð_____
eðjustraumsins5m
Á þessari teikningu má sjá hvar aurflóöiö hefur brotið sór leið niður hlíðar Nevado del Ruiz og yfir bæinn
Armero.
Maöur bíður
björgunar í Armero.
höfðinu út um glugga til að sjá
til. Seinni sprengingin var öflugri
og titraði loftið í borginni Cali,
sem er um tvöhundruð kílómetra
suðvestur af Nevado del Ruiz, af
henni.
15 m háar aurskriður
á 50 km hraða
Hér var um sprengigos að ræða
og því flæddi ekki hraun. En ís-
hettan ofan á tindi fjallsins tók
að bráðna. Brúnleitt vatn streymdi
niður hlíðar fjallsins og breyttist
á örskammri stundu úr seytlu í
foss, öldutopparnir allt frá fimm
til fimmtán metra háir. Og fyrr
en varði vall aurskriðan niður
hlíðarnar á allt að fimmtíu kíló-
metra hraða. Aurskriðan fossaði
niður af slíku afli að ekkert fékk
stöðvað hana og leitaði í þá far-
vegi, sem fyrir voru af náttúrunn-
ar hendi: Arnar Guali, Azufrado
og Lagunilla, sem renna austur og
suður af eldstöðinni.
Um fimmtíu kílómetra frá
Nevado del Ruiz liggur Armero og
liðast fljótið Lagunilla um borg-
ina. Borgin lifir af landbúnaði og
héraðið hefur lítið komið við sögu
á róstutímum í landinu á þessari
öld. íbúar Armero-dals eiga vel-
sæld sinni gróskumesta jarðvegi í
Kólombíu að þakka og afla sér
viðurværis með hrísgrjóna- og
baðmullarrækt.
Gróðursæl sveit
leggst í eyði
ólíklegt er að margir þeir,
byggðu Armero-dal, hafi vitað að
öll þessi gróska átti rætur sínar
að rekja til síðasta sprengigoss í
Nevado del Ruiz nítjánda febrúar
árið 1845. Þá flæddu aurskriður
niður í dalinn og þurrkuðu bæinn
Ambalema út. Þúsund manns fór-
ust. En gosið skildi líka eftir sig
tvöhundruð og fimmtíu milljón
tonn af kalkríkum jarðvegi og
þegar hann lagðist og gekk saman
reyndist hann tilvalinn til gróður-
setningar og j arðræktar.
Fjárhagsörðugleikar
ofan á allt annað
Víst er að Betancur verður gagn-
rýndur fyrir vanrækslu á næstu
mánuðum og því haldið fram að
stjórnvöld hafi siglt sofandi að
feigðarósi. En Betancur þarf einn-
ig að glima við tjónið af gosinu
og það nemur örugglega nokkrum
tugum milljarða króna, sem
Kólombíumenn eiga erfitt með að
bæta. Kólombíumenn skulda þegar
440 milljarða króna erlendis.
Kólombíumenn hafa orðið fyrir
miklum áföllum bæði í landbúnaði
og iðnaði og fimmtán prósent
atvinnufærra manna eru nú at-
vinnulaus.
Fyrir skömmu ætlaði stjórnin
að taka 40 miljarða króna lán
erlendis, en bankastjórar neituðu
að veita lánið, nema Betancur
samþykkti að frysta laun og gripi
til annarra aðgerða í sparnaðar-
skyni, sem Alþjóðagjaldeyrissjóð-
urinn (IMF) lagði til. Þessar tillög-
ur Alþjóðagjaldeyrissjóðsins kom-'
ust í hendur blaðamanna i október.
Betancur fyrirvarð sig þegar þjóð-
inni varð ljóst að utanaðkomandi
aðiljar vildu segja stjórn hans
fyrir verkum og aflýsti heimsókn
nefndar á vegum Alþjóðagjaldeyr-
issjóðsins til Bogota. Og Betancur
hefur enn ekki lýst yfir því hvort
stjórnin grípi til sparnaðar- og
aðhaldsaðgerða eða ekki.
Framtíð Betancurs sem stjórn-
málamanns var ekki björt fyrir
eldgosið í Nevado del Ruiz. Árum
saman hefur Betancur lagt rækt
við ímynd sína sem mann friðar,
er væri ákveðinn í að binda enda
á borgarastvrjöldina í Kólombíu
og draga úr efnahagsvandanum.
Stjórnarskrá landsins meinar
honum að vísu að bjóða sig aftur
fram í embætti þegar gengið verð-
ur til kosninga í maí á næsta ári,
en að sögn ætlar hann að bjóða
sig fram í kosningunum 1990.
Verið gæti að þessar vonir hafi
orðið að engu í átökunum um höll
hæstaréttar í Bogota fyrir hálfum
mánuði þegar skæruliðar settust
þar að. Herinn var kvaddur til og
hundrað manns létu lífið í átökun-
um, sem fylgdu, þar á meðal ellefu
hæstaréttardómarar. Alvaro
Uribe Rueda, leiðtogi Frjálslynda
flokksins, sem er í stjórnarand-
stöðu, heldur þvi alténd fram að
stjórnmálaferli Betancurs ljúki
þegar þetta kjörtímabil er á enda.
En lítið var hugsað um pólitíska
framtíð Betancurs þegar Kólomb-
íumenn reyndu í örvæntingu að
bjarga þeim, sem bjargað varð,
eftir eyðilegginguna og hörmung-
arnar af eldgosinu í Nevado del
Ruiz. Um síðustu helgi fylgdist öll
þjóðin með tilraunum björgunar-
manna við að bjarga lífi þrettán
ára stúlku í Armero. Omairo Sanc-
hez sat föst í eðjunni og aðeins
höfuð hennar stóð upp úr. Undir
yfirborðinu höfðu armar látinnar
frænku Omairo flækst utan um
fætur stúlkunnar. Björgunarmenn
reyndu árangurslaust að draga
hana úr aurnum. Hjarta Omario
gaf sig eftir að hún hafði sextíu
klukkustundir glímt við manninn
með ljáinn. Barátta stúlkunnar er
hrjáðri þjóðinni tákn fyrir kvalir
og þjáningar íbúa Armero - og
áminning um smæð mannsins
fyrir grimmum náttúruöflum.
KB tók saman.
Heimildir: Time, Newsweek, International
Herald Tribune, New York Times, Der Spiegel
ogAP.