Morgunblaðið - 03.01.1986, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 3. JANÚAR1986
33
Morgunblaðið/RAX
Siguröur A. Magnússon í ræðustól í ÞjóÖminjasafni eftir aö hafa tekið viö rithöfundarstyrknum. Viöstaddir eru m.a. Sverrir Hermannsson menntamálaráð-
herra, Vigdís Finnbogadóttir forseti íslands, Jónas Kristjánsson formaður Rithöfundasjóðs Ríkisútvarpsins og Markús Örn Antonsson útvarpsstjóri. Fyrir
aftan þau má þekkja útvarpssráðsmennina Jón Þórarinsson, Ingu Jónu Þórðardóttur, Magnús Erlendsson, Árna Björnsson og Þórarin Eidjárn rithöfund.
Sigurður A. Magnússon hlaut
rithöfundastyrk útvarpsins
Stjórn Ferðamálaráðs:
Lýsir
óánægju
vegna hækk-
unar á ferða-
mannaskatti
STJÓRN Ferðamálaráðs fjaliaði í
gær um þá ákvörðun fjármáiaráðu-
neytisins að þrefalda brottfararskatt
flugfarþega til og frá íslandi frá 1.
marz næstkomandi. Ályktun stjórn-
ar Ferðamálaráðs fer hér á eftir:
Stjórn Ferðamálaráðs lýsir
óánægju sinni og undrun vegna
þessarar ákvörðunar, sem tví-
mælalaust mun hafa þau áhrif að
draga úr heimsóknum erlendra
ferðamanna til íslands og íslend-
inga til annarra landa. Jafnframt
þessari ráðstöfun hefur Alþingi
nýverið, með samþykki Lánsfjár-
laga, skert lögbundnar tekjur
Ferðamálaráðs um u.þ.b. 30 millj-
ónir króna af áætluðum 50 milljón
króna tekjum á árinu 1986, en á
sama tíma má áætla að fyrir-
hugaður tekjuauki af hækkun flug-
vallarskattsins gefi ríkissjóði um
100 milljónir vegna viðbótarskatt-
lagningar á ferðamenn á yfir-
standandi ári.
Ferðaþjónustan er sú atvinnu-
grein á íslandi sem í dag er i hvað
mestum vexti. Gjaldeyristekjur af
þjónustu við ferðamenn námu á
árinu 1985 25% hærri upphæð
heldur en tekjur af allri loðnuveiði
landsmanna.
Að undanförnu hafa ráðamenn
þjóðarinnar mikið rætt um nauð-
syn þess að byggja upp og hlúa
að nýjum atvinnugreinum í
landinu. Aðgerðir eins og þær sem
hér um ræðir eru í algjörri mót-
sögn við orð og ræður á þeim vett-
vangi og munu hafa þær afleiðing-
ar að drepa í dróma dugnað og
framtakssemi á sviði íslenskra
ferðamála. Stjórn Ferðamálaráðs
mótmælir því harðlega þessum
vinnubrögðum og fer þess á leit
við hæstvirtan fjármálaráðherra
að hann endurskoði þessa fyrir-
huguðu margföldun flugvallar-
skattsins.
Á FUNDI Landssambands bakara-
meistara í gær var vörugjaldi á
kökur mótmælt. Fer ályktun bak-
arameistaranna hér á eftir:
„Eins og fram hefur komið í
fréttum hefur fjármálaráðherra
ákveðið að innheimta vörugjald
af framleiðslu á „kökum og brauð-
vörum, öðrum en rúgbrauði,
normalbrauði, maltbrauði, heil-
hveitibrauði, franskbrauði og öðru
sams konar brauði án áfyllingar,
áleggs eða viðbits", eins og segir
í tilkynningu fjármálaráðuneytis-
ins.
Ákvörðun þessi kemur bakara-
meisturum algerlega í opna
skjöldu, aðeins nokkrum vikum
eftir að fallið var frá hugmyndum
um víðtæka vörugjaldsálagningu,
sem ekki var hægt að skilja öðru-
vísi en svo, að fyrirkomulag þess-
ara mála yrði óbreytt frá því, sem
áður var.
í tilefni af þessari óvæntu ný-
ársgjöf fjármálaráðherra til neyt-
enda og bakarameistara vill
Landssamband bakarameistara
taka eftirfarandi fram:
1. Vinnubrögð fjármálaráðherra
eru óskiljanleg í þessu máli.
Ákvörðun um innheimtu vöru-
gjalds, sem taka á gildi 1, jan-
úar, er tilkynnt félagasamtök-
um bakarameistara fyrst um
miðjan dag þann 2. janúar og
þau beðin að tilkynna félags-
mönnum sínum hana. Þegar
haft er í huga að álagning þessa
gjalds er gífurlega flókin i
Á gamlársdag fór fram í Þjóð-
minjasafni hefðbundin athöfn er út-
hlutað var í 30. sinn úr Rithöfunda-
sjóði Ríkisútvarpsins. En sjóðurinn
var stofnaður og tók til starfa árið
1956. Sagði formaður sjóðstjórnar,
Jónas Kristjánsson, í lok ræðu
sinnar um menningarmál aö til út-
hlutunar kæmu að þessu sinni 150
þúsund krónur. Hefði sjóðstjórnin
einróma ákveðið að styrkinn skuli
hljóta Sigurður A. Magnússon rit-
höfundur. Gekk Sigurður fram og
veitti viðtöku skilríkjum fyrir styrk-
veitingunni.
Auk ritstarfa af ýmsu tagi er
Sigurður útvarpshlustendum
kunnur, nú síðast er hann las og
þýddi 8 smásögur James Joyce og
flutti fyrirlestur um Kazantsakis.
Sigurður hefur verið mikilvirkur á
ritvellinum og á þessu hausti kom
út fjórða bók hans um uppvaxtar-
sögu piltsins Jakobs, Skilnings-
tréð. Sagði Sigurður í stuttu sam-
tali við fréttamann Morgunblaðs-
framkvæmd fyrir bakaríin, er
ljóst, að það mun taka marga
daga að undirbúa álagningu
gjaldsins. Varla ætlast ráð-
herrann til þess að bakara-
meistarar skili vörugjaldi, sem
þeir hafa ekki haft ráðrúm til
að leggjaávöruna.
2. Þegar fjármálaráðherra hvarf
á sínum tíma frá ákvörðun um
hækkun vörugjalds og víð-
tækari gjaldskyldu gat hann
þess, að það væri m.a. gert
vegna þess að ekki væri æski-
legt að skerða kaupmátt launa
rétt áður en samningaviðræður
launþega og atvinnurekenda
væru að hefjast. Þótt hér sé
ekki um að ræða eins mikla
hækkun almenns verðlags eins
og þá var að stefnt, er ljóst, að
bakarameistarar munu engan
veginn geta staðið undir þessari
vörugjaídsálagningu, nema að
velta henni að langmestu leyti
út í verðlagið. Verðhækkunar-
áhrif á viðkomandi vöruteg-
undum, sem skipta tugum ef
ekki hundruðum, munu verða
veruleg. Tekjuáætlun ráðu-
neytisins af umræddri álagn-
ingu er samkvæmt fréttum
u.þ.b. 100 millj. kr. Út frá þess-
ari tölu geta launþegar metið
þessa vafasömu nýársgjöf.
3. Eins og fyrr segir mun þessi
álagning vörugjalds reynast
mjög erfið í framkvæmd. Mjög
erfitt verður að greina á milli
gjaldskyldrar framleiðslu og
hinnar, sem ekki ber vörugjald,
ins í Þjóðminjasafni að þetta hefði
átt að verða síðasta bókin í ritverk-
inu, en hún hefði sprungið í hönd-
unum á honum og kæmi síðasta
og fimmta bindið út fyrir næstu
jól. Hann væri um það bil hálfnað-
ur með að skrifa bókina, sem
mundi heita „Úr snöru fuglarans"
og er tilvitnun í biblíuna eins og
öll hin bókarheitin í ritverkinu.
„Jakob er svo seinþroska, hann er
ekki vaxinn fyrr en 22ja ára gam-
all, þegar hann fer úr landi og
ætlar aldrei að koma aftur,“ segir
Sigurður og hyggst þar sleppa
hendi af Jakobi. Á þessu ári kvaðst
Sigurður mundu eyða töluverðum
tíma í að ferðast um Ameríku til
að flytja fyrirlestra og koma fram
í sjónvarpi og víðar í sambandi við
kynningu Hildu á listamannabók-
inni Iceland Crucible. Annars
sagði Sigurður að sér hefði tekist
að lifa á ritstörfunum einum sl. 8
ár eða síðan hann var um fimm-
tugt búinn að koma upp börnum
enda engan veginn ljóst ennþá,
hvar mörkin eiga að liggja.
Erfiðleikarnir verða ekki síst
vegna mikillar vinnu við skrán-
ingu og eftirlit í bakaríunum.
Þetta mun auka vinnuálag, sem
hlýtur að kalla á aukna verð-
hækkunarþörf. Á hinn bóginn
mun verðhækkun, sem beinlínis
stafar af vörugjaldinu, skerða
verulega samkeppnishæfni
bakaríanna gagnvart innflutn-
ingi og ekki síður gagnvart
framleiðslu á brauðvöru og
kökum hjá mötuneytum ríkis-
ins og öðrum aðilum. Við
brauða- og kökugerð starfa nú
u.þ.b. 700 manns. Það má því
gera ráð fyrir, að atvinna veru-
lega stórs hóps manna sé í
hættu af þessum sökum:
4. Hráefni til brauða- og köku-
gerðar er að langmestu leyti
landbúnaðarafurðir. Þegar um
er að ræða iðnaðarvöru, sem
svo háttar til um, eru í flestum
löndum gerðar ráðstafanir til
þess að framleiðendur fái inn-
lendar landbúnaðarafurðir á
svokölluðu heimsmarkaðsverði
eða að samkeppnismunur að
þessu leyti er jafnaður með
gjaldtöku á innflutning. Hér á
landi er þessu ekki til að dreifa.
Með þetta í huga er enn ein
ástæða til þess að spyrja, hvað
vaki fyrir fjármálaráðherra,
þegar hann nú skerðir sam-
keppnismöguleika stærstu
matvælagreinar hér á landi.“
sínum, því með fjölskyldu væri það
tómt mál að tala um á íslandi.
í ræðu sinni, þar sem Sigurður
þakkaði stjórn Rithöfundasjóðs
útvarpsins fyrir veitta sæmd, kom
hann m.a. einmitt inná kjör rit-
höfunda og fjárframlög til menn-
ingarmála og sagði: „Af því að hér
er verið að veita bókmenntastyrk,
sakar kannski ekki að árétta það
í lokin, að íslensk bókaútgáfa ein
útaf fyrir sig stendur undir öllum
opinberum fjárframlögum til
menningarmála og sennilega gott
betur. A fjárlögum fyrir næsta ár
nema þessi framlög 300 milljónum
króna, þar af 7,4 milljónir til
Launasjóðs rithöfunda (sem er
snöggtum lægri upphæð en ráð-
herrar fá í bílastyrk einan saman),
en söluskattur af bókum á árinu
sem er að ljúka er hvorki meira
né minna en kringum 150 milljónir
króna, sem er langtum meiri blóð-
taka en þekkist annars staðar á
byggðu bóli. Þegar þar við bætast
tollar á efni til bókagerðar ásamt
þinggjöldum allra rithöfunda og
annarra sem að bókagerð vinna,
jafnt einstaklinga sem fyrirtækja,
þá er varla ofætlað að bókmennt-
irnar einar sér fjármagni allt
menningarlíf í landinu, það sem
kostað er af almannafé, á sama
MIKIÐ tjón varö þegar eldur kom
upp í veitingahúsinu Ríó við Smiöju-
veg í Kópavogi laust fyrir miönætti
mánudagsins 30. desember. Allt til-
tækt liö Slökkviliðsins í Reykjavík
var kvatt á vettvang, um 60 manns,
og var slökkvistarfi ekki aö fullu
lokið fyrr en þremur klukkustundum
síðar.
Eldsupptök eru ókunn og vinnur
Rannsóknarlögregla ríkisins að
rannsókn málsins. Enginn var í
húsinu þegar eldur kom upp og
tíma og rithöfundár búa holt og
bolt við launakjör sem eru langt
fyrir neðan allt velsæmi." Fyrr í
ræðu sinni hafði Sigurður sagt að
eftir því sem hann kæmist næst
séu íslendingar eina siðmenntaða
þjóð veraldar sem aldrei hefur
markað sér opinbera stefnu í
menningarmálum. Og í lokin bar
hann fram þá ósk að tekin verði
upp hið bráðasta raunhæf opinber
menningarstefna og þjóðinni gerð
gleggri grein fyrir því en hingað
til, að lifandi og skapandi menning
í þessu landi er langsamlega verð-
mætasta auðlind sem íslendingar
ráða yfir og verður raunar aldrei
metin til fjár, þó hún þurfi vissu-
lega að njóta sambærilegra skil-
yrða til vaxtar og viðgangs og
gerist með öðrum þjóðum — og
það því fremur sem við þessi ára-
mót stöndum við á örlagaríkum
tímamótum og erum í þann veginn
að ramba inní frumskóg óheftrar
og aðhaldslausrar fjölmiðlunar,
sem við rötum kannski aldrei út úr
heilir á sönsum. Þá fyrst mun á
það reyna hvort hin eiginlega
sameign þjóðarinnar, tungan, list-
irnar og sagan, verður henni afl-
gjafi í þeirri lífsönn þarsem skilur
á milli feigs og ófeigs."
tilkynntu vegfarendur að reyk legði
frá veitingastaðnum.
Mikinn reyk lagði undan þaki
veitingahússins og trésmíðaverk-
stæði í næsta húsi þegar slökkvi-
liðsmenn komu á vettvang. Slökkvi-
liðsmenn brutu sér leið inn í húsið
og var eldur laus í gólfi og milli-
lofti. Hins vegar var eldur ekki laus
í trésmíðaverkstæðinu. Slökkvi-
starf gekk vel og var að fullu lokið
á þriðja tímanum og stóðu fjórir
slökkviliðsmenn öryggisvakt fram
á hádegi á gamlársdag.
Landssamband bakarameistara
mótmælir vörugjaldi á kökur
- E.Pá.
Slökkviliðsmenn að störfum við veitingastaðinn Ríó. Morgunblaðift/Júlíus
Mikið tjón er veitinga-
staðurinn Ríó brann
•t-
J