Morgunblaðið - 27.08.1986, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 27. ÁGÚST 1986
5
Unnt er að minnka hættu
á tjóni með fyrir-
byggjandi ráðstöfunum
Upptök jarðskjálftanna aðfararnótt 26.
ágúst. Skjálftarnir voru um 10 talsins
og sex þeir sterkustu voru að styrkleika
2,5 til 4,1 á Richter.
ALMANNAVARNIR ríkisins gáfu fyrir nokkrum árum út leiðbeining-
ar fyrir almenning varðandi jarðskjálftavarnir. Hér á eftir eru
birtir hlutar úr köflunum um fyrirbyggjandi ráðstafanir og hegðun
í jarðskjálfta. Einnig má minna á varúðarráðstafanir í jarðskjálftum
sem eru i símaskránni.
1. Öll kynditæki og aðra hitagjafa
skal festa tryggilega.
2. Hafa skal eldsneytisleiðslur úr
sterku en sveigjanlegu efni þar sem
þær fara í gegnum útveggi húsa.
3. Allt eldfimt efni skal geyma í
traustum og lokuðum ílátum, vel
skorðuðum og festum.
4. Stór og þung húsgögn á að festa
tryggilega í burðarveggi og loft þar
sem það á við. Stór hillusamstæða
eða skápur, sem dettur í jarð-
skjálfta, getur valdið bana þeim sem
undir verða.
5. Stórar ljósakrónur skulu festar
tryggilega í loft.
6. Raða ber í hillur þannig að
stærstu og þyngstu hlutirnir séu
neðstir, en þeir minnstu og léttustu
efstir.
7. Festa skal viðkvæma og verð-
mæta hluti, en stafla þeim ekki upp.
8. Ekki skal sofa við hlaðna milli-
veggi né við þung húsgögn sem
geta fallið.
9. Rétt er að láta byggingafróðan
mann athuga húsið með tilliti til
jarðskjálftahættu, þar sem það á
við. Oft má gera endurbætur, þann-
ig að húsið verði síður hættulegt
þeim sem í því búa.
Besta vöm gegn tjóni í jarð-
skjálftum er þekking, athygli og
raunhæfur viðbúnaður sem fjöl-
skyldan hefur sjálf æft.
Reynslan hefur sýnt að oftast
verður fólk í vöku vart við upphaf
jarðskjálfta örfáum sekúndum áður
en hann ríður yfir. Þó er ekki hægt
að segja að jarðskjálfti geri boð á
undan sér, heldur kemur hann mjög
skyndilega.
Fyrstu, og jafnframt hættuleg-
ustu viðbrögð fólks þegar jarð-
skjálftar verða eru ótti. Mest hætta
er fólgin í því að fólk verði stjarft
og varist ekki fallandi hluti, eða
fari sér að voða á stjómlausum
flótta. Því er mest um vert að vera
rólegur og hafa róandi áhrif á aðra.
Fólk sem er innan dyra þegar
jarðskjálftar verða, á að:
1. Rejma að fara strax út í hom
burðarveggja, í opnar dyr eða und-
ir sterkt borð eða rúm. Athuga
skal að ef hús hrynja eða laskast
alvarlega em möguleikar mestir á
að komast af í hornum burðarveggj-
anna og þar er oftast byijað að leita.
2. Gæta þess að verða ekki fyrir
þungum húsgögnum ef þau falla
og athuga sérstaklega að minni
hlutir geta skaðað böm, þótt full-
orðnir standi þau af sér. Sérstak-
lega ber að varast glerveggi og
stóra glugga.
3. Gæta þess að hlaupa alls ekki út
í neinu „óðagoti" því þá stóreykst
hættan á að verða fýrir fallandi
húshlutum t.d. dyraskyggnum, þak-
brúnum, svölum o.s.frv.
4. Vera ákveðin í fasi og reyna að
hafa róandi áhrif á aðra sem verða
hræddir.
Þeir sem eru utan dyra eiga
hinsvegar að:
5. Forðast háar byggingar, veggi
og rafmagnslínur, og fara út á opið
svæði. Undir fjöllum er nauðsynlegt
að fylgjast með gijóthmni og skrið-
um.
6. Varast öll hlaup og.óðagot, ekki
O Upptök jarðskjálfta að styrkleika 6
eða Stærri frá 1700. Heimild: P.E. og G.Ó.1.1981
síður en innan dyra, en fylgjast
þess í stað með öllu í kringum sig.
7. Ef verið er inni í bíl, skal stöðva
strax þegar ömggt er á opnu svæði,
og bíða inni í bílnum meðan skjálft-
inn gengur yfir.
Suðurlandsskjálftarnir 1896:
„Ogurlegur landskjálfti
dynur yfir Suðurland“
„ÓGURLEGUR Iandskjálfti dynur yfir Suðurland. Fjöldi húsa hryn-
ur til grunna, önnur eru hálfhrunin eða standa uppi stórskemmd.
Margar fjölskyldur húsvilltar og með tvær hendur tómar.“ Þannig
hljóðar fyrirsögn í Öldinni sem leið þar sem sagt er frá Suðurlands-
skjálftunum 1896. Lýsingin á jarðskjálftunum var eftir þessu. Tvær
skjálftahrinur komu, sú fyrri hófst að kvöldi 26. ágúst og sú síðari
5. september.
Upphafi fyrri skjálftans er lýst
svo í Óldinni: „Um kvöldið hinn 26.
ágúst var þykkt loft og drungalegt,
og tungl óð í skýjum. Ýmsir vom
nýháttaðir og sumir ætluðu að fara
að taka á sig náðir. Þó vora á stöku
bæjum enn þá nokkrir utan húss
og sums staðar lágu menn á engjum
við tjöld eða kofa. Þá dundi land-
skjálftinn yfir allt í einu fýrirvara-
laust klukkan tæplega 10.
Suðurlandsundirlendið hristist allt
og skalf, og var því líkast sem allt
ætlaði um koll að keyra. Allra harð-
astur varð landskjálftinn á Rangár-
völlum, Landi, Upp-Holtum og í
Gnúpveijahreppi.“
I seinni skjálftanum, sem gerði
engu minna tjón en hinn fyrri, vom
mestu hræringarnar allmiklu vestar
en áður og þau hémð á undirlend-
inu, sem áður höfðu orðið fyrir
litlum skemmdum, urðu illa úti.
Ekki urðu alvarleg slys á fólki í
fyrri skjálftunum, en í þeim síðari
fómst hjón á einum Selfossbænum
og fólk slasaðist á nokkmm bæjum.
Prestar á landskjálftasvæðinu
tóku saman skýrslur um húsa-
skemmdir. Samkvæmt þeim hafa í
Rangárvallasýslu gjörfallið 603
bæjarhús, 1507 skemmst mikið,
1038 skemmst lítið og aðeins 170
óskemmd með öllu. I Ámessýslu
hafa 706 bæjarhús gjörfallið, 1261
hefur orðið fyrir miklum skemmd-
um, 1849 hefur skemmst lítið og
644 skemmdust ekkert. Svipaða
sögu er að segja um peningshús.

W / Cherokke
Ns~y 4ra dyra
CHER0KEE CHIEF
1.040.000
Cherokee,
2ja dyra
Hefur þú tryggt þér
AMC Jeep á þessu ótrú-
lega lága verdi, ef ekki
þá gerðu þaö nú!
990.000,-
STUTTUR AFGREIÐSLUFRESTUR
EGILL VILHJÁLMSSON HF.
Smiðjuvegi 4, Kópavogi. Símar 77200 - 77202.
ri AMC Jeep
AÐALSMERKI /
4/
4
I