Morgunblaðið - 23.10.1986, Page 46

46
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 23. OKTÓBER 1986
Minning:
Benedikt Sigurjónsson
fv. hæstaréttardómari
Fæddur 24. apríl 1916
Dáinn 16. október 1986
Þegar Benedikt Siguijónsson
bauð til fagnaðar í tilefni sjötugsaf-
mæli síns á sumardaginn fyrsta nú
í vor, spurði hann vini sína hvort
þeir vildu koma og óska sér gleði-
legs sumars. Þá var hann glaður og
reifur, eins og jafnan áður. En Bene-
dikt Sigurjónsson átti ekki gleðilegt
sumar 1986. Snemma í júlí kenndi
hans sér meins og varð að gangast
undir þungbæra geislameðferð.
Sjúkdómurinn var ólæknandi.
Síðsumars varð öllum, sem til
þekktu, ljóst að Benedikt átti
skammt eftir ólifað. Hann var sam-
kvæmur sjálfum sér og nýtti það
litla, sem eftir var af starfsorku, þar
til yfir lauk. Tæpum mánuði fyrir
andlátið gerði hann ráðstafanir til
að fá sér aðra og betri ritvél. Eitt
af síðustu verkum hans var að dæma
nokkrar prófúrlausnir fyrir lagadeild
Háskóla íslands hinn 29. september
sl. Hann andaðist 16. október 1986.
Starfsferill Benedikts Siguijóns-
sonar er langur og glæsilegur. í
þessum minningarorðum verðurekki
reynt að gefa heildstætt yfirlit yfir
lífsstarf Benedikts, heldur verður
stuttlega drepið á þau starfssvið
hans, er sá, sem þetta ritar, þekkti
best til. Undirritaður kynntist Bene-
dikt þegar hann var hæstaréttarlög-
maður og rak skrifstofu í félagi við
Lárus og Ágúst Fjeldsteð. Þá hafði
Benedikt öðlast langa reynslu við
dómstörf í einkamálum í héraði.
Hann átti einnig að baki framhalds-
nám í skaðabótarétti í Danmörku
og Svíþjóð og eftir hann lágu rit um
þá grein lögfræðinnar.
Einn af ijölmörgum viðskiptavin-
um Benedikts og feðganna Lárusar
og Ágústar var Sjóvátryggingafélag
íslands hf. Kom m.a. í hlut Bene-
dikts að flytja flest mál fyrir félagið
og sinna umfangsmiklum ráðgjafar-
störfum á reglubundnum fundum
með tjónsafgreiðslumönnum Sjóvá-
tryggingafélagsins. Ýmis önnur
vátryggingafélög leituðu til Bene-
dikts varðandi ráðgjöf og mál flutti
hann fyrir sum þeirra. Svo mikilvirk-
ur og ráðhollur var Benedikt vá-
tryggingafélögunum, að fljótlega
kom að því að fá mikilvæg lögfræði-
leg álitamál voru leidd til lykta í
íslenskri vátryggingastarfsemi án
þess að Benedikt ætti þar hlut að.
Samband íslenskra tryggingafélaga
kom á fót skóla fyrir starfsmenn
vátryggingafélaganna á árinu 1963.
Kom Benedikt Siguijónsson mjög
við sögu Tryggingaskólans sem fyr-
irlesari, prófdómari og fræðilegur
ráðunautur, einkum á fyrstu árum
skólans. Tryggingaskólinn naut
Benedikts þó lengur, bæði meðan
hann gegndi embætti hæstaréttar-
dómara frá 1. janúar 1966 til 31.
desember 1981 og einnig síðar.
Hann gegndi síðast störfum próf-
dómara í Tryggingaskólanum á
árinu 1983.
í störfum sínum fyrir vátrygg-
ingafélög og samtök þeirra kynntist
Benedikt fjölmörgum starfsmönnum
félaganna og tengdist mörgum
þeirra sterkum vináttuböndum.
Minnast íslenskir vátryggingamenn
Benedikts með þakklæti og virðingu.
Benedikt Siguijónsson var einn
af stofnendum Lögfræðingafélags
íslands árið 1958. Hann sat aldrei
í stjóm félagsins, en lagði á sig
mikla vinnu í þágu þess, fyrst og
fremst með því að flytja fyrirlestra
á fræðafundum og málþingum.
Síðasti fyrirlestur, sem hann flutti á
vegum félagsins, fjallaði um skatt-
lagningu dánarbúa og var haldinn á
málþingi félagsins í september 1985.
Á félagið honum þakkarskuld að
gjalda fyrir að bregðast alltaf fljótt
og vel við, þegar stjóm félagsins
leitaði til hans.
Um árabil var Benedikt próf-
dómari í lagadeild Háskóla íslands.
Hann átti og oft sæti í dómnefndum
á vegum deildarinnar, m.a. í nefnd-
um, sem dæmdu um hæfi manna til
að gegna prófessorsembætti. Nutu
hæfíleikar Benedikts sín vel í störf-
um hans fyrir lagadeild.
Þótt Benedikt Siguijónsson hafi
mestan hluta ævi sinnar gegnt
tímafrekum málflutnings- og dóm-
störfum, lágu eftir hann mörg
lögfræðirit. Flest þeirra fjalla um
bótarétt, einkum skaðabótarétt utan
samninga. Þau verða ekki talin hér,
en um þau má vísa til Lögfræðinga-
tals (Rvík 1976) og ritaskrár í
Tímariti lögfræðinga, 1. hefti 1980.
Heimildir þessar eru að vísu eigi
alveg tærnandi um ritverk Bene-
dikts.
Aðrir munu segja ítarlegar frá
ævi og störfum Benedikts. Hér er
margs ógetið, svo sem vinnu hans
við samningu lagafrumvarpa, erinda
á þingum norrænna lögfræðinga,
ritstjómarstarfa, t.d. við Nordisk
Domssamling árin 1968 til 1983,
setu í Kjaradómi, umfangsmikilla
nefndastarfa, fyrirlestra um lög-
fræði á ýmsum þingum, ráðstefnum
og námskeiðum utan samtaka lög-
fræðinga, ráðgjafarstarfa eftir að
hann hætti að reka lögmannsskrif-
stofu og óteljandi álitsgerða um
margvísleg lagaleg álitaefni.
Góðar gáfur, mannúð, mikil þekk-
ing, fjölbreytt reynsla, fágæt starfs-
orka og reglusemi lyftu Benedikt
Siguijónssyni í hóp fremstu lögfræð-
inga landsins. Skopskyn hans og
létt lund gerðu honum kleift að þola
mikið vinnuálag árum saman án
þess að bogna eða brotna. Hann gat
hlegið að málum, sem hann tapaði
og skopast að meintum eða raun-
verulegum ávirðingum sínum í
málflutningi eða öðrum störfum.
Hann var umburðarlyndur maður
og alþýðlegur. Hann kom eins fram
við höfðingja og þá, sem lítils máttu
sín. Hann var trygglyndur og hjálp-
samur og taldi ekki eftir sér að vinna
kauplaust, ef einhver þurfandi átti
í hlut. Fáum lagamönnum hef ég
kynnst, sem hafa verið jafn fúsir og
hann til að aðstoða og leiðbeina öðr-
um lögfræðingum, þegar á þurfti
að halda. Margir lögfræðingar áttu
honum mikið að þakka, þeirra á
meðal sá, er þetta skrifar. Náðu vin-
sældir Benedikts Siguijónssonar
langt út fyrir hóp lögfræðinga og
skjólstæðinga.
Ég votta samúð ekkju Benedikts,
Fanneyju Stefánsdóttur, sonum
þeirra, þeim Stefáni kennara, Guð-
mundi lækni og Siguijóni tannlækni,
svo og eiginkonum þeirra og böm-
um.
Arnljótur Björnsson
Mér er bæði ljúft og skylt að
mæla nokk'ur orð eftir minn gamla
vin og félaga, Benedikt Siguijónsson,
fyrrverandi hæstaréttardómara, sem
borinn verður til moldar í dag.
Kynni okkar voru orðin æði löng,
eða allt frá því báðir voru við nám í
lagadeild háskólans. Ég kom þangað
haustið 1936, en Benedikt var þar
fyrir, á öðru námsári. Höfðum við
að sjálfsögðu margt saman að sælda
á þeim árum, eins og gengur og ger-
ist um skólafélaga.
Benedikt lauk prófi vorið 1940 með
hárri 1. einkunn. Kom það engum á
óvart, er til þekktu, því maðurinn var
skarpgáfaður og framúrskarandi
námsmaður.
Kynni okkar urðu þó eigi náin fyrr
en báðir hófu störf að loknu námi,
hann sem fulltrúi lögmannsins í
Reykjavík, ég sem fulltrúi á málflutn-
ingsskrifstofu föður míns og Theo-
dórs B. Líndal. Eftir það mátti heita
að við hittumst nær daglega í störfum
okkar.
Það kom brátt í ljós að Benedikt
var réttur maður á réttum stað. Hann
vann í fyrstu aðallega að fógetamál-
um en bráðlega voru honum falin
dómstörf í einkamálum.
Þegar lögmannsembættið var lagt
niður í árslok 1943 og því skipt í
embætti borgardómara og borgarfóg-
eta, kaus Benedikt að fylgja starfs-
bróður sínum og vini, Áma
Tryggvasyni, sem skipaður var fyrsti
borgardómari í Reykjavík. Er Ámi
lét af stömm sem borgardómari 1945
og Einar Amalds tók við, var Bene-
dikt jafnan hægri hönd hans meðan
báðir störfuðu saman.
Margs er að minnast frá þessum
ámm í samskiptum við Benedikt. Var
gott að leita ráða hans í vandasömum
málum, og naut ég þess í ríkum mæli.
Mest og best kynni hafði ég þó
af Benedikt, er hann gerðist félagi
okkar feðga um málflutningsskrif-
stofu árið 1955, eftir að okkar ágæti
félagi Theodór B. Líndal var skipaður
prófessor í lögum og hætti lögmanns-
störfum. Faðir minn var þá orðinn
aldraður maður og þreyttur eftir eril-
söm lögmannsstörf í nálega hálfa öld
og vildi gjaman fara að draga sig í
hlé. Skrifstofan hafði marga góða
viðskiptamenn, bæði innlenda og er-
lenda, og með því að ljóst var að ég
mundi brátt standa einn uppi, bar
nauðsyn til að fá úrvalsmann í félags-
skap okkar.
Ég hafði oft rætt um það við Bene-
dikt hvort hann hefði áhuga á að
breyta til og fara í lögmannsstörf,
og fannst mér hann því ekki fráhverf-
ur. Hér var komið tækifæri. Ég lagði
fast að honum að taka hlut Theodórs
í skrifstofunni og gerast félagi okk-
ar. Eftir nokkra umhugsun afréð
hann að taka þessu boði og tel ég
það eitt mesta lán mitt á lífsleiðinni
að fá slíkan mann að félaga, enda
bar aldrei skugga á samstarf okkar
þau ár, sem við unnum saman að
málflutningsstörfum.
Benedikt aflaði sér strax leyfis til
málflutnings fyrir hæstarétti, og svo
sem vænta mátti, varð hann brátt
einn virtasti og mikilhæfasti lögmað-
ur landsins. Hann naut hvarvetna
mikils álits og var sóttur mjög að
ráðum, bæði af hálfu einstaklinga og
opinberra aðila.
Engum manni, sem ég hefi kynnst
á lífsleiðinni, var betra að starfa með
en Benedikt, og virti ég hann manna
mest, næst föður mínum. Hann var
allra manna ljúfmannlegastur, húm-
oristi mikill og skemmtilegur maður
í allri umgengni. Hann var ákaftega
laginn að setja niður deilur manna,
enda maður friðar og sátta og var
jafnan mjög farið að ráðum hans.
Hann var þannig gerður að hann
átti bágt með að neita nokkrum
manni um aðstoð sína, þótt hann
væri yfírhlaðinn störfum, og varð því
vinnudagurinn oft æði langur og lýj-
andi.
Heilsa hans var ekki sem best á
þessum árum og þegar honum stóð
til boða að verða dómari í hæstarétti
í árslok 1965, var það mikil freisting
fyrir hann að taka við starfi, sem
ekki er eins erilsamt og lögmanns-
starfíð. Var hann líka vissulega vel
að þeim frama kominn, enda í miklu
áliti sem einn af hæfustu lögfræðing-
um landsins.
Áður en Benedikt sótti um dómara-
embættið í hæstarétti, ræddi hann
þetta ítarlega við mig og þótt mér
væri mikil eftirsjá í svo góðum fé-
laga, hvatti ég hann eindregið til
þess að sækja.
Ég held að það fari ekki á milli
mála að hæstarétti var mikill fengur
að fá Benedikt til starfa í dóminn.
Fyrri starfsferill hans og einkum, að
ég hygg, reynsla hans sem lög-
manns, var sem kjörinn undirbúning-
ur undir dómarastarf í hæstarétti.
Auk þess var maðurinn ágætur fræði-
maður í lögum og hafði ritað fjölda
merkra ritgerða á ýmsum sviðum
lögfræðinnar.
Það fór líka að vonum, að hann
reyndist hinn nýtasti dómari í hæsta-
rétti.
Þegar dómarar láta af embætti í
hæstarétti setjast þeir jafnan á frið-
stól og njóta elliáranna eftir langan
starfsdag. Ekki var svo um Bene-
dikt. Honum voru falin ýmis þýðing-
armikil störf og verkefni eftir að
hann lét af störfum í hæstarétti, og
var sívinnandi allt til dauðadags.
Benedikt kvæntist árið 1946 eftir-
lifandi eiginkonu, Fanneyju Stefáns-
dóttur, mikilhæfri konu, sem studdi
hann mjög í lífi og störfum. Eignuð-
ust þau þijá syni, Stefán kennara,
Guðmund lækni og Siguijón tann-
lækni, sem allir eru mestu efnismenn
og sómi sinnar stéttar. Ég sendi þeim
og Fanneyju innilegustu samúðar-
kveðjur.
Er ég lít yfir farinn veg sl. hálfa
öld, finnst mér ég ekki hafa kynnst
betri og vammlausari manni en vini
mínum Benedikt Siguijónssyni.
Blessuð sé minning hans.
Ágúst Fjeldsted
Nokkur kveðjuorð
Mér barst sú harmafregn að
kvöldi hins 16. okt. sl. að vinur
minn Benedikt Siguijónsson væri
látinn. Raunar hafði ég vitað að
hann hafði um skamma hríð þjáðst
af ólæknandi sjúkdómi, en engu að
síður komu þessi sorgartíðindi mér
nokkuð á óvart.
Benedikt Siguijónsson fæddist
24. apríl 1916 í Hólakoti á Reykja-
strönd í Skagafirði. Hann var
kominn af traustu og virtu bænda-
fólki þar um slóðir, en ekki verður
ætt hans rakin frekar hér, það
munu aðrir gera.
Benedikt Siguijónsson var einn
af þessum glæsilegu persónuleikum
sem aldrei gleymist þeim er honum
kynntust. Gáfur hans komu fljótt í
ljós. Þegar sá sem þessar línur ritar
kom í Menntaskólann á Akureyri
tæpum áratug eftir að Benedikt
Siguijónsson útskrifaðist úr þeim
skóla voru enn á kreiki sögur um
frábæra námshæfileika Benedikts.
Nám og starf Benedikts varð allt
með slíkum glæsibrag að fáir geta
af slíku státað. Eftir lögfræðipróf
rak hann ásamt fleiri virtum lög-
mönnum lögmannsskrifstofu í
Reykjavík við góðan orðstír. Hann
var skipaður dómari í Hæstarétti
íslands frá 1. jan. 1966 og gegndi
því vandasama embætti með sóma
á annan áratug. Þá hefur Benedikt
ritað fjölda greina og ritgerða um
lögfræðileg málefni, en ekki verða
þau rit talin hér.
Eftir að Benedikt lét af störfum
sem hæstaréttardómari lágu leiðir
okkar meira saman en áður hafði
verið. Benedikt varð fyrsti formaður
Tölvunefndar og sem öðrum störf-
um gegndi hann því af mikilli alúð.
Einnig starfaði Benedikt sem ráð-
gjafi í vissum málum fyrir Trygg-
ingastofnun ríkisins um árabil.
Samskiptin og samvinnan við Ben-
edikt voru einkar ánægjuleg, því
að ljúfmennska hans ásamt með
skörpum gáfum og hæfileikum til
að leysa hvers kyns vanda gerðu
samvinnu þessa alla einkar hug-
þekka. Þegar vandamál bar að
höndum, sem ekki var svo sjaldan
og lausn sýndist ekki í sjónmáli,
var það segin saga að Benedikt
hafði ráð undir rifi hveiju og málið
leystist jafnan farsællega fyrir hans
atbeina. Þetta eru ógleymanleg til-
vik úr samskiptum okkar Benedikts
Siguijónssonar.
Við samstarfsmenn hans hér í
Tryggingastofnun ríkisins söknum
hans sárt. Ljúfmennskan, tryggðin
og látleysið voru hans aðalsmerki.
Nú þegar Benedikt Siguijónsson
er allur að afloknum glæsilegum
vinnudegi kveðjum við hann með
trega.
Sár harmur er kveðinn að eigin-
konu, sonum, tengdadætrum og
bamabömum Benedikts og vottum
við þeim dýpstu samúð okkar.
Guð blessi minningu Benedikts
Siguijónssonar.
Björn Önundarson og sam-
starfsfólk í Tryggingastofn-
un ríkisins.
Hann Benedikt er látinn. Margs
er að minnast þegar hugsað er til
hans. Ég mun ekki minnast á veg-
semdir sem honum hlotnuðust á
lífsleiðinni, það munu aðrir gera.
Árið 1958 kom ég 32 ára gam-
all lögfræðingur ráðinn á skrifstofu
þess vinar sem ég hripa þessi orð
um. Fyrir á skrifstofunni voru þeir
ágætis feðgar Láms og Ágúst
Fjeldsted að ekki sé gleymt Nönnu
Sveinsdóttur gjaldkera svo ekki var
í kot vísað. Benedikt tók mér vel
með sínum létta kímna „húmor“
sem einkenndi hann alla tíð. Strang-
ar reglur vora ekki settar um
nýliðann en þó tekið fram: „Hér
tölum við ekki um stjómmál." Ég
kunni víst eitthvað fyrir í fræðun-
um, en hollráð sótti ég til hans í
vandasömum málum. Aldrei var
hávaðanum fyrir að fara og lundin
létt en skap átti Benedikt til ef á
þurfti að halda eins og hans mann-
gerð á til í pokahominu ef á reynir.
Aldrei flutti ég mál á móti vini
mínum, en góður þótti hann mál-
flutningsmaður og fylginn sér. Það
man ég ekki að styggðaryrði féllu
til mín öll þau tæpu átta ár sem
ég starfaði sem fulltrúi hans og var
þó undirritaður ærið brokkgengur
á stundum. Í mínum augum stendur
Benedikt sem ljúfur afbragðs lög-
fræðingur með sinni léttu kímni.
Og ekki gleymast dagamir á nor-
ræna lögfræðingamótinu í Kaup-
mannahöfn um árið. En þá var glatt
á hjalla. Oft gat ég dáðst að því
hvemig hann gat gefið sér tíma til
að sinna hjartans málum smæl-
ingja, sem til hans leituðu og aldrei
mun fyrir það endurgjald komið.
Það var mér mikil upphefð þegar
Benedikt var skipaður hæstaréttar-
dómari að hann skyldi þá fela mér
hin stóra mál sem óleyst vora, svo
hægt væri að ljúka þeim með nokkr-
um ágætum.
Fanney ekkju Benedikts og hin-
um velgefnu sonum þeirra bið ég
Guðs blessunar.
Gísli G. ísleifsson
Það var glöð stund 24. apríl sl.
er Benedikt Siguijónsson fyrrv.
hæstaréttardómari hélt upp á 70
ára afmæli sitt. Hann hafði látið
reisa skála um þjóðbraut þvera og
var hann hylltur af mörgum. Meðal
þeirra sem tóku til máls vora Davíð
Ólafsson seðlabankastjóri, Stein-
grímur Hermannsson forsætisráð-
herra, Magnús Þ. Torfason forseti
Hæstaréttar og Jón G. Halldórsson
viðskiptafræðingur, sem talaði fyrir
hönd bekkjarbræðra Benedikts.
í máli þeirra kom fram hvílíkur
afbragðs maður Benedikt Sigur-
jónsson væri. í fáum orðum sagt
maður, sem vildi leysa vandræði
hvers manns; sá sem hvað fyrstur
kom mönnum í hug, þegar mikið
þótti liggja við og skilaði jafnan
öllum þeim mismunandi verkum
sem honum væra fengin af stjórn-
völdum og öðram. Vinnuþjarkur
með afbrigðum og hjálpfús. Gætinn
og ráðhollur.
Þá datt engum í hug annað en
að hann myndi lifa næsta áratuginn
sinn og betur. Hann var glaður og