Morgunblaðið - 23.01.1987, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 23. JANÚAR 1987
Fjögurra klukkustunda framhaldsumræður um fræðslustjóramálið á Alþingi:
Ráðherra hvatt-
ur til að leita sátta
• Sturla fær 3 mánaða laun. Hugsanlega einnig gjafsókn ef hann stefnir
menntamálaráðherra
• Skólar á Norðurlandi eystra lamaðir og kennarar annars hugar, sagði
Stefán Valgeirsson
• „Fullt traust“ menntamálaráðuneytis til Sturlu 1984
• Fræðslustjóranum varð á í messunni en vinnubrögð ráðherra fordæman-
leg, sagði Ragnar Arnalds
• Málið snýst ekki um skólastefnu, heldur hvort lögin gildi, sagði Birgir
ísleifur Gunnarsson
Sverrir Hermannsson, menntamálaráðherra, hlýðir á umræður um fræðslustjóramálið á Alþingi
UMRÆÐUM um brottvikningu
fræðslustjórans i Norðurlands-
umdæmi eystra var haldið áfram
á Alþingi i gær og lauk þeim,
þegar þær höfðu staðið í rúmar
fjói'ar klukkustundur. Samtals
hefur Alþingi því varið milli átta
og níu stundum til að ræða mál
þetta. Sverrir Hermannsson,
menntamálaráðherra, upplýsti,
að hann hefði óskað eftir því við
fjármálaráðherra að vegna fjöl-
skylduaðstæðna fengi fræðslu-
stjórinn fyrrverandi fjárhæð úr
ríkissjóði sem svarar til 3 mánaða
launa. Hann ítrekaði hvatningu
um, að málið færi fyrir dómstóla
og taldi það einu leiðina til að
hreinsa sig af áburði um valdni-
ðslu og lögbrot.
Það var Sverrir Hermannsson,
menntamálaráðherra, sem hóf
framhaldsumræðuna á Alþingi í
gær. Hann rifjaði upp að við um-
ræðurnar á þriðjudaginn hefði hann
upplýst, að fræðslustjórinn fyrrver-
andi hefði ' leigt og innréttað
húsnæði án vitundar menntamála-
ráðuneytisins. í Morgunblaðinu
daginn eftir hefðu fræðslustjórinn
og formaður fræðsluráðs borið
þetta baka og sakað sig um ósann-
indi. Fréttamaður Ríkisútvarpsins
hefði þá farið ofan í málið og leitt
í ljós, að allt stóð þetta heima.
Fræðslustjórinn hafði ekki undirrit-
að leigusamninginn, en undirbúið
hann að öllu öðru leyti. Ráðherra
sagði, að óneitanlega bæri þetta
keim af því að vera samantekinn
ráð þeirra félaga um að koma sök
á annan mann, Ingólf Ármannsson,
sem gegndi fræðslustjórastöðunni
um hríð. Ráðherra sagði, að vegna
þessarar framkomu formanns
fræðsluráðs treysti hann sér ekki
til að starfa með honum fyrr en
hann hefði gefíð skýringar á um-
mælum sínum og beðist afsökunar.
Sverrir Hermannsson kvaðst
hafa vikið Sturlu Kristjánssyni úr
starfí samstundis að tillögu ríkislög-
manns, sem hefði bent á það að ef
fræðslustjórinn yrði áfram á launa-
skrá gæti það verið notað í mála-
rekstri til að staðhæfa að ráðherra
hefði ekki talið sig hafa full rök
fyrir brottvikningunni.
Ráðherra sagði, að sín vegna
mættu menn halda áfram þrætum
um þetta mál í þingsölum, en hann
kvaðst vilja hvetja menn til að spara
stóru orðin og hyggja að staðreynd-
um málsins. Ef menntamálaráðu-
neytið ætti einhveija sök í þessu
máli væri hún sú ein, að láta þessa
ósvinnu viðgangast svo lengi sem
raun bæri vitni.
IRáðherra verji
skólamenn
Ingvar Gíslason (F.-Ne.) sagði,
að deilumálið hefði engan veginn
skýrst á Alþingi. Hann vék að reikn-
ingnum vegna leigu húsnæðis undir
fræðsluskrifstofuna og kvaðst ekki
sjá að þar væri um ámælisverðan
hlut að ræða. Hins vegar ætti hann
eftir að kanna gögn málsins í ráðu-
neytinu og myndi notfæra sér rétt
sinn, sem fyrrverandi menntamála-
ráðherra, í því skyni.
Ingvar sagði, að hinar löngu
umræður á Alþingi hefðu ekki leitt
í ljós, hvers vegna menntamálaráð-
herra greip til þeirrar aðferðar að
reka fræðslustjórann samstundis
úr starfí. Ekkert hefði t.d. komið
fram, sem sýndi að hann hefði mis-
farið með fé. Hann kvaðst þekkja
það frá ráðherratíð sinni, að býsna
erfítt gat verið að vinna með Sturlu.
Sturla hafí þá verið skólastjóri í
Þelamörk og upp komið deila í skól-
anum, sem leiddi til þess að hann
var ekki tekinn til starfa í nóvem-
ber. Þá hefði hann ákveðið að flytja
Sturlu úr embætti þar og í fyrra
starf sitt sem fræðslustjóra. Ingvar
kvaðst ekki vita betur en Sturla
hefði innt störf sín þar vel af hendi
og skólar í umdæminu ekki stöðv-
ast af hans sökum.
Ingvar kvað það sína skoðun, að
þetta deilumál snerist um þá skóla-
málastefnu sem ríkja skyldi í
landinu. Hann sagði, að svo virtist
sem ráðherra beindi spjótum sínum
sérstaklega að Norðurlandsum-
dæmi eystra og ætlaði að beita þar
sérstöku aðhaldi og þá ekki síst,
hvað sérkennslu varðaði. Það væri
ekki stórmannlega gert að beina
skeytum að þeim þætti.
Þingmaðurinn fjallaði síðan al-
mennt um grunnskólalögin frá
1974 og nýmæli sem í þeim væru.
þ.á m. um fræðsluskrifstofur úti á
landsbyggðinni. Hann sagði, að
þetta væri tilraun til valddreifíngar
og stofnun þessara skrifstofa og
rekstur hlyti að kosta nokkurt fé.
Hann kvaðst sammála ráðherra um,
að fræðslustjórar heyrðu undir ráð-
herra og hann hefði lagt á þetta
áherslu á fundum með fræðslustjór-
um í ráðherratíð sinni. Aftur á
móti ætti ekki að vera um neinn
einstefnuakstur að ræða í samskipt-
um þessara aðila. Rétt væri að
ráðherra hefði oft - milliliðalaust -
samband við fræðslustjórana.
Ingvar sagði, að það væri skylda
menntamálaráðherra að veija
skólamenn og kveða niður hleypi-
dóma um einstakar starfsstéttir
þeirra, s.s. sálfræðinga og uppeldis-
fræðinga. Þetta hefði hann ekki
gert og kallað þetta fólk hálfgerðum
ónöfnum á Alþingi.
Ingvar Gíslason kvaðst styðja
menntamálaráðherra og vera
andvígur vantrausti á hann, en
sagði að ráðherra yrði að fara sátta-
leiðina í þessu máli. Hann las síðan
skeyti, sem honum hafði borist frá
fræðsluráði Norðurlandsumdæmis
eystra, en þar er farið fram á að
Alþingi kjósi hlutlausa rannsóknar-
nefnd til að kanna samskipti
fræðsluyfirvalda í umdæminu og
ráðherra. Ingvar kvaðst ekki hafa
tekið afstöðu til þessarar tillögu og
vildi að ráðherra hefði forgöngu um
sáttaviðræður við norðanmenn. Ef
málinu lyki ekki með þeim hætti
yrði að taka það upp á Alþingi á ný.
IGjafsókn kemur
til greina
Sverrir Hermannsson,
menntamálaráðherra, kom aftur
í ræðustól og svaraði Ingvari ýtar-
lega. Hann sagði, að dómstólar
gætu skorið úr um það, hvor aðilinn
hefði rétt fyrir sér í þessu máli og
hann vildi fá slíka niðurstöðu, sem
annaðhvort dæmdi hann eða sýkn-
aði af ásökunum um valdníðslu og
lögbrot. Hvernig má það vera, að
þeir sem telja á rétt sinn gengið,
treysta sér ekki til að fara þessa
leið? spurði hann og kvaðst ætla
að ræða það við íjármálaráðherra
að stefnandi fengi gjafsókn, þ.e.
málskostnaður hans yrði greiddur
úr ríkissjóði. Ráðherra kvaðst ekki
hafa neina löngun til að standa
yfír höfuðsvörðum manna, en hann
gæfi ekki mannorð sitt baráttu-
laust.
Sverrir kvaðst undrandi á ræðu
Ingvars Gíslasonar og vakti athygli
á því að dæmið um húsaleigureikn-
inginn væri aðeins ein af mörgum
ávirðingum fræðslustjórans og
dregið fram vegna fullyrðinga
fræðslustjórans og formanns fræðs-
luráðs um að þeir hefðu ekki komið
nálægt því. Vegna ummæla Ingvars
um sambandsleysi ráðherra við
fræðslustjórann minnti Sverrir á,
að fyrir lægi staðfest að fræðslu-
stjórinn hefði enga tilraun gert til
að hafa samband við ráðherra frá
því s.l. vor vegna þess að hann
hefði talið aðrar leiðir vænlegri. Þá
sagði Sverrir, að fullyrðingar um
að umdæmið væri útundan í sér-
kennslumálum hefðu ekki við rök
að styðjast, en þessum ósannindum
hefði þó verið haldið fram í allan
vetur að undirlagi fræðslustjórans.
Ef þingmenn teldu of litlum fjár-
munum veitt til þessara mála í
kjördæminu ættu þeir að beita sér
fyrir því á Alþingi, en það hefði
ekki verið gert. „Eg hef aðeins ve-
rið menntamálaráðherra í 15
mánuði, en Ingvar Gíslason var
ráðherra í fjögur ár. Var þetta aldr-
ei á hans borði?“ spurði Sverrir.
Ráðherra ítrekaði síðan hvatningar
til þingmanna, að tala varlega í
þessu máli.
IVarðáí
messunni
Ragnar Arnalds (Abl.-Ne.)
sagði það rangt, að hér væri um
flokkspólitískt mál að ræða eins og
ráðherra hefði fullyrt. Gagnrýnend-
ur ráðherra væru úr öllum stjórn-
málaflokkum og fremstir færu
skólamenn. Sá eini, sem reynt hefði
að gera málið pólitískt, væri
menntamálaráðherra sjálfur og það
væntanlega til þess að fá flokks-
menn sína til að fylkja liði með sér.
Ragnar gagnrýndi þá aðferð, sem
ráðherra notaði við brottreksturinn,
og taldi hana harða og óvægna.
Þær ávirðingar fræðslustjórans,
sem ráðherra hefði nefnt, væru
ekki þess eðlis að grípa þyrfti til
þessarar aðferðar. Þingmaðurinn
sagðist alls ekki ætla að halda því
fram, að ekki mætti finna neinar
ávirðingar í störfum fræðslustjór-
ans. Margt benti til þess að honum
hefði orðið á í messunni og yfirboð-
arar hans hefðu haft ástæðu til að
gremjast. En það væri algengt, að
ráðherra og embættismönnum
semdi ekki og þegar deilur kæmu
upp ætti ekki að beita harðari viður-
lögum við agabrotum en efni stæðu
til. Ragnar sagði, að í þessu máli
væri út í hött að fara dómstólaleið-
ina og hún væri hneykslanleg
hugmynd. í lögunum um réttindi
og skyldur opinberra starfsmanna
væri gert ráð fyrir leið í málum af
þessu tagi, sem ráðherra hefði átt
að fara, þ.e. víkja embættismannin-
um úr starfí tímabundið meðan
rannsókn færi fram. Þá héldi hann
hálfum launum og fengi það sem
ávantaði endurgreitt ef rannsókn
leiddi í ljós að uppsögn væri órétt-
mæt. Sú ákvörðun ráðherra, að
veita fræðslustjóranum 3 mánaða
laun alls ófullnægjandi.
Þá sagði Ragnar Arnalds, að
rétt væri að hafa í huga að emb-
ætti fræðslustjóra væri mjög
óvanalegt í stjómkerfínu. Hann
væri annars vegar útibússtjóri
menntamálaráðherra í viðkomandi
fræðsluumdæmi og skipaður af ráð-
herra, en hins vegar framkvæmda-
stjóri fræðsluráðs og þannig
starfsmaður þess. Fræðsluráð
heyrði ekki undir ráðuneytið heldur
sveitarfélögin og í þessu tilviki
Fjórðungssamband Norðurlands.
Fræðslustjórar ættu því tvo hús-
bændur - ráðherra og fræðsluráð -
og í starfi sínu drægjust þeir óneit-
anlega inn í kröfugerð fræðsluráðs
á hendur ráðherra. Hér væri um
hagsmunaárekstur að ræða, en
menn hefðu misjafnlega gott lag á
að sigla þama milli skers og báru.
Ragnar kvað málið í óþægilegri
stöðu, en örlítið sáttahljóð hefði
verið í ráðherra fyrr í umræðunum.
Hvatti hann ráðherra til að bijóta
odd af oflæti sínu og taka málið til
endurskoðunar.
IVíða pottur
brotinn
Eiður Guðnason (A.-Vl.) kvaðst
fagna sáttatón í ræðu menntamála-
ráðherra. Hann kvaðst hafa vissar
efasemdir um gagnsemi umræðn-
anna á Alþingi og skoraði á
ráðherra til að taka málið til endur-
skoðunar.
Eiður vék að málefnum sér-
kennslu og sagði, að á því sviði
hefði engin aukning orðið í sínu
kjördæmi s.l. 4 ár. Ráðherra hefði
skýrt mun á aðbúnaði sérkennslu í
þéttbýli og dreifbýli með tilvísun til
þróunarsögu þessara mála. En það