Morgunblaðið - 03.02.1987, Síða 16
16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 3. FEBRÚAR 1987
FÆRIBANDA-
MOTORAR
• Lokaöir.olíu-
kældir
og sjálfsmyrj-
andi
• Vatnsþétting-
IP 66
• Fyllsta gang-
öryggi,
lítið viðhald
= HEÐINN =
VELAVERSLUN, SÍMI 24260
SÉRFRÆÐIÞJÓNUSTA-LAGER
í Kaupmannahöfn
FÆST
í BLAÐASÖLUNNI
Á JÁRNBRAUTA-
STÖÐINNI,
KASTRUPFLUGVELLI
OG Á RÁÐHÚSTORGI
Fróöleikur og
skemmtun
fyrirháa sem lága!
*|Jjp
■ H iiL'v 1
L É ’ i 'y. í L |
1 f
Guðmundur Pálsson og Margrét Ólafsdóttir, Tommi og Lína.
Helgi Björnsson í hlutverki Badda.
Þegar dansinn hefst...
Leiklist
Jóhanna Kristjónsdóttir
Leikfélag Reykjavíkur sýnir í
Leikskemmunni „Þar sem
djöflaeyjan rís“, leikgerð
Kjartans Ragnarssonar á
skáldsögum Einars Kárasonar.
Leikmynd, búningar og ljós:
Gretar Reynisson, með leik-
hópnum og Agli Arnasyni.
Leikstjórn: Kjartan Ragnars-
son.
Það ber vott um kraft og hug-
myndaauðgi hjá Leikfélagi
Reykjavíkur að stikla inná nýjar
brautir, rétt eftir að það hefur líka
lagt af stað á nýjan áratug. Og
færir upp sýningu í fyrrum
skemmu og vinnuskúr við Meist-
aravelli, þar er hátt til lofts og
vítt til veggja, innréttingar hráar
og hráslagalegar, enda á svo að
vera.
Einar Kárason hefur skrifað
tvær bækur um ákveðinn tíma í
sögu Reykjavíkur. Sögusviðið er
höfuðborgin, nokkru eftir stríð,
þegar braggabúskapur er enn við
lýði. Og það er dregin upp mynd
af því mannlífi sem var í bragga-
hverfunum annars vegar og svo
nágrennið við „venjuleg" hús með
venjulegu fólki.
Einar Kárasonar segir í viðtali
í leikskrá að þetta fyrirbæri,
braggahverfin, sé draumavett-
vangur til að skrifa um skáldsögu.
Hann bendir á að lítið hafi verið
um þetta skrifað, menn hafi alltaf
verið að skrifa um sveitina sína
og þorpið sitt. „En þarna í bragga-
hverfunum var alveg nýtt efni,
hverfín voru eins og risastórt fílm-
stúdíó sem beið eftir því að
einhver gengi inn og byijaði að
fílma“ ... Þessu stúdíóandrúms-
lofti hefur Kjartan Ragnarsson
náð fram í leikgerð sinni.Og ekki
síður með þeirrí leikstjómarleið
sem hann fer. Það er meðal ann-
ars þess vegna sem ég leyfí mér
að segja að kvöldstundin hafí ver-
ið eins konar ævintýri, upplifun á
tilfinningaplaninu.
Nágrannar braggahverfanna
litu íbúana yfírleitt homauga;
þetta var að þeirra dómi upp til
hópa óreiðufólk, sem ekki var
vert að blanda geði við. Fordómar
og almenn dómharka. Það voru
viðhorfín, hvort sem okkur fínnst
nú hugnanlegt að viðurkenna það.
í Djöflaeynni birtist þetta og
einnig það, að ekki er nóg að búa
í venjulegu húsi til að verða að
manni. Lífslán okkar byggist ekki
á húsunum, sem við erum alin upp
í í bemsku. Við verðum að fara
gætilega í að skella skuldinni á
fortíðina. Við verðum sem sé að
horfast í augu við það og takast
á við þær staðreyndir.
Dæmin í Djöflaeynni blasa við
okkur, þar sem þeir félagar
Gijóni, Baddi og Danni eru. Og
þótt Gijóni verði krimmi er ekki
þar með sagt að það verði rakið
til þess, að hann bjó í bragga í
bemsku, föðurlaus, með drykk-
felldri móður. Baddi er ónytjungur
og vandræðapiltur, ábyrgðarlaus
í alla staði. En verður það endi-
lega rakið til þess að móðir hans
átti hann með útlendingi og fór
frá bömum sínum. Varla. Astæð-
an er naumast sú heldur, að Lína
lætur allt eftir honum og mælir
upp í honum dugleysið lengi vel.
Hún veitir honum altjent það sem
okkur skilst að skipti máli fyrir
manneskjulegan þroska, ást og
hlýju. Og Baddi, bróðir, sem elst
upp við sömu aðstæður og Baddi,
hann plumar sig ögn betur. Hver
kann að vera skýringin á því, hve
lífshlaup þessara þriggja pilta
verður ólíkt?
Það er auðvitað freistandi að
koma með freudiskar, umhverfis-
legar og uppeldislegar úttektir á
þvi. En svo má líka leyfa hveijum
og einum að draga sínar eigin
ályktanir.
Nú er rétt og skylt að taka
fram, að ég hef ekki lesið nefndar
tvær bækur Einars Kárasonar og
ákvað að bíða með það þar til
eftir að ég hefði séð sýninguna.
Enda kannski út í hött að ætla í
samanburðartilraunir; leikverk
verður að standa fyrir sínu og
lýtur enda allt öðmm lögmálum
en skáldsagan.
Frá því er svo skemmst að
segja, að hér er leiksýning en
ekki flutningur á skáldsögu. Og
lánazt. Á hinn bóginn eru full
miklar sveiflur í leikgerðinni, sýn-
ingin er of löng og hraðinn í
sýningunni ójafn stundum. Eg
nefni til dæmis upphafsatriðið eft-
ir hlé, það var of langt og ekki
nógu spennandi. Að mínu viti
fannst mér fyrri hlutinn takast
betur í heildina.
Leikstjóm Kjartans er full af
skemmtilegum hugmyndum og
hann sér lausnir í hveijum kima
í bókstaflegri merkingu. Og von-
andi næst upp jafnara tempó. En
langtum fleira í sviðssetningunni
er snjallt en hitt. Gretar Reynisson
hefur unnið athyglisvert verk og
mjög vandað, hvort sem er með
búningum, ljósum — m.a. vel gert
atriði í upphafí, þegar ljósum er
beitt á veifandi hendur — eða í
leikmyndinni. Leikarar sýna mikla
alúð og virðingu hlutverkum
sínum. Enda hlýtur það að vera
hreinasta gómsæti að fá að taka
þátt í svona uppákomu. Margrét
Ólafsdóttir leikur Línu af mikilli
snilld og hvert smáatriði í persón-
unni unnið af sérstöku listfengi.
Ótvíræður leiksigur. Fleiri áttu
athyglisverðan leik, Guðmundur
Pálsson gerði Tomma eftirminni-
legan kall, vitran og velviljaðan.
Edda Heiðrún Backman átti frá-
bæra kafla, hún er eins og fískur
í vatni á sviðinu. En leikstjóri
hefði að skaðlausu mátt marka
henni hófsamari leik. Guðmundur
Ólafsson bjó til kostulegan Gretti,
og sviðsframkoman almennt mjög
áreynslulaus. Kristján Franklín
Magnús var töffarinn Baddi og
gerði margt ágætlega. En ætti
maður ekki að hafa meiri áhuga
á Badda, finna meira tiþmeð hon-
um, þrátt fyrir allt? Á þá hlið
mætti leggja meiri áherzlu. Þór
Tulinius var góður Gijóni, fyrst
og fremst í fyrri hluta. Gróf fram-
sögn krimmans í seinni hlutanum
var ekki alls kostar nógu vel unn-
in. Á hinn bóginn tókst Þór að
vekja vinsemd og vorkunn með
ólánsmanninum Gijóna. Vandað-
ur leikur og staðfestir mig í þeirri
trú, að Þór er óvenjulega þæfíleik-
aríkur leikari. Margrét Ákadóttir
var í óborganlegu gervi Fíu og
ieikur hennar oftast á réttum nót-
um. Mjög vaxandi leikkona.
Hanna María Karlsdóttir átti
margar ágætar senur, en leikur-
inn var stundum ójafn og leyfi
ég mér að skrifa það hjá leik-
stjóra. Harald G. Haralds stóð sig
vel sem Tóti. Beztan leik af unga
fólkinu fannst mér hikstalaust
Helgi Björnsson sýna í hlutverki
Badda. Glæsilega illúderað og fas
og hreyfíngar ákaflega vel gert.
Helgi var raunar snöfurlegur Dóri
líka, en það er þó fyrst og fremst
hlutverk Badda, sem hlýtur að
verða minnisstætt.
Vonandi að áhorfendur sinni
þessari sýningu. Hún er ekki full-
komin. En hún er nýstárleg og
hressandi upplifun. Dálítið ævin-
týri.
Tollskýrslur unnar samdœgurs.
Þrautreynt starfsfólk.
skipaafgreiösla jes zimsen hf
Hafnarhúsinu v/hliðina á tollstöðinni. S: 13025-14025.
FRAKTÞJÓNUSTA - TOLLSKJÖL - HRAÐSENDINGAR
Gellað“ í Yogimum
99
NÝTING sjávarfangs
er með ýmsum hætti
hér á landi eins og
víðast gerist með öðr-
um þjóðum. Á fiskinum
eru ýmsir gómsætir bit-
ar, sem yngri kynslóðin
þekkir lítið til og lítið
er flutt af utan. Sem
dæmi um það má nefna
gellur og kinnar, sem
lengi hafa þótt herra-
mannsmatur hér á
landi.
Sá siður að nýta
þessa hluta físksins
hefur sem betur fer
ekki lagzt niður hér á
landi og á meðfylgj-
andi mynd „gellar"
Egill Klemensson í
Vogunum af kappi.
Morgunblaðið/Einar Falur