Morgunblaðið - 03.02.1987, Síða 57

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 3. PEBRÚAR 1987
57
að við komum svo til öll úr hinum
dreifðu byggðum landsins með það
að markmiði að afla okkur þekking-
ar og réttinda til ákveðins starfs
sem hægt var að hafa að lifi-
brauði, að minnstakosti að hluta.
Miseldri nemenda var mikið svo og
undirbúningsnám undir skólann.
Öllum var þó sameiginlegt að nota
tímann sem best og læra sem mest,
enda við flest á eigin útgerð, og sú
útgerð kostaði á þeim árum margar
vinnustundir — ef fengust. Þegar
Njáll hóf nám í Kennaraskólanum
hafði hann náð góðum andlegum
og líkamlegum þroska enda á ákjós-
anlegum aldri, rúmlega tvítugur.
Hann hafði verið í íþróttaskólanum
í Haukadal veturinn áður og eflst
þar af hreysti og kröftum. Hann
hafði æft glímu í heimabyggð sinni
undanfarin ár og var þegar orðinn
góður glímumaður. Þegar um
haustið hafði hann hafið æfingar
með Glímufélaginu Ármanni og
komist brátt í hóp vöskustu glímu-
manna þar. Man ég að við bekkjar-
systkini hans vorum stolt af honum
vegna árangurs hans í þessari fögru
og karlmannlegu íþrótt. Njáll
reyndist farsæll skólaþegn, greind-
ur vel og góður námsmaður og hinn
ágætasti félagi. Þegar kennaraprófi
lauk vorið 1940 dreifðist hópurinn,
sum sneru aftur til sinnar heima-
byggðar og störfuðu þar næstu ár.
Njáll var þar í flokki og byijaði að
kenna í sveit sinni, Kjósarhreppi,
haustið 1940. Fyrstu árin mun hann
hafa starfað sem farkennari, en
brátt dró að því að byggt yrði mynd-
arlegt skólahús með heimavist.
Njáll stýrði þessum skóla til hausts-
ins 1962, að hann fær löngun til
að breyta til í starfi og flytur til
Reykjavíkur. Þá hafði hann starfað
sém kennari og skólastjóri í sveit
sinni í yfir 20 ár, og eftir því sem
ég best veit notið trausts og virðing-
ar jafnt barna sem foreldra, og
sannað þar með undantekningu á
hinu fornkveðna „að enginn er spá-
maður í sínu föðurlandi".
Breiðagerðisskólinn sem tók til
starfa í Bústaðahverfinu nokkrum
árum áður var í miklum vexti um
þetta leyti og mikil §ölgun bama
árlega. Mér þótti því bera vel í veiði
þegar minn ágæti bekkjarbróðir
sagði mér, að hann hefði í huga
að sækja um kennarastöðu í borg-
inni. Fór ég fljótlega með hann á
fund skólastjórans, Hjartar Krist-
mundssonar, sem réði hann sam-
stundis og mun hann aldrei hafa
iðrast þeirrar ákvörðunar, enda
tókst með þeim hinn besti félags-
skapur við nánari kynni. Var mér
kunnugt um að Hjörtur kunni vel
að meta störf Njáls Guðmundssonar
við skólann, drenglyndi hans og
starfshæfni. Njáll var kennari við
Breiðagerðisskólann í nær aldar-
fjórðung eða þar til fyrir tveimur
árum að hann lét af störfum að
eigin ósk. Mér er óhætt að segja
að hann hafi leyst af hendi farsælt
starf og notið trausts og viðingar
samstarfsfólks og ekki síst bam-
anna sem hann kenndi. Hann var
góður félagi, hjálpsamur og óeigin-
gjam og naut þess að gleðja
samferðamennina og greiða fyrir
þeim. Persónulega vil ég færa hon-
um þakkir fyrir ágætt samstarf og
ánægjulegan félagsskap meðan við
vorum samstarfsmenn við skólann,
en ég lét af störfum nokkrum árum
fyrr en hann, eða árið 1978. En sem
betur fór slitnaði ekki þráðurinn á
milli okkar, þar sem við vorum ná-
grannar í Bólstaðarhlíðinni og
höfum við átt margar ánægjulegar
stundir síðan. Sérstaklega vil ég
þakka honum fyrir að gefa mér
tækifæri til að kynnast sveitinni
sinni og ágætu frændfólki sínu er
þar býr, svo og allar göngurnar á
Eyrarfjall, Esju og í Hvammsskrið-
ur. Þá viljum við Guðrún þakka
honum mörg og góð handtök sem
hann hefur rétt okkur og er
skemmst að minnast góðrar aðstoð-
ar við húsbyggingu er við réðumst
í á gamals aldri. Njáll hafði góða
heilsu þangað til fyrir tæpum tveim
árum, að hann fór að kenna þess
meins sem varð honum að aldur-
titla. Hann var í Borgarsjúkrahús-
inu nær allt síðastliðið sumar oft
sárþjáður. Hann tók veikindi sín
með rósemi og karlmennsku og
hafði þau lítt á orði, var þakklátur
fyrir ágæta hjúkrun og á hjálp_ sem
læknum var unnt að veita. í lok
sumars varð þó nokkuð hlé á og
læknar töldu honum fært að fara
heim af spítalanum. Hann var þakk-
látur fyrir þetta hlé, var bjartsýnn
og naut þess að vera heima, þótt
líðanin væri ekki alltaf sem best.
Nokkrum dögum fýrir jól fór hann
í Borgarspítalann og gekkst undir
uppskurð daginn fyrir Þorláksdag,
sem því miður bar ekki árangur.
Við hjónin áttum því láni að
fagna að njóta vináttu og velgerðar
Njáls Guðmundssonar og fyrir það
erum við innilega þakklát.
Merkur maður er genginn, gang-
an hefur verið hljóðlát, en gott þótti
okkur, sem fengum að vera í nám-
unda við hann á veginum.
Gunnar Guðröðarson
Nú er Njáll Guðmundsson kvadd-
ur. Löngu sjúkdómsstríði er lokið
og ég trúi að honum sé létt. Þann-
ig getur andlátið komið sem lausn
frá lífsins þjáningum, því það er jú
ljóst að allt sem lifir mun deyja.
Sorg okkar sem eftir lifum mun því
breytast í virðingu fyrir látnum fé-
laga og vini.
Njáll Guðmundsson fæddist 28.
október 1916 á Litlasandi á Hval-
fjarðarströnd. Þegar hann var á
fimmta ári fluttu foreldrar hans,
hjónin Guðbjörg Jónsdóttir frá
Brennu og Guðmundur Brynjólfs-
son frá Sóleyjarbakka, búferlum frá
Litlasandi að Miðdal í Kjós. Þar
ólst Njáll upp í stórum systkina-
hópi. Leið hans lá síðar í Kennara-
skóla íslands og eftir lokapróf
þaðan kenndi hann í Kjósinni um
árabil. Skólastjóri varð hann í Ás-
garðsskóla í Kjós en fluttist síðar
til Reykjavíkur og gerðist kennari
við Breiðagerðisskóla.
Minning mín um Njál geymir
mynd af manni sem vildi öllum vel.
Hann var mjög orðvar og vildi eng-
an mann styggja, þó auðvitað hefði
hann sínar eigin skoðanir ef eftir
þeim var leitað. Hann var prúð-
menni og hafði sig lítt í frammi.
Hann var glaður á góðum stundum
og hvers manns hugljúfi. Njáll var
mjög hjálpsamur við vini og vanda-
menn og eru þeir ófáir sem þegið
hafa aðstoð hans þó ekki hafi alltaf
verið tekin greiðsla fyrir.
Njáll kvæntist ekki og eignaðist
engin börn. Það að standa einn í
gegnum lífið í samfélagi sem mið-
ast við svokallaða vísitölu^ölskyldu
er í mörgu erfitt. Ekki heyrði ég
Njál æðrast yfir því. Þegar við kom-
um árlega saman til að ganga frá
skattaskýrslu hans ræddum við oft
um þjóðfélagsmálin. Aldrei heyrði
ég annað en hann væri hæstánægð-
ur með hlutskipti sitt, þó segja
megi að opinber gjöld einhleypra
séu hærri en okkar fjölskyldufólks-
ins. Fyrst hann varð ekki þeirrar
gæfu aðnjótandi að eignast bam
voru gjöldin hans hærri til hins
opinbera. Þannig er það og þannig
fannst Njáli líka að það ætti að
vera. Lýsir þetta vel lífsviðhorfi
hans.
Ég kynntist Njáli fyrst fyrir
13—14 árum. Bróðurdóttir hans,
er síðar varð eiginkona mín, bjó hjá
honum og hafði hann skotið skjóls-
húsi yfir hana meðan á námsárun-
um stóð eins og flest hennar
systkini. Veit ég nú að frændsystk-
ini hans frá Miðdal standa í mikilli
þakkarskuld við hann fyrir þann
greiða. Njáll tók mér strax vel og
með okkur tókst ágætt bræðralag.
Ég flutti inn á heimili hans og þar
hófst sambýli okkar hjóna haustið
1974. Aldrei heyrði ég hann æðrast
þó auðvitað væri hætta á einhveij-
um yfirgangi af okkar hálfu. Seinna
árið okkar í Bólstaðarhlíðinni hjá
Njáli fæddist elsta barn okkar hjóna
og segja má að Njáll hafi tekið því
sem afi væri. Þannig umbar hann
það rask sem óhjákvæmilega fylgir
nýjum einstaklingi í þessum heimi.
Hann fylgdist með uppvexti bama
okkar og hafði mikinn áhuga á
skólagöngu sonanna. Veit ég að það
jók líka áhuga hans að synir okkar
settust í hans skóla, Breiðagerðis-
skóla. Þar voru þeir allir á heima-
velli.
Minningin um Njál mun lifa um
ókomna tíð og erum við þakklát
fyrir að hafa mátt vera samtíða
honum. Ættingjum hans og vanda-
mönnum öllum votta ég samúð
mína og fjölskyldu minnar. Njáli
viljum við þakka allt og allt og
megi hann hvfla í friði. Blessuð sé
minning hans.
Gunnar Guðnason
Þeim fer nú fækkandi kennurun-
um er settu svip sinn á Breiðagerð-
isskóla á sjöunda áratugnum en sá
skóli var þá fjölmennasti skóli hér
í borg.
Einn þeirra kvaddi þetta líf
sunnudaginn 25. janúar. Það var
Njáll Guðmundsson. Látið mun ekki
hafa komið þeim á óvart er þekktu
til hans því að hann hafði háð harða
baráttu við erfiðan vágest um
margra mánaða skeið og orðið und-
an að láta.
Njáll fæddist 28. október 1916 á
Litla-Sandi á Hvalfjarðarströnd.
Foreldrar hans voru Guðmundur
Brynjólfsson, bóndi í Miðdal í Kjós,
og kona hans Guðbjörg Jónsdóttir.
Njáll var við nám í Iþróttaskólanum
í Haukadal 1936—1937. Einnig
stundaði hann nám í Kennaraskóla
íslands og lauk þaðan kennaraprófí
árið 1940.
Hann var kennari í Kjósarhreppi
1940—1949 og síðan skólastjóri í
sömu sveit 1949—Í962, eftir að
heimavistarskólinn í Ásgarði tók til
starfa. Árið 1962 gerðist Njáll
kennari við Breiðagerðisskóla og
kenndi þar allt til þess að hann lét
af störfum árið 1983.
Njáli voru falin ýmis trúnaðar-
störf er hann var kennari í Kjósinni.
Meðal annars var hann formaður
Ungmennafélagsins Drengs 1949—
1953 og í hreppsnefnd Kjósar-
hrepps 1946—1962. Ég þekki ekki
til starfa hans á þessum árum því
að ég kynntist honum ekki fyrr en
árið 1962 er við urðum samstarfs-
menn í Breiðagerðisskóla. En mér
þykir líklegt að hann hafí unnið
störf sín í Kjósinni af sömu trú-
mennsku og ég reyndi hann að í
meira en tveggja áratuga samstarfi.
Eins og ég gat um í upphafi
varð Breiðagerðisskóli fjölmennasti
bamaskóli Reykjavíkur á sjöunda
áratugnum. Þar voru þá margir
vaskir kennarar og var Njáll ekki
þeirra sístur. Aðstæður kennara
voru þá aðrar en nú í dag því að
margt hefur áunnist fyrir harðfylgi
kennarasamtakanna er Njáll starf-
aði ötullega í. Minnist ég þess er
við kenndum saman í árgangi sem
skiptist í níu bekkjardeildir er flest-
ar voru með vel yfir þijátíu
nemendur. Engar aukagreiðslur
voru þá fyrir heimavinnu, gæslu,
félagsstörf eða nokkuð annað er
kennarar þurftu að sinna.
Ég minnist þess líka að Njáll var
oft látinn taka bekki er voru erfiðir
í stjóm og að auki voru stundum
fluttir til hans nemendur sem aðrir
réðu illa við. Tókst honum að ná
góðum tökum á þessum erfiðu nem-
endum og urðu þeir ekki lengur til
vandræða. Tel ég að þar hafi ráðið
mestu um manngæska Njáls og
næmur skilningur á viðkvæmri
bamssálinni. Vegna þessara eigin-
leika sinna var Njáll dáður jafnt
af samstarfsmönnum sínum sem
Blomastofa
Friöfinm
Suðurlandsbraut 10
108 Reykjavík. Sími 31099
Opið öll kvöld
til kl. 22,- eínnig um helgar.
Skreytingar við öll tilefni.
y Gjafavörur.
Q.u
nemendum.
Ég á líka ánægjulegar minningar
um samvemstundir með Njáli utan
vinnu þegar við kennararnir gerð-
um okkur glaðan dag og eins um
allar þær stundir er við gripum í
spil jafnvel í matartímanum.
Alltaf var Njáll sami góði félag-
inn sem vildi gera gott úr allri
misklíð og svo bóngóður var hann
að ég undraðist óft ósérhlífni hans.
Já, þannig hrúgast upp minning-
arnar um þennan góða dreng er ég
kveð hann í dag og ég veit að ég
mæli fyrir munn allra samstarfs-
manna hans í Breiðagerðisskóla er
ég þakka honum samvinnuna og
óska honum góðrar ferðar á ókunn-
um stigum.
Ég votta ljölskyldu hans samúð
mína.
Hrefna Sigvaldadóttir
Löngum starfsdegi er lokið og
nú tekur við hvfldin langa. Mig
langar með fáeinum orðum að
kveðja Njál, föðurbróður minn.
Hann sem reyndist mér svo vel en
ég kannski ekki kunni að meta sem
skyldi fyrr en á síðari árum.
Ég var aðeins þrettán ára þegar
ég byijaði í skóla í Reykjavík og
flutti í „sambýlið" í Bólstaðarhlíð-
inni, þar sem systur mínar og
frændskystkini leigðu hjá Njáli.
Allt ungt fólk, fullt af lífi og fjöri.
Við skiptum heimilisverkunum
bróðurlega á milli okkar alveg eins
og í alvöru „kommúnu". Ekki lá
Njáll á liði sínu, heldur sá um sinn
hluta eins og aðrir. Oft var mikill
gestagangur. Ég efast ekki um að
stundum hafi verið ansi hávaða-
samt, en aldrei kvartaði Njáll. Það
var alltaf auðsótt mál að fá að bjóða
heim gestum. Hann hafði sjálfur
gaman af að hitta unga fólkið, fé-
laga okkar. Leigjendur voru að
koma og fara. Flest bjuggum við 6
í einu í Bólstaðarhlíðinni fyrir utan
Njál. Á þeim ellefu árum, sem ég
leigði hjá Njáli, höfðu nær öll systk-
ini mín búið þar í lengri eða
skemmri tíma. Og eftir að við systk-
inin fluttum burt komu önnur
systkinaböm og aðrir leigjendur
sem eins og við nutu góðs af frænd-
seminni. Sjálfur var Njáll ókvæntur
og bamlaus.
Njáll var fremur dulur maður og
ekki mikið fyrir að flíka skoðunum
sínum, en sannur sjálfstæðismaður
var hann. Hann var ákaflega traust-
ur og tryggur og sannur vinur vina
sinna. Á löngum starfsferli sínum
sem bamaskólakennari veit ég að
nemendur hans báru mikla virðingu
fyrir honum og ríkti gagnkvæmt
traust, enda var Njáll bæði sann-
gjam og réttsýnn og bamgóður var
hann. Njáll var mjög fórnfús og
óeigingjarn, og sérlega greiðvikinn
og hjálpsamur. Það var gott að biðja
hann um hjálp og var hann ávallt
boðinn og búinn til aðstoðar þegar
þörf var á. Era þeir ekki ófáir sem
hafa leitað til hans t.d. með hjálp
við húsbyggingar og annað. Reynd-
ist hann bæði mér og öllu mínu
fólki ákaflega vel.
Síðasta árið var erfítt Njáli. Hann
veiktist af illkynja sjúkdómi sem
hafði í för með sér mikla verki og
vanlíðan og mislangar sjúkrahús-
legur. í sumar þegar ég heimsótti
hann á sjúkrahúsið leið honum oft
illa. En hann reyndi að harka af
sér og vera bjartsýnn, talaði um
að komast heim. Það tókst honum
líka og átti Njáll nokkrar góðar
vikur heima. Naut hann þá aðstoðar
ættingja sinna og vina. Meðal ann-
ars gat hann haldið upp á 70 ára
afmæli sitt á æskustöðvum sínum
heima hjá foreldram mínum í Mið-
dal í Kjós. En eftir það fór að halla
undan fæti og hann lagðist sína
síðustu sjúkrahúslegu. Ég gat því
miður ekki fylgst með veikindum
hans nema úr fjarlægð og ekki ver-
ið hjá honum undir lokin þar sem
ég er búsett í Svíþjóð. En ég veit
að hann leið oft miklar kvalir. Hann
átti marga að og reyndust ættingj-
ar og vinir honum einstaklega velr
Megi þeir hafa þökk fyrir.
Nú er bundinn endir á þetta
stríð. Margur er feginn hvfldinni
eftir erfíðan vinnudag og án efa
hefur hvíldin verið Njáli kærkomin.
Nú eigum við eftir ljúfa minningu
um traustan og góðan frænda.
Megi Guðs blessun ævinlega fylgja
honum.
Kata frænka
Vinur minn, Njáll Guðmundsson
frá Miðdal í Kjós, er látinn. Ég
kynntist honum þegar hann varð
kennari við Breiðagerðisskólann
haustið 1962. Áður hafði hann ver-'
ið kennari og skólastjóri í heima-
byggð sinni Kjósinni allt frá því að
hann lauk kennaraprófi vorið 1940.
Það vora og era enn mikil um-
skipti að kenna börnum og ungling-
um í litlum sveitaskóla, þar sem
allir þekkja alla, og heíja síðan
kennslu í Reykjavík. Mörgum kenn-
ara hefur reynst það erfitt, en ekki
Njáli. Komu þar til mannkostir
hans, því að hann var allt í senn,
stjórnsamur, víðsýnn og vel að sér
sem kennari, en þó fyrst og fremst
góður og traustur félagi nemenda
sinna og samstarfsmanna.
Mikil var mín gæfa að eignast
þennan öðlingsmann að vini frá því
að fyrst við sáumst og þar til hann
kvaddi þennan heim. Þegar ég lít
til baka era efst í huga allar ferðim-
ar, bæði langar og stuttar um okkar
fagra land. Alltaf glaðværðin og
bjartsýnin ríkjandi.
Njáll hafði alla tíð verið hraustur
og heilsugóður, en síðustu mánuð-
urnir sem hann lifði vora erfiðir.
Aldrei var þó kvartað og bjartsýnin
alltaf í fyrirrúmi.
Systkinum Njáls og fjölskyldum
þeirra flyt ég einlægar samúðar-
kveðjur. Og að lokum hugsa ég til
baka í gömlu, góðu baðstofuna í
Miðdal og kveð minn kæra vin með
orðum Arnar Amarsonar:
„Er syrtir af nótt til sængur er mál að ganga
- sæt mun hvfldin eftir vegferð stranga -
þá vildi ég, móðir mín,
að mildin þín
svæfði mig svefninum langa."
Sigurður Marelsson
SbÓND
HAFNARSTRÆTI 15.
Skreytingar við
hvert tækifæri.
Opiðfrá kl. 09—21 alla
daganema sunnudaga
frá kl. 12-18.
Sími21330.
Skreytum
við öll tækifæri
Reykjavikurvegi 60, simi 53848.
Alfheimum 6, simi 33978.
irteWftiftiiifnT'iir»i j nrfcm(iit11> .« t nla'iiwei
Legsteinar
ýmsar gerðir
Marmorex
Steinefnaverksmiðjan
Helluhrauni 14, sími 54034,
222 Hafnarfjörður