Morgunblaðið - 05.03.1987, Page 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. MARZ1987
Svar við skrifum um
Granda hfRafmagns-
veituna og „kerfið“
eftir Aðalstein
Guðjohnsen
Eftir skrif dagblaða, einkum DV
og Morgunblaðsins, um samskipti
Granda hf. og Rafmagnsveitu
Reykjavíkur tel ég almenning og
alla rafmangsnotendur eiga kröfu
á að vita staðreyndir málsins. Hjá
þessu verður heldur ekki komist úr
því að Grandi hf. kaus að gera f]öl-
miðla að vettvangi þessara sam-
skipta.
Upphaflega snerist mál þetta ein-
göngu um dísilstöð Granda hf.
og orkuþörf vegna loðnufryst-
ingar. Framhald blaðaskrifa leiddi
fljótt til hugleiðinga um gjaldskrá
og orkuverð, þ.á.m. samanburð
við olíu og gas.
í síðustu viku fyllti þó leiðari
Morgunblaðsins um „kerfið“
mælinn, en gefur um leið tilefni til
að koma af stað hlutlausri umræðu
um orkuverð.
Lítum á ofantalda þijá þætti
málsins, fyrst „í stuttu máli“ —
síðan í heild.
Aðalsteinn Guðjohnsen
er til að koma í veg fyrir slys af
völdum rafmagns. Grandi hf. full-
nægði ekki öryggiskröfum — en úr
Grandi hf:
★
★
★
★
★
Fjölmiðlar voru valdir sem vettvangur af hálfu Granda hf.
Dísilstöð var besta lausnin að dómi beggja aðila.
Öryggiskröfur þóttu minna fréttaefni í fjölmiðlun.
Flaustur og ónákvæmni einkenndu fréttaflutning.
Rafmagnsveitan hefur lagt áherslu á góð samskipti.
Raforkuverð:
★ „Innlend" orka er orðin trúaratriði, þótt olía eða gas sé ódýrari
orkugjafí við sérstakar aðstæður.
Verðskrár rafveitna eiga að endurspegla raunverulegan tilkostnað
en jafnframt vera einfaldar og auðskildar.
★ Raforkuverð hefur lækkað um 40—50% miðað við vísitölu, á
undanfömum íjórum árum.
★ „Dæmigerð" Qölskylda á orkuveitusvæði Rafmagnsveitu
Reykjavíkur greiðir 40 kr. á dag fyrir rafmagn. Sígarettupakki
kost-
ar 100 kr.
★ Rafmagn á íslandi er ódýrara en í flestum Evrópulöndum.
Morgunblaðið og „kerfíð":
★ Aukaatriði eru oft blásin upp og gerð að „aðalatriðum". Öryggis-
frágangur raflagna er sjálfsagður hlutur.
★ Morgunblaðið ræðst, fyrir hönd „Granda" hf., á Rafmagnsveitu
Reykjavíkur sem eitthvert „kerfí". Rafmagnsveitan er fyrirtæki
sem
því miður þarf um of að lúta hinu raunverulega „pólitíska kerfí“.
★ Dæmi um neikvæð áhrif pólitískrar ofstjómar era mörg og alvar-
leg.
★ Upphrópun um „einokun" og „forréttindi" fyrirtækis, sem gerir
sitt besta til að veita góða þjónustu, er högg undir beltisstað. Hún
er órökstudd, byggð á misskilningi og fellur því um sjálfa sig.
★ Því ekki að auka sjálfstæði opinberra þjónustufyrirtækja og gera
um leið auknar kröfur til þeirra um árangur og ábyrgð. Rafmagn-
sveita Reykjavíkur hf.
því var fljótlega bætt með samvinnu
aðila. Auk þessa bárast þegar í
upphafi kvartanir um mikinn háv-
aða frá stöðinni. Einnig þetta hefði
mátt sjá fyrir, en ráðstafanir munu
þó hafa verið gerðar til að bæta
úr þessu.
Okunnugleiki
Ókunnugleika má eflaust kenna
um margt af því sem hér hefur
verið rakið, enda skyndilegt álag á
rafkerfí vegna loðnufrystingar
óvenjulegt í Reykjavík. Annars
staðar á landinu, t.d. á Austfjörðum
og í Vestmannaeyjum, er þetta
næsta árvisst. Þar bregðast allir
við með orkustýringu innan veggja
fískvinnslustöðvanna og notkun
dísilstöðva, þegar það er báðum
aðilum fyrir bestu. Sérsamningar
geta einnig leyst vandann, þar sem
aðstæður leyfa.
Það er svo „aukaatriði", sem
dagblöðin slá þó upp, að samkvæmt
Orkulögum þarf leyfí ráðherra til
að reka dísilstöð 200 kW eða stærri.
Þetta er nú eitt af ákvæðum Orku-
laga, sem flestir telja úrelt eins og
margt í þeim lögum.
Tölur Granda hf. í DV vora að
vísu fremur ónákvæmar, en það er
ekki mergurinn málsins. Hinsvegar
er það umhugsunarefni, að greiða
verður söluskatt til ríkisins af allri
raforkuvinnslu af þessu tagi.
Viðræðufundur
Á fundi, sem Rafmagnsveitan
boðaði til, kom m.a. fram að Grandi
hf. gæti hugsanlega komið sér upp
dísilknúinni vélasamstæðu til loðnu-
frystingar, án þess að nota rafmagn
sem millistig. Söluskattsgreiðsla
yrði þá engin!
Niðurstaða þessa viðræðufundar
Granda hf. og Rafmagnsveitunnar
var, að fyrirtækin skyldu í samein-
ingu skoða rafkerfí Granda, sem
dreifist á fímm staði, og athuga
hvort hægt væri að fínna betri
heildarlausn. Að Hitaveitu
Reykjavíkur frátalinni, er Grandi
hf. meðal stærstu viðskiptavina
Rafmagnsveitunnar, greiðir 9—10
milljónir króna á ári fyrir raforku.
Góð samskipti
Að lokum þetta um samskipti við
Granda hf.:
Viðskipti Rafmagnsveitunnar við
Granda hf. sem og forvera þess
fyrirtækis, Bæjarútgerð Reykjavík-
ur og ísbjöminn hf., hafa alla tíð
„Forréttinda“ Raf-
magnsveitu Reykjavík-
ur hef ég leitað frá því
að ég las þennan leiðara
Morgunblaðsins — en
hvergi fundið. Þess í
stað hef ég fundið urm-
ul af skertum réttind-
um ef borið er saman
við einkafyrirtæki.
verið mikil. Rafmagnsveitan lagði
raunar fram mikla vinnu við að
koma raflögnum BÚR í gott horf
— í samvinnu við rafverktaka fyrir-
tækisins. í taxtamálum var og
gengið eins langt og nokkur kostur
var, bæði við BÚR og ísbjöminn
hf. enda góð samvinna um skipulag
rafkerfis fyrirtækjanna.
Raforkuverð —
olía, gas
„Innlend orka“ —
trúaratriði
Það er orðið trúaratriði hér á
landi, að svonefnd „innlend raf-
orka“ hljóti að vera ódýrasta og
bezta orkan. Hún er innlend af því
að hún er „upprannin" úr íslenzku
vatni. En virkjun þessa íslenzka
vatns krefst erlendra lána og efni
til háspennulína og veitukerfís raf-
veitna er svo til allt erlent. Grann-
verð raforkunnar er því allavega
ekki nema að hluta „innlent".
Dísilstöð Granda hf.
Dísilstöð bezti kostur
Það er mesti misskilningur að
Rafmagnsveitan hafí haft nokkuð
á móti því að dísilstöð þessi yrði
tengd. Þvert á móti svaraði Raf-
magnsveitan Granda hf. þannig, að
frávik frá verðskrá eða sérstök
lækkun á orkuverði væri ekki heim-
il, enda er það ekki sanngjamt að
ívilna svo einum notanda að tapi
af slíkri orkusölu þurfi að velta á
aðra notendur, þ.á m. almenning.
I þessu svari Rafmagnsveitunnar
fólst það, að tenging dísilstöðvar,
til að mæta þessum óvenjulega
álagstoppi, væri skynsamlegasta
lausnin og allra hagur.
Eigi að síður er þetta gert að
uppsláttarfrétt í DV, þótt dísil-
keyrsla af þessu tagi tíðkist víða
um land og þykir ekkert tiltökumál.
Öryggismál
Einu athugasemdir Rafmagns-
veitunnar vora þær að raflagnir og
tenging dísilstöðvarinnar yrðu að
fullnægja reglum um öryggi. Það
er ein af frumskyldum rafveitu,
með Rafmagnseftirlit ríkisins að
bakhjarli, að gera allt sem hægt
RAFUAGNSVBITA
REYKJAVlKUR
7-JAN-87
ÞRÓUN HEIMILIS- (ALUENNS) TAXTA
Miöaö viö byggingarvísitölu
Notkun mismunandi orkugjafa,
t.d. olíu og fallvatna, getur oft, með
skynsamlegum samrekstri, leitt til
lægsta orkuverðs. Gas til eldunar
getur á sama hátt verið ódýrasta
lausnin, þrátt fyrir alla „innlenda"
raforku.
Eldun í veitingahúsum fer oft
fram á geysistóram plötum sem
haldið er heitum með mikilli raforku
— það svo, að enn frekari raforku
þarf til að blása hitanum burt! Gas-
eldun getur verið mun hagkvæmari,
með betri orkunýtingu. Auk þess
sem matreiðslumeistarar telja hana
oft betri við matse'.d.
Verðskrá
Verðskrár rafveitna eiga auðvit-
að að endurspegla tilkostnað og því
að vera eins „kostnaðarréttar" og
unnt er. Þó mega þær ekki vera
flóknar eða torskildar — og þess
vegna er reynt að gera þær einfald-
ar. Þar verður því að fara meðalveg
— þær verða aldrei nákvæmlega
kostnaðarréttar gagnvart hverjum
einstökum notanda. En verðlagning
á að miðast við það hvernig raf-
magnið er notað, ekki til hvers það
er notað. Að þessu verkefni hafa
rafveitur landsins og samtök þeirra
(samband íslenzkra rafveitna, SÍR)
unnið um langa hríð, með góðum
árangri. Rafmagnsveita Reykjavík-
ur hóf mikið brautryðjandastarf á
þessu sviði fyrir 15 áram.
Sá taxti í verðskrám rafveitna,
sem kemst næst því að vera kostn-
aðarréttur (réttlátur, sanngjarn) er
svonefndur afltaxti. Samkvæmt
honum kaupa flest stærri fyrirtæki
raforku. Þ.á m. Grandi hf. Þessi
taxti er byggður á því, að í fyrsta
lagi fylgir viss fastur kostnaður
hveijum notanda, óháð orkunotkun
hans (verð mælitækis, álestur,
reikningsútskrif o.fl.). í öðru lagi
hefur notandinn þörf fyrir „afl“
(kílówött, kW) (hámark, „topp") á
vissum tímum (þetta gerir kröfu til
„styrkleika“ kerfisins — dreifíkerfis
rafveitna og vélaafls í virkjunum).
í þriðja lagi þarf notandinn orku
(kílówattstundir, kWh).
Rafmagnsveita Reykjavíkur hef-
ur lagt mikla vinnu í stöðuga
endurskoðun á verðskrá sinni. M.a.
tókst nú um sl. áramót að rýmka
hana á ýmsan hátt, t.d. lækka verð
til fyrirtækja sem nýta raforkukerf-
ið og vélaaflið vel. Einnig lækkaði
verð á byggingastöðum veralega.
Raforkuverð
Þá er ekki úr vegi að geta þess,
að verð Rafmagnsveitu Reykjavíkur
er hið lægsta á landinu. Raforku-
verð „dæmigerðrar" flölskyldu
(ársnotkun 3500 kWh) er um 3,90
kr/kWh (um 1140 kr./mán.) eða
tæpar 40 kr./dag. Þetta er verð
raforku til ljósa og allra heimilis-
tækja, smárra og stórra. Ekki er
úr vegi að bera þetta saman við