Morgunblaðið - 05.03.1987, Page 31

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. MARZ 1987
31
> •
>1S-
áliim
Endurskipulagning
almannatrygginga
Jafnframt verður að hefjast handa
um endurskipulagningu almanna-
trygginga í ljósi þeirrar þróunar sem
hefur orðið og hlýtur að verða í lífeyr-
issjóðakerfinu. Almannatryggingar
og lífeyrissjóðimir eiga skipulagslega
að mynda tryggingarheild sem trygg-
ir mannsæmandi lágmarkslífeyris-
réttindi að viðbættum viðbótarlífeyri
í samræmi við áunnin lífeyrisréttindi
á grundvelli greiddra iðgjalda af
ævitelqum.
Þáttur sjálf-
stæðismanna
Sjálfstæðismenn hafa haft frum-
kvæði og forustu í lífeyrismálum
landsmanna á síðustu árum. Það er
óumdeilt. Það var í tíð ríkisstjórnar
Bjama Benediktssonar, forsætisráð-
herra, árið 1969 sem aðilar vinnu-
markaðarins og ríkisstjóm íslands
gengu frá samningum um lífeyris-
sjóði sem náðu til meginþorra
launamanna á íslandi. Það var upp-
haf byltingar í lífeyrismálum á
íslandi. Þetta er óumdeilanleg stað-
reynd. Síðan hefur umræðan haldið
samfellt og skipulega áfram. Arið
1976 og síðar var fmmvarp til laga
um Lífeyrissjóð íslands lagt fram á
Alþingi af þingmönnum Sjálfstæðis-
flokksins. I því vom settar fram
róttækar hugmyndir sem knúðu á
um svör og enn meiri átök í þessum
efnum. Þáverandi formaður Sjálf-
stæðisflokksins, Geir Hallgrímsson,
forsætisráðherra, setti sama ár á
laggimar nefnd, skipaða aðilum ríkis-
ins og vinnumarkaðarins, til að fjalla
um framþróun þessara mála. Að til-
lögum nefndarinnar hefur ýmis
nýskipan verið gerð í málefnum
lífeyrissjóðanna sem horfir til bóta í
framkvæmd lífeyrismála á íslandi.
Þá er rétt að minnast þess að í tíð
Geirs Hallgrímssonar náðist sam-
Guðmundur H. Garðarsson
komulag um háar greiðslur til
umsjónamefndar eftirlauna, en þær
fóm síðan í eflingu greiðslna eftir-
launa til ellilífeyrisþega í hinum
veikari lífeyrissjóðum sem vom eink-
um sjóðir verkamanna og verka-
kvenna.
Efling lífeyris-
trygginga
Höfundur þessarar greinar kann-
ast ekki við neitt sérstakt raunvem-
legt fmmkvæði af hálfu alþingis-
manna Alþýðuflokksins í lífeyrismál-
um landsmanna á síðustu ámm. Ekki
hafa þeir almennt verið á vettvangi
í virkri fomstu í verkalýðshreyfing-
unni í umfjöllun þessara mála. Þar
með er ekki verið að segja að al-
þýðuflokksmenn hafi ekki áhuga á
góðum framgangi þessara mála. Það
er annað mál, en staðreyndin stendur
eftir sem áður óhögguð.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur í verki
unnið að eflingu lífeyrismála á
síðustu áratugum en Alþýðuflokkur-
inn hefur verið óvirkur. Sjálfstæðis-
flokkurinn mun halda ótrauður áfram
að efla lífeyrisréttindi landsmanna
og tryggja grandvöll þeirra með við-
eigandi ráðstöfunum.
Höfundur skipar 6. sætí á framboðs■
lista Sjálfstæðisflokksins í
Keykjavík.
)anir og
deilumál
Steingrímur Hermanns-
son forsætisráðherra
ræðir við hinn danska
starfsbróður sinn Poul
Schliiter í gær.
Nordfoto
legra tengsla á það í raun við um
allar þær þjóðir, sem við Norðvestur-
Atlantshafíð búa.
Enn em ferðir íslendinga til ann-
arra landa einna flestar til Kaup-
mannahafnar. Enn sækir mikill fjöldi
íslenskra námsmanna framhalds-
menntun í dönskum skólum. Vinátta
og virðing þjóðanna er gagnkvæm
og sterkari en nokkm sinni fyrr. Það
er einlæg von mín að svo megi verða
um allan aldur.
Um leið og ég endurtek þakkir
okkar, bið ég viðstadda að lyfta glasi
og skála fyrir ævarandi vináttu ís-
lands og Danmerkur.
AF ERLENDUM
eftir TORFA H. TULINIUS
VETTVANGI
Átök innan Kommún-
istaflokks Frakklands
Kommúnistaflokkurinn var lengi eitt sterkasta stjórnmálaafl
Frakklands. í lok seinni heimsstyrjaldar nam fylgi hans 25% þjóð-
arinnar en var lengst af um 20% þar til fyrir skömmu. Nú hefur
fylgi flokksins minnkað um meira en helming á átta árum, úr
20,3% í þingkosningunum 1978, niður í 9,7% í kosningunum í
mars á siðasta ári. Margir telja þessa þróun óhjákvæmilega því
að það sé ekki lengur grundvöllur fyrir stórum kommúnistaflokki
í Frakklandi.
Allar tilraunir flokksstjórnar
til að sporna við þessari þró-
un virðast mistakst, en það má
rekja til þess hve hún hefur hald-
ið stíft í að „linunni" sé fylgt og
eins hefur hún séð til þess að öll
gagnrýni á flokksstjómina hefur
verið kæfð þegar hún hefur kom-
ið frá óbreyttum flokksfélögum.
Af þessu leiðir að franska kom-
múnistaflokknum hefur verið líkt
við bróðurflokkinn í Sovétríkjun-
um enda hafa franskir kommún-
istar verið frekar fylgispakir
honum. Margir einlægir kommún-
istar hafa neyðst til þess að segja
af sér á síðustu ámm, annaðhvort
vegna þrýstings frá flokksstjóm-
inni eða vegna þess að þeim hefur
blöskrað hvað lýðræðinu er ábóta-
vant í flokknum. Hins vegar hefur
hingað til borið lítið á því að þess-
ir vonsviknu kommúnistar
mynduðu hópa til að beita flokks-
stjómina þrýstingi.
Því vom það talsverð þáttaskil
í sögu Kommúnistaflokksins, þeg-
ar fjölmiðlum barst, fimmtudag-
inn 19. febrúar, ávarp frá
skipulögðum hópi andstæðinga
núverandi flokksstjórnar. í þess-
um hópi er einungis fólk sem enn
er í flokknum, er óánægt með
gang mála en hefur ákveðið að
reyna til þrautar að breyta flokkn-
um innan frá. Þetta fólk hefur
verið kallað „endurnýjunarsinnar“
í frönskum fjölmiðlum en Georges
Marchais, aðalritari flokksins, og
einn af fulltrúum þeirra sem engu
vilja breyta, kallaði þetta sama
fólk „upplausnarsinna“ í sjón-
varpsviðtali um daginn, og var
það eins og að hella olíu á eld
óánægjunnar í flokknum.
Það sem í öðmm stjómmála-
flokkum væri ekkert annað en
eðlilegar deilur um stefnur, er
orðið að alvarlegri kreppu hjá
frönskum kommúnistum út af því
hvemig flokkur þeirra er skipu-
lagður. Hann starfar samkvæmt
því sem þeir kalla „lýðræðislega
miðstjomarstefnu", en hún er eins
konar sovétskipulag, þar sem eina
leyfílega gagnrýni óbreyttra
flokksfélaga fer fram á sellufund-
um. Samkvæmt kenningunni á
þessi gagnrýni að berast mið-
stjóm flokksins í gegnum flókið
kerfí fulltrúaráða. „Endumýjun-
arsinnamir“ halda því fram að
1 flokksstjómin notfæri sér þetta
skipulag til að tryggja sig í sessi
og til að koma í veg fyrir allar
breytingar á stefnu flokksins, að
lýðræðið í flokknum sé aðeins
sýndarmennska en að miðstjóm-
arstefnan ráði öllu.
„Lýðræðisleg mið-
stjórnarstefna“
í ávarpi sínu fara endumýjun-
arsinnamir fram á að innra
skipulagi flokksins verði breytt
en þeir em reyndar búnir að
margbijóta starfsreglur hans með
því að gagnrýna stefnu hans opin-
berlega og með því að mynda
skipulagðan hóp utan flokksins.
George Marchais, formaður
franska Kommúnistaflokksins.
Flokksstjómin gæti skýlt sér á
bak við reglumar til að múlbinda
andófsmennina en geri hún það,
má telja víst að hún tapi enn
meira fýlgi, því þá mun hinum
síðamefndu ekki vera annað fært
en að yfírgefa flokkinn. Eins mun
það orð sem flokkurinn hefur á
sér um að vera ólýðræðislegur og
steinmnninn festast enn frekar
við hann og fæla enn fleiri kjós-
endur burt.
Nú fyrir skömmu sögðu tveir
málsmetandi kommúnistar sig úr
miðnefnd flokksins. Annar þeirra,
Marcel Rigout, var ráðherra með-
an sósíalistar og kommúnistar
störfuðu saman á fyrstu ámm
forsetatíðar Mitterrands. Hann er
einn af síðustu fulltrúum þeirra
kommúnista sem tóku virkan þátt
í andspymuhreyfíngunni gegn
Þjóðveijum í seinni heimsstyijöld-
inni. Frammistaða slíkra manna
meðan Frakkland var hersetið,
skiptir enn máli í frönskum stjóm-
málum. Því var það talsvert áfall
fyrir flokksstjómina þegar Rigout
sagði af sér, en það var til að
mótmæla þeim ummælum sem
Marchais, aðalritari, hafði haft
um „endumýjunarsinnana".
Samstarf eða ekki
samstarf
Þá er ef til vill komið að einu
gmndvallaratriði í yfirstandandi
átökum innan flokksins, en það
er afstaðan sem á að taka til sósí-
alista. Arið 1972 gerðu þessir
tveir flokkar með sér samstarfs-
samning. Þá vom kommúnistar
talsvert öflugri, en Mitterrand
forseti var þá nýbúinn að stofna
Sósíalistaflokkinn. Eftir því sem
árin liðu, kom í ljós að samstarf
flokkanna væri sósíalistum meira
í hag en kommúnistum. Skömmu
fyrir þingkosningamar 1978 mfu
hinir síðamefndu samstarfið en
það er talin vera ein af höfuð-
ástæðunum fyrir ósigri vinstri
flokkanna þá. Þetta vom einnig
gmndvallarmistök hjá kommún-
istum því þá fóm þeir að missa
mikið fylgi yfír til sósíalista þar
sem þeim var kennt um ósigurinn.
í þingkosningunum 1981, eftir
að Mitterrand var kjörinn forseti,
fengu sósíalistar hreinan meiri-
hluta á þingi. Þeir gátu stjómað
án kommúnista en völdu þann
kostinn að veita þeim nokkra ráð-
herrastóla. Pierre Mauroy, þáver-
andi forsætisráðherra, taldi
nauðsynlegt að tryggja samstöðu
vinstri manna, enda var hann,
fyrst um sinn, að efna kosninga-
loforð sósíalista en kommúnist-
arnir gátu alveg samþykkt þau.
Eftir að raunvemleikinn neyddi
sósíalista til að taka upp aðra
hagstefnu, byijaði að örla á
óánægju hjá kommúnistum en
hún fór vaxandi eftir því sem á
leið kjörtímabilið. Stjóm Kom-
múnistaflokksins var hávæmst í
þessari gagnrýni, og vænir Sósíal-
istaflokkinn um að vera bara
miðjuflokk en ekki flokk sem sé
fær um að breyta frönsku sam-
félagi til batnaðar.
Afstaða Kommúnistaflokksins
er því sú að einangra sig frá sósí-
alistum og reyna að laða til sín
alla þá sem vilja róttækari breyt-
ingar en Sósíalistaflokkurinn er
tilbúinn að standa fyrir. Núver-
andi átök koma því stjóminni
mjög illa. „Endumýjunarsinnam-
ir“ taka jákvæðari afstöðu til
Sósíalistaflokksins, telja að það
sé ekki rétt að hafna samstarfi.
Slökun í Moskvu, en
hvað með París?
Það er eftirtektarvert að á
meðan stjóm Kommúnistaflokks
Frakklands hefur einbeitt sér að
því að þagga niður í óánægjurödd-
um í sínum röðum, stendur
Gorbachev fyrir tilslökunum í lýð-
ræðisátt í Sovétríkjunum. Fransk-
ir kommúnistar hafa yfírleitt verið
fremur fylgispakir Kremlarherr-
um, en þegar Gorbachev flutti
ræðu sína í áheym Sakharovs um
daginn, þar sem hann talaði um
„byltingarkenndar breytingar" á
sovésku samfélagi, mátti greina
nokkuð hik í dagblaði franskra
kommúnista. Franskir kommún-
istar virðast ekki hafa vitað í
fyrstu hvemig bregðast skyldi við
stefnu Gorbachevs. Síðustu dag-
ana hefur dagblað þeirra reyndar
tekið við sér og greinir nú sam-
viskusamlega frá umbótum þeim
sem Sovétleiðtoginn hyggst
standa fyrir. Sumir halda því þó
fram að Marchais og hans menn
. séu ekki ýkja ánægðir með þróun
mála eystra og benda á að Bilak,
næstæðsti maður Tékkóslóvakíu,
hafí verið staddur í París fyrir
eigi allöngu og að hann muni
hafa verið að fá frönsku kommún-
istana í lið með sér gegn Gorbac-
hev.
Auðvitað er hér aðeins um get-
gátur að ræða. Að minnsta kosti
vora „endumýjunarsinnamir"
miklu fljótari til að fagna stefnu-
yfírlýsingu Gorbachevs. Pierre
Juquin, einn af þekktustu fulltrú-
um þeirra taldi að breytingamar
sem hann vildi að framkvæmdar
yrðu á franska Kommúnista-
flokknum væm einmitt í sama
anda og þær sem aðalritarinn vildi
að framkvæmdar yrðu á sovésku
samfélagi, það er að opna hann,
gera hann nútímalegri og auka
lýðræðið í honum.
Höfundur er fréttaritari Morg-
unblaðsins í Frakklandi.