Morgunblaðið - 05.03.1987, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. MARZ 1987
Samningsdrög í anda
Reykj avíkurfundar
Genf, Reuter, AP.
SAMNINGSUPPKAST Banda-
rikjamanna um útrymingu
meðaldrægra kjarnorkueld-
flauga í Vestur-Evrópu er byggt
á þeim hugmyndum, sem fram
komu á fundi þeirra Reagans
Bandaríkjaforseta og Gorba-
chevs Sovétleiðtoga í Reykjavík
í október sl.
Þetta kom fram hjá Maynard
Glitman, formanni samninganefnd-
ar Bandaríkjamanna um meðal-
drægu kjarnorkueldflaugamar í
Genf, er hann gerði fréttamönnum
grein fyrir samningsuppkasti
Bandaríkjamanna. Glitman sagði,
að tillögur Bandaríkjamanna bygð-
ust jafnframt á því, að unnt yrði
að staðreyna það, að engum blekk-
ingum væri beitt og þá einkum að
því er snerti eyðileggingu kjama-
odda og eldflauga og einnig að því
er varðaði skammdrægar kjam-
orkueldflaugar í Evrópu.
Glitman tók fram, að Sovétmenn
hefðu greinilega yfírburði á sviði
skammdrægu eldflauganna og
hefði það vakið ugg hjá banda-
mönnum Bandaríkjamanna. Því
yrði samningur milli risaveldanna
einnig að ná til þessara eldflauga,
þannig að þeim yrði líka fækkað
eða útrýmt. „Við teljum, að það sem
enn ekki tekið ákvörðun um
hvort fimm Líbýumönnum er
lentu herflugvél i suðurhluta
Egyptalands á mánudagskvöld
verður veitt pólitískt hæli í
landinu.
Samkvæmt heimildarmönnum
í utanríkisráðuneytinu vilja eg-
ypskir ráðamenn ganga úr
skugga um að Líbýumennirnir
séu ekki flugumenn Gaddafis
Líbýuleiðtoga.
við þurfum þar sé jafnræði. Við
ættum að hafa rétt til að standa
Sovétmönnum jafnfætis á því
sviði,“ sagði Glitman.
Samkvæmt tillögum Sovétmanna
myndu þeir einnig flytja burt
Ríkissjónvarpið í Egyptalandi
sagði að tveir háttsettir menn úr
líbýska flughernum hefðu beðist
hælis sem pólitískir flóttamenn
en gat þess ekki hvort hinir þrír,
sem einnig eru hermenn, hefðu
fylgt fordæmi yfirmanna sinna.
Hosni Mubarak, forseti Egypta-
lands, sagði í viðtali í gær að enn
hefði ekki verið tekin afstaða til
bónar mannanna.
Mennirnir lentu flutningavél
skammdrægar eldflaugar sínar í
Austur-Þýzkalandi og Tékkósló-
vakíu og yrðu samningaviðræður
þar að lútandi að hefjast í kjölfar
samninga um meðaldrægu eld-
flaug- arnar.
af gerðinni C-130 Herkúles í
bænum Abu Simbel. Þeir voru á
leið úr birgðaflutningum til líb-
ýskra hersveita í Chad. Vélinni
var síðan flogið til herstöðvar í
nágrenni Kairó.
Allmargir Líbýumenn hafa
fengið pólitískt hæli í Egypta-
landi og kveðast embættismenn
þar hafa afstýrt fjölmörgum til-
raunum útsendara Gaddafis til
að ráða þá af dögum.
Gengi
gjaldmiðla
London, AP.
GENGI bandaríkjadollars
hækkaði gagnvart öllum helstu
gjaldmiðlum, nema breska
pundinu, japanska jeninu og
kanadíska dollarnum, á gjald-
eyrismörkuðum Evrópu í gær.
Síðdegis í gær kostaði sterl-
ingspundið 1,5665 dollara
(1,5613), en annars var gengi
dollarans þannig að fyrir hann
fengust: 1,8350 vestur-þýsk
mörk (1,8310), 1,5435 svissn-
eskir frankar (1,5415), 6,0975
franskir frankar (6,0950), 2,0685
hollensk gyllini (2,0680),
1.302,50 ítalskar lírur
(1.301,50), 1,33235 kanadískir
dollarar (1,33375) og 153,55 jap-
önsk jen. Verð á gulli var 406,30
dollarar únsan (404,50).
Egyptaland:
Líbýumennirnir bíða enn svars
Kairó, AP.
YFIRVÖLD í Egyptalandi hafa
Forsætisráðherrar Dana og íslendinga f unda:
Sovésk málefni o g Evrópu-
bandalagið efst á baugi
Kaupmannahöfn, frá Birni Bjarnasyni.
Afvopnunarmál, þróun mála í
Sovétríkjunum, skoðanir Mikh-
ails Gorbachevs og samskipti
íslands og Evrópubandalagsins
voru helstu umræðuefni á fundi
forsætisráðherra íslands og
Danmerkur hér í Kaupmanna-
höfn í gær. Kom þetta fram á
blaðamannafundi Steingríms
Hermannssonar í lok fyrri dags
opinberrar heimsóknar hans
hingað.
Blaðamannafundurinn snerist
einnig að mestu leyti um það, sem
bar á góma í viðræðum Steingríms
Hermannssonar við sovéska ráða-
menn í Moskvu á mánudag og
þriðjudag.
Steingrímur sagði að þeir Poul
Schliiter, forsætisráðherra Dana,
hefðu verið sammála um það, að
merkilegir hlutir væru að gerast í
Sovétríkjunum. Endurtók
Steingrímur fyrir blaðamennina,
margt af því, sem hann sagði í
fréttamiðstöðinni í Moskvu á
þriðjudag.
Um samskipti íslands og Evr-
ópubandalagsins sagði Steingrímur
Hermannsson, að Danmörk væri
eins konar dyr Islendinga inn í
bandalagið. Það væri íslendingum
mikilvægt að fyigjast náið með því
sem væri að gerast í bandalaginu.
Þeir gætu ekki gengið { það, ef
þeir þyrftu að afsala sér yfírráðum
yfír fískimiðunum vegna inn-
göngunnar. Það hlyti að hafa áhrif
fyrir ísland ef Noregur yrði aðili
að bandalaginu.
Aðeins eitt tvíhliða mál bar á
góma á fundi forsætisráðherranna,
þ.e. ósk íslendinga um að þurfa
ekki að taka upp ættamafn í Dan-
mörku. Krafa danskra yfírvalda um
þetta við skím á íslenskum bömum
hér hefur valdið erfiðleikum. Er
málið til athugunar og væntanlega
úrlausnar í danska dómsmálaráðu-
neytinu.
I gær snæddu forsætisráðherra-
hjónin og fylgdarlið þeirra hádegis-
verð hjá Margréti Danadrottningu
og sátu kvöldverðarborð dönsku
ríkisstjómarinnar. Þá heimsótti
ráðherrann þjóðþingið og í dag
verða háskólinn og stúdentagarðar
skoðaðir.
íslenskir stúdentar hafa boðað
til fundar með forsætisráðherra í
Jónshúsi í kvöld og á hádegi í dag
ætla þeir að efna til mótmæla
vegna námslánastefnu ríkisstjóm-
arinnar á Ráðhústorginu. Hinni
opinberu heimsókn lýkur um há-
degisbilið.
Nordfoto
Margrét Danadrottning ásamt Steingrími Hermannssyni, forsætis-
ráðherra. Myndin var tekin áður en sest var að hádegisverði í
boði drottningar.
íslenskur fulltrúi í
embættismannanefnd
Kaupmannahöfn, frá Bimi Bjamasyni.
ÍSLENDINGAR skipa fulltrúa í
norræna embættismannanefnd
um kjarnorkuvopnalaus svæði
og fela honum að starfa sam-
Tillaga Steingríms Hermannssonar:
Stofnun á íslandi til að
bæta ástandið í heiminum
Sovétmenn leggja ef til vill fram fé til stofnunarinnar
Kaupmannahöfn, frá Birai Bjamasyni.
STEINGRÍMUR Hermannsson,
forsætisráðherra, hreyfði því í
viðræðum sínum við Mikhail
Gorbachev, leiðtoga Sovétríkj-
anna, að í anda Reykjavíkur-
fundaríns yrði komið á fót
stofnun í höfuðstað íslands til
að rannsaka og ræða um úr-
lausn þeirra vandamála er
heija á mannkyn, s.s. mengun
og hungur, samskipti ríkra
þjóða og fátækra og sambúð
austurs og vesturs. Skýrði
Steingrímur frá því á blaða-
mannafundi í gær í Kaup-
mannahöfn að Gorbachev hefði
tekið þessari hugmynd vel og
gefið til kynna að Sovétstjómin
kynni að styðja framtakið með
fjárframlögum.
Steingrímur Hermannsson vék
einnig að þessari stofnun í ræðu
sinni { Kreml og talaði þar um
að henni ætti að fela það hlutverk
að rannsaka leiðir til að varðveita
líf á jörðinni. í samtali við Morg-
unblaðið sagðist forsætisráð-
herrra ekki að vera að hugsa um
friðarrannsóknir eða slík mál sér-
staklega. Stofnunin ætti ekki ein-
göngu að starfa á sviði öryggis-
og afvopnunarmála heldur sinna
öllu þvi sem gæti bætt ástandið
í heiminum.
Sagðist Steingrímur Her-
mannsson hafa fengið hvatningu
frá fjölmörgum um heim allan
þess efnis að eitthvað í þessa veru
yrði gert á íslandi í framhaldi af
Reykjavíkurfundinum.
kvæmt samþykkt Alþingis um
afvopnunarmál frá 1985.
Steingrímur Hermannsson
skýrði frá þessu á blaðamanna-
fundi í Kaupmannahöfn í gær eftir
viðræður sínar við Poul Schlúter,
forsætisráðherra Dana. _ Sagði
Steingrímur að ríkisstjóm íslands
hefði ekki enn tekið ákvörðun í
málinu en það yrði gert og yrði
tillaga sín sú að ísland ætti fullgild-
an fulltrúa í þessari embættis-
mannanefnd en ekki áheymarfull-
trúa eins og sumir hefðu viljað.
Hefði hann borið það undir Schlut-
er hvort því væri nokkuð til fyrir-
stöðu, að íslenskir fulltrúar fengju
sérstakt erindisbréf og hefði
Schlúter ekki andmælt því. Hann
hefði talið það eðlilegt og fleiri
kynnu að gera hið sama.
Embættismannanefndin hefur
verið til umræðu í tæpt ár og hefur
mætt andstöðu Matthíasar A. Mat-
hiesen ráðherra á fundum með
starfsbræðmm hans. Utanríkisráð-
herrar Norðurlandanna eiga að
hittast næst formlega á fundi í
Reykjavík 25. mars næstkomandi
og þar verður þetta mál til umræðu.
„í þessu máli hefur engin af-
staða verið tekin," sagði Matthías
Á. Mathiesen, utanríkisráðherra,
þegar Morgunblaðið leitaði álits
hans á þessum ummælum
Steingríms Hermannssonar, for-
sætisráðherra. Sagði Matthías, að
á síðasta fundi utanríkisráðherra
Norðurlanda í Kaupmannahöfn
hefði skrifstofustjórum stjóm-
máladeilda utanríkisráðuneyt-
anna verið falið að kanna hvort
þeir gætu náð samkomulagi um
skipan slíkrar nefndar og að álit
þeirra yrði til umfjöllunar á fundi
norrænu utanríkisráðherranna í
Reykjavík 25.-27. mars nk.
„A fundinum í Kaupmannahöfn
í ágúst sl. greindi ég frá því, að
afstaða mín til stofnunar nor-
rænnar embættismannanefndar
mótaðist af ályktun Alþingis frá
1985 um afvopnnarmál. í fyrsta
lagi væri svæði, sem aðeins næði
til Norðurlandanna, ófullnægj-
andi, jafnframt því sem nýtt skref
í þessum efnum væri aðeins raun-
hæft sem liður í víðtækari aðgerð-
um til að efla öryggi í okkar
heimshluta, þ. á m. með sam-
komulagi stórveldanna. Kjami
málsins er sú staðreynd, að öll
Norðurlöndin fímm eru kjam-
orkuvopnalaus. Þau ógna engum
og valda hvorki ugg né ótta við
að friðurinn verði rofínn," sagði
Matthías Á. Mathiesen utanríkis-
ráðherra.