Morgunblaðið - 05.03.1987, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. MARZ 1987
Sifjaspell
Innlegg í umræðuna
eftir Benedikt
Jóhannsson
Mikil umræða hefur verið opnuð
að undanförnu um sifjaspell, bæði
hér og í nágrannalöndum okkar.
Það er tvímælalaust af hinu góða
að létta þannig á þeirri leynd sem
hvílt hefur yfir slíkum verknaði, því
sjálf leyndin er ein forsenda þess
að kynferðisafbrot gegn bömum
geti ítrekað átt sér stað. Ofbeldis-
maðurinn setur fórnarlambið svo
að segja í sálræna spennitreyju með
því að banna því með hótunum að
segja frá því sem gerðist. Fyrsta
skrefið í aðstoð við fómarlambið
er því ávallt fólgið í því að styðja
það í því að virða þetta bann að
vettugi, og segja frá reynslu sinni.
Þar geta þeir áhugamannahópar
sem nú bjóða fram aðstoð sína
vissulega komið að gagni.
Oft em sálarflækjur fórnar-
lambsins hins vegar orðnar það
miklar og rótgrónar, að leita þarf
aðstoðar fagfólks. Einnig er rétt
að benda á að þó að kalla beri of-
beldismennina til ábyrgðar, þá em
kynferðisafbrot gegn bömum tví-
mælalaust merki um tmflanir í
sálarlífi þessara manna. Þeir þurfa
því einnig á aðstoð að halda, þó
þeir séu tregir til að ieita hennar
af sjálfsdáðum.
Sé fjölskyldulíf þessara einstakl-
inga skoðað að öðm leyti, kemur
einnig ýmislegt í ljós. Þannig veit
móðirin stundum um kynferðisaf-
brot eiginmanns síns, en tekur engu
að síður þátt í að halda þeim leynd-
um, og þar með óbeint í að viðhalda
þeim. Oft er hjónabandið ófullnægj-
andi, og makarnir leita því á vit
bamanna með fullnægingu þarfa
sinna. Reyndar er algengt að erfið-
leikar í hjónabandi leiði til þess að
kynslóðabilið í Qölskyldunni riðlist,
og að hjónin leiti til bamanna með
þarfír sem eðlilegra er að makinn
sinni. Það að beina kynhvötinni að
bömum sínum er eitt ýtrasta og
hörmulegasta dæmið um þetta.
Sifjaspell em sérstaklega alvar-
V erðákvörðunarkerf i landbúnaðarvara:
Núverandi kerfi
með öllu óhæft
EFTIRFARANDI ályktun var
samþykkt á stjórnarfundi Varðar
3. mars síðastliðinn:
„Nýjasta vandamálið í verðlagn-
ingu landbúnaðarvara sýnir ljóslega
að núverandi verðákvörðunarkerfí
er með öllu óhæft. Eðlilegasta leið-
in í verðlagningarmálum bænda er
sú, að láta almenn viðskiptalögmál
ráða verði. Er þá komið í veg fyrir
síendurteknar deilur um verðlagn-
ingu auk þess, sem framleiðslustýr-
ing ætti því sem næst að vera óþörf.
Ef verð á landbúnaðarvöm verð-
ur látið hækka til samræmis við
kröfu bændafulltrúanna í verðlags-
nefnd, þá myndi markaðsstaða
hefðbundinna landbúnaðarvara
skerðast enn frekar en nú er orðið
og ala auk þess á úlfúð milli stétta.
Með öllu er óþolandi, að sú hóg-
væra leiðrétting sem samið var um
í desembermánuði sl. á kjömm til-
tölulega fámenns hóps láglauna-
manna, verði til þess að hlutfalls-
lega sama nettólaunahækkunin nái
til allrar bændastéttarinnar jafnt,
burtséð frá tekjudreifingu innan
stéttarinnar.
Um það var rætt við gerð jóla-
föstusamninganna, að undir engum
kringumstæðum mætti láglauna-
hækkunin ná upp allan launastig-
ann. Ef laun allra bænda eiga að
hækka hlutfallslega jafnt til sam-
ræmis við jólaföstusamningana, þá
er þessi gmndvallarforsenda samn-
inganna brostin."
Benedikt Jóhannsson
„Sifjaspell eru sérstak-
leg-a alvarleg- vegna
þess að sitji fórnar-
lambið eitt uppi með
reynslu sína, getur hún
fylgt því ævilangt, og
hindrað það í að lifa
eðlilegu kynlífi á full-
orðinsa!dri.“
leg vegna þess að sitji fórnarlambið
eitt uppi með reynslu sína, getur
hún fylgt því ævilangt, og hindrað
það í að lifa eðlilegu kynlífí á full-
orðinsaldri. Þannig lenda konur sem
orðið hafa fómarlömb siijaspclls oft
í erfiðleikum í hjónabandi síðar
meir, sem geta jafnvel bitnað á frjöl-
skyldulífinu öllu. Sýni maki þeirra
tilhneigingu til að nálgast börnin
kynferðislega, eiga þessar konur
einnig erfítt með að spyma við því,
nema þær hafí náð að vinna úr
reynslu sinni.
Að framansögðu er ljóst að siíja-
spell er ekki aðeins ömurleg
lífsreynsla fyrir fómarlambið, sem
getur fylgt því ævilangt. Það er
einnig merki um tmflanir á sál-
arlífi ofbeldismannsins og jafnvel
hjónabandi hans og fjölskyldulífi
að öðm leyti. Þessir aðilar þurfa
því á aðstoð fagfólks að halda.
Talsvert er nú af vel þjálfuðu fólki
sem leggur stund á sálfræðilega
meðferð, bæði hjá því opinbera og
á eigin vegum. Það er því ekki
haldbær afsökun fyrir því að láta
ofbeldið og hörmungarnar viðgang-
ast, að ekkert sé hægt að gera.
Höfundur er sálfræðingur og
starfar í Reykja vík.
Fyrirspurn til
Þorsteins Pálssonar
fjármálaráðherra
eftirJón
Benediktsson
I sambandi við fyrirhugað stað-
greiðslukerfi skatta hefur verið
bent á sérstöðu þeirra skattborgara
sem flytja frá Islandi fyrir skatt-
kerfisbreytingu og fiytja síðan heim
aftur eftir að staðgreiðslu skatta
er komið á. Þetta fólk greiðir tvisv-
ar skatt á sama ári þegar flutt er
utan, þ.e.a.s. greiddur er skattur
af tekjum í gistilandinu jafnframt
því sem verið er að greiða eftirá
skatt af tekjum liðins árs á Islandi.
Meðan núverandi kerfi er í gildi
getur þetta fólk þegar flutt er aftur
til íslands unnið fyrsta árið án þess
að greiða skatt fyrr en eftirá. Við-
komandi hafa þar með fengið sína
sanngjörnu uppbót fyrir að hafa
greitt tvöfaldan skatt árið sem flutt
var úr landi. Ef staðgreiðslufmm-
varpið verður hins vegar samþykkt
í núverandi mynd þurfa viðkomandi
að he§a skattgreiðslu um leið og
flutt er til íslands að nýju, þrátt
fyrir tvöfalda skattgreiðslu í heilt
ár nokkmm ámm fyrr.
Bent hefur verið á sérstöðu þessa
hóps í grein undirritaðs í Morgun-
blaðinu 30. des. sl. og einnig í
ágætri grein eftir Jón Hálfdánarson
í Morgunblaðinu 5. febr. sl. Þessum
ábendingum hefur hingað til ekki
verið mótmælt opinberlega en ekki
hafa heldur komið fram vísbending-
ar um að taka eigi tillit til þeirra.
Ef vilji er fyrir hendi er hægt
að taka tillit til sérstöðu þessa hóps
með sérákvæðum í væntanlegum
lögum t.d. með skattfrelsi fyrstu
8—12 mánuðina eftir að flutt er til
landsins. Annar möguleiki er að
viðkomandi fái endurgreidda með
vöxtum þá skatta sem þeir greiddu
á íslandi eftir brottflutning en fyrri
möguleikinn er þó eflaust einfaldari
í framkvæmd. Tekið skal fram að
hér er ekki verið að fara fram á
nein forréttindi heldur aðeins að fá
að sitja við sama borð og aðrir ís-
lendingar.
Fyrirspurn mín til Þorsteins Páls-
sonar fjármálaráðherra er því
eftirfarandi: Er pólitískur vilji fyrir
því að taka tillit til sérstöðu þessa
Jón Benediktsson
„Ef vilji er fyrir hendi
er hægt að taka tillit til
sérstöðu þessa hóps
með sérákvæðum í
væntanlegum lögum.“
hóps og ef svo er mun sá vilji sýna
sig við endanlega afgreiðslu stað-
greiðslufnamvarpsins?
Svar óskast fyrir þinglausnir.
Höfundur er læknir og starfar i
Svíþjóð.
Varð undir strætisvagni
KONA slasaðist síðdegis á þriðju-
dag þegar hún varð undir
strætisvagni.
Atburðurinn varð um kl. 16.30
við Hlemm. Konan hljóp að vagni
sem var lagður af stað frá biðskýl-
inu. Vagninn ók í krappa beygju
og konan hrasaði um leið. Hægri
hönd hennar varð undir öðru aftur-
hjóli vagnsins og meiddist hún
nokkuð illa á hendinni. Þá hlaut
hún einnig nokkur meiðsli á hægi-i
upphandlegg og á vinstra hné.
Þórir S. Gröndal skrifar frá Flórída:
Afengismínjasafn Islands
Hinn glæsilegi árangur sem
íslendingar hafa náð í baráttunni
við áfengisbölvaldinn, hefír vakið
verðskuldaða athygli víða um
heim. Fjöldi þeirra landsmanna,
sem farið hefír í meðferð og snú-
ið til betri vegar, eykst stöðugt.
Slíkar persónur þykja betri starfs-
kraftur heldur en hinar, sem
Bakkus á enn greiðan aðgang að.
En nú steðja að aðrar hættur,
sem jafnvel gætu varpað skugga
á sjálft áfengisbölið. Hér á ég við
eiturlyfin og eyðnina. Við því má
búast, að hinir ötulu frammámenn
áfengisvarnarmála verði til kall-
aðir og þeir beðnir að hjálpa til
með björgun þjóðarinnar frá hin-
um mikla, nýja háska.
Áður en áfengistímabil íslend-
inga líður undir lok og gl< ymist,
fínnst mér að þjóðinni beri skylda
til að varðveita ýmsar þær minjar
og minningar, sem tilheyra þess-
um tíma. Ýmsir andstæðingar
áfengis verða eflaust á móti þess-
ari tillögu. En ég vil minna á að
gyðingar hafa reist mörg minja-
söfn víðs vegar, til þess að minna
þjóðir heimsins á „Holocaust", en
það kalla þeir tilraun Hitlers til
að útrýma gyðingum í seinni
heimsstyrjöldinni. Vissulega er
það álit marga bindindisfrömuða,
að Bakkus konungur hafi á skipu-
legan hátt reynt að útrýma
Islandsmönnum.
íslendingar ættu að reisa
áfengisminjasafn og koma þar
fyrir völdum hlutum, listaverkum,
myndum og bókum, sem glögga
mynd gætu gefíð af hinum langa
valdaferli Bakkusar á Fróni. Við
eigum §ölda sérfræðinga og lista-
manna, sem gætu komið upp slíku
safni með myndarbrag. Auðvitað
þarf að útvega fé til framkvæmd-
anna, en það ætti ekki að vera
allt of erfitt. Til dæmis væri ekki
ósanngjamt að biðja þá, sem frels-
ast hafa úr klóm áfengisbölvunar-
innar að gefa andvirði tveggja
brennivínsflaskna á ári í sjóðinn.
Fyrir all mörgum árum þóttist
ég geta séð, hvert stefndi í þessum
málum, og skráði ég þá á blað
lýsingu á helztu tegundum
íslenzkra drykkjumanna. Ef til
vill mætti útbúa vaxmyndír af
þessum kunnuglegu fuglum og
sýna þær á minjasafninu. Hér eru
svo tegundimar:
Málgefni maðurinn: Þetta er
fjölmennasti flokkurinn. Á undra-
verðan hátt og næstum yfimátt-
úmlegan, fá hinir fámálugustu
menn mikla talhæfíleika eftir
nokkur glös og hafa þeir skyndi-
lega frá feiknum að segja. Ix-ndi
þeir í vandræðum að fínna áhey-
rendur, grípa þeir til símans og
er það þá oft á hvaða tíma sólar-
hrings sem er. Ekki er þessi
símnotkun bundin við innanbæj-
arsímtöl, heldur er hringt um land
allt og jafnvel milli landa.
Landsíminn mun eiga um mjög
sárt að binda, þegar þessi algenga
tegund drykkjumanna líður undir
lok.
Sterki maðurinn: Hún er ekki
ein af skemmtilegri tegundunum
þessi. Þeir sem þennan flokk fylla,
verð fflefldir að því er þeim sjálf-
um fínnst. Fá þeir mikla hvöt til
að efna til iildeilna með ásökun-
um, sem oft enda með barsmíðum.
Þessir flokksmenn komast undir
manna hendur oft á æviskeiðinu.
Rólegri „sterku mennimir", sem
ekki komast oft út af heimilum,
verða oft að láta sér nægja að
dangla í eiginkonur sínar.
Svartsýni maðurinn: I þessum
flokki eru fjölmargir landar vorir.
Meðlimir hans verða mjög angur-
værir og bljúgir, og þarf ekki
mikið að ske, til að þeir beygi af
og vatni músum. Svo fyllast þeir
af minnimáttarkennd, og telja
sjálfa sig einskis virði og lítilmót-
legustu persónu jarðar. Mjög
erfítt er að tala þá til, því sam-
fara svartsýninni er tortryggni út
í alla aðra, jafnvel beztu vini og
ættingja. Sem sagt, heldur dapur-
legur hópur.
Kvensami maðurinn: Hér er
um að ræða nokkuð skemmtilega
fugla. Guðaveigamar virðast
hlaupa beint niður í þá, eins og
sagt er, og þangað virðist líka
hverfa öll hugsunin. Engin kven-
kyns persóna er óhult fyrir
þessum görpum. Þeir era líka oft
fjörkálfar og það era þeir sem
með hinni einstrengingslegu
kvennaleit sinni, skapa flesta þá
hneykslisatburði á árshátíðum og
öðram samkundum, sem talað er
um í marga mánuði á eftir. Stund-
um endist umtalið allt upp í rúma
níu mánuði, því afleiðingarnar era
ekki ósjaldan bamsfæðingar og
vandræði með feðranir o.þ.h. Þeg-
ar þessir fuglar hverfa af sjónar-
sviðinu mun öragglega hægja á
fjölgun þjóðarinnar.
Þessar fáu tegundir sem hér
hafa verið upp taldar, era bara
þær algengustu. Til eru vitanlega
fleiri flokkar og fjöldi afbrigða.
Þótt talað sé um meðlimi flok-
kanna í karlkyni, er ég alls ekki
að kasta neinni rýrð á fósturlands-
ins freyjur. Lýsingamar gilda
jafnt um þær, en þær hafa sótt
sig á í þessum málum á seinni
áram.
Skylt er einnig að benda á, að
ekki er óalgengt, að ein og sama
persóna geti fundið sér stað í
fleiri en einum flokki. Svo halda
sumir því líka fram, að mismun-
andi tegundir áfengis hafí á þá
mismunandi áhrif. Þekkt hefí ég
menn, sem segjast t.d. verða
kvensamir af gini, daprir af skota
en málgefnir af vodka. Það er
ekki dónalegt að geta þannig far-
ið í sinn hvem flokkinn eftir því
hvað drakkið er. Tilbreytingin er
krydd lífsins.
Svo mörg vora þau orð.
Höfundur er ræðismaður ís-
lands í Suður-FIórída og
framkvæmdastjóri hjá fisksölu■
fyrirtæki í Miami.