Morgunblaðið - 15.05.1987, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 15. MAÍ 1987
23
„Bla bla-ræður sem
engínn hefur áhuga á“
— bandaríski rithöfundurinn sótti PEN þingið í Lúganó
Susan Sontag:
Lúganó, frá Önnu Bjamadóttur, fréttarítara Morgunblaðsins.
„ÞAÐ ER rétt, það eru bara miðlungs góðir rithöfundar hér i Lúg-
anó,“ sagði bandaríski rithöfundurinn Susan Sontag í viðtali við
Morgunblaðið á alþjóðaþingi PEN í Sviss. „Ég veit ekki hvernig á
því stendur. Czeslaw Milosz, nóbelsverðlaunahafi, var eini framúr-
skarandi höfundurinn sem kom. Hann átti erindi til Evrópu hvort
eð var og ákvað að koma við á þinginu. Eina ástæðan fyrir því að
ég eyði fjórum dögum lífs míns hér er sú að það á að kjósa eftir-
mann Michaels Scammel, formanns fanganefndarinnar, og ég vil
veita sænska rithöfundinum Thomas von Vegesack stuðning minn.“
Þingið var sett á mánudag og
stendur til sunnudags. Rúmlega 70
þekktum heiðursgestum var boðið
en sumir, eins og Eugene Ionesco
og Wole Soyinka, komust ekki og
aðrir, Anthony Burgess til dæmis,
létu sér nægja að drepa niður fæti.
„PEN-þingin voru virtar sam-
kundur hér áður fyrr,“ sagði
Sontag. „Thomas Mann flutti til
dæmis frægan fyrirlestur um
Nietzche við opnun þingsins í Ziirich
í ,lok fimmta áratugarins. Nú er
ekkert sagt af viti, fluttar eintómar
bla bla ræður sem enginn hefur
áhuga á. Það vantar alveg bók-
menntalega umræðu. Það hefði til
dæmis verið gaman að heyra Milosz
lesa upp eigin verk og fjalla um þau
en slíkt er ekki gert, fundarmenn
fara frekar í kynningarferð til Asc-
ona.“
Sontag er 54 ára New York-
menningarviti af gyðingaættum.
Hún hefur skrifað nokkrar skáld-
sögur og unnið við kvikmyndagerð
en er aðallega þekkt fyrir ritgerðir
sínar. Hún er harðorð um
bandarískt menningarlíf og stjóm-
mál. Fyrir fáeinum árum lýsti hún
yfir andstöðu sinni við þá vinstri-
mennsku, sem felst í að bera blak
af óhæfuverkum kommúnista og
marxista og játaði að hafa látið
blekkjast í þeim efnum. Hún veit
hvað hún vill og getur verið afar
kuldaleg. Hún tók það óstinnt upp
þegar ég bað um örstutt viðtal við
hana en reyndist svo vera hlý og
bráðskemmtileg.
„Ég tek virkan þátt í störfum
PEN af því að þau beita sér gegn
ritskoðun og fyrir mannréttindum
rithöfunda. PEN-klúbburinn í New
York er til dæmis að reyna að fá
lagabókstaf sem kveður á um land-
vistarleyfí fyrir rithöfunda aflétt.
Hann er frá McCarthy-tímabilinu
og hefur verið notaður til að neita
rithöfundum á við Gabriel Garcia
Marquez og Dario Fo um vega-
bréfsáritun.“
Susan Sontag sagðist sammála
þeirri tillögu formanns fanganefnd-
ar PEN, að Nelson Mandela yrði
ekki talinn rithöfundur í fangelsi.
„Ég er alveg sammála Scammel,"
sagði Sontag. „Mandela er pólitísk-
ur fangi. Við verðum að takmarka
mannúðarstarf okkar við rithöfunda
og draga mörk á milli þeirra og
stjómmálamanna. Auðvitað er það
oft erfítt en það er augljóst í sam-
bandi við Mandela. Stjómmálamenn
út um allan heim senda frá sér rit-
verk — það er bara í Bandaríkjunum
sem þeir em hvorki læsir né skrif-
andi — og við verðum að geta
greint á milli þeirra og alvöru rithöf-
unda. Jane Fonda er enginn rithöf-
undur þótt hún hafí sent frá sér
bók um líkamsrækt. Mandela er
stjómmálamaður sem á allan okkar
stuðning en hann er ekki rithöfund-
ur sem PEN á að beita sér fyrir.
En fulltrúamir hér skilja þetta ekki,
þeir hætta að hugsa þegar það er
minnst á hann og segja að við séum
að snúa baki við Mandela. Það er
algjör þvæla. Ég óttast að meiri-
hlutinn styðji tillöguna um að PEN
hafí afskipti af máli hans. En sam-
tökin eru sem betur fer ekki
miðstýrð svo einstakir klúbbar geta
gert það sem þeim sýnist. Klúbbur-
inn í Austur-Þýskalandi getur tekið
mál Mandela að sér en við í New
York munum ekki gera það.“
Reuter
Mynd af morðingjanum afturkölluð
Lögreglan í Svíþjóð hefur afturkallað mynd af manni, sem
hefur verið eftirlýstur frá því Olof Palme forsætisráðherra var
myrtur. Að sögn lögreglumanna eru þeir enn engu nær lausn
morðgátunnar. Á myndinni sýnir sænskur lögreglumaður veg-
farendum teikninguna, sem nú er talin gagnslaus með öllu.

. 595' ^o, ^sáV^09
X)OtWs