Morgunblaðið - 29.09.1987, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 29. SEPTEMBER 1987
Bandarísk herskip í Kaupmannahöfn:
Hafnarverkamenn
leggja niður vinnu
Kaupmannahöfn, Reuter.
HAFNARVERKAMENN í Kaup-
mannahöfn lögðu niður vinnu í
gær til að mótmæla þvi að banda-
ríski tundurspillirinn USS
Hayler fengi að leggjast að
bryggju vegna þess að um borð
í honum gætu verið kjarnorku-
vopn. Stefna danskra stjórnvalda
er að skip með kjarnorkuvopn
innan borðs fái ekki að koma í
danska höfn.
„Við höfum ekki getað fengið
staðfest að ekki séu kjamorkuvopn
um borð,“ sagði talsmaður stéttar-
félags hafnarverkamanna í gær.
Mótmælendur stóðu á bryggjunni
þegar tundurspillirinn lagðist að
ásamt freigátunni Aubrey Fitch á
sunnudag. Skipin taka þátt í æfing-
um Atlantshafsbandalagsins, sem
kenndar eru við Eystrasalt (Baltic
Operation).
Danir banna kjamorkuvopn á
friðartímum, en hafa ekki útilokað
að Atlantshafsbandalagsríki, flytji
slík vopn til Danmerkur á tímum
viðsjár.
Stjórnir Bandaríkjanna og Bret-
lands greina ekki frá því hvort
kjamorkuvopn eru um borð í her-
skipum þeirra og danska stjómin
segist gera ráð fyrir því að banda-
menn hennar í NATO virði þá
stefnu. Borgarráð Kaupmanna-
hafnar samþykkti fyrr í þessum
mánuði að erlend skip, sem geta
flutt kjarnorkuvopn, láti vita hvort
slíkur farmur er um borð áður en
lagst er við festar í höfuðborg Dan-
merkur. Danska stjómin hefur lýst
yfir því að það sé ekki borgarráðs
að ákveða stefnu Danmerkur í ut-
anríkismálum.
Bretland:
Ferja seld í brotajárn
Reutcr
BRESKA feijan sem sökk í belgísku höfninni ar á ný. „Feijan var fljótandi gröf,“ sagði Peter
við Zeebrugge í mars á þessu ári hefur verið Spooner sem missti son sinn i slysinu. Eigendur
seld í brotajám. Ættingjar þeirra 189 manna sem feijunnar sögðust hafa selt hana hollensku brota-
fómst höfðu mótmælt þvi að skipið færi í sigling- jámsfyrirtæki sem óskaði nafnleyndar.
Átök voru á ársþingi
V erkamannaflokksins
Reuter
St. Andrews. Frá Guðmundi Heiðari Frimannssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
Wörner
vígreifur
Vamarmálaráðherra Vestur-
Þýskalands, Manfred Wömer,
tók sjálfur þátt i heræfingum á
dögunum. Hér sést hann um borð
i bandarískum M1 skriðdreka.
Wömer hefur gefið kost á sér í
embætti framkvæmdastjóra Atl-
antshaf sbandalagsins.
ARSÞING Verkamannaflokksins
hófst í gær. A fyrsta degi var
tekist á um nýja aðferð til að
velja þingmenn. Búist er við
verulegum ágreiningi um endur-
skoðun stefnumála flokksins í
kjölfar þriðja ósigurs hans í röð
i kosningunum í júní siðastliðn-
um.
í gær var rætt um tillögu flokks-
forystunnar um að flokkurinn taki
upp nýja aðferð við að velja þing-
me.in, og var síðan gengið til
atkvæða um tillöguna. Sú aðferð,
sem nú er viðhöfð, er, að forysta
flokksins í hvetju kjördæmi sér um
valið á þingmönnum og getur hafn-
að mönnum, sem sitja á þingi, og
valið nýja. Rökin gegn þessari skip-
an eru þau, að Verkamannaflokkur-
inn í hveiju kjördæmi er yfirleitt
vinstrisinnaðri en forystan, og ýms-
ir öfgamenn hafa átt auðvelt með
að yfirtaka kjördæmisflokkana.
Flokksforystan leggur því til, að
allir meðlimir flokksins í hveiju
kjördæmi hafi atkvæðisrétt við val
á frambjóðanda. Þetta er hægt að
framkvæma með tvennum hætti:
Annars vegar að hver meðlimur
flokksins greiði atkvæði um fram-
bjóðandann á opnum fundum eða
Forsetaframboð í Bandaríkjunum:
Ekkí heiglum hent
að hljóta útnefningu
Washington, Reuter.
BANDARÍSKI þingmaðurinn
Joseph Biden sem nú hefur
dregið sig í hlé úr baráttunni
um forsetaframbjóðanda
demókrataflokksins er annar
maðurinn i þessari kosninga-
baráttu til þess að draga
framboð sitt til baka. Hinn
frambjóðandinn var Gary Hart
sem uppvís varð að hjúskapar-
broti. Svo virðist að í kosning-
um í Bandaríkj unum siðustu
áratugina verði alltaf einn eða
fleiri að hætta við framboð í
miðri baráttunni.
Þykir mörgum aðferðir flokk-
anna við val á forsetaframbjóð-
endum vera orðnar skuggalegar.
„Hér áður fyrr völdu forystumenn
flokkanna frambjóðendur sína á
lokuðum fundum, en nú fer valið
fram fyrir opnum tjöldum og er
farið að líkjast yfirheyrslum á
miðöldum þar sem menn voru
látnir ganga í gegnum hreinsun-
arelda til að sanna sakleysi sitt,“
segir William Schneider sérfræð-
ingur American Enterprise Instit-
ute í forsetaframboðum. Til eru
þeir sem telja framboðskerfið gott
og segja að þetta sé eina leiðin
til að finna hæfa frambjóðendur.
Þeir Hart og Biden eru aðeins
síðustu mennirnir af mörgum sem
hafa hætt við framboð.
Árið 1968 dró George Romney
repúblikani, þá fylkísstjóri í Mic-
higan, sig úr út kosningabaráttu.
Hann sagði í sjónvarpsviðtali að
hann hefði verið „heilaþveginn“
af hemum. Fyrir þessi orð var
hann hafður að háði og spotti.
Hann var sagður óhæfur og van-
máttugur og að lokum dró hann
sig til baka.
Fjórum árum síðar, í kosninga-
baráttu 1972, brast rödd Ed-
munds Muskie þingmanns
demókrata í sjónvarpsræðu þar
sem hann sakaði dagblað um að
ráðast að eiginkonu sinni. Sjón-
varpsstöðvar sýndu atvikið
margoft og fjölluðu um hversu
veikgeðja þingmaðurínn væri,
Muskie hætti við framboð
skömmu síðar.
Edward Kennedy hætti við að
fara í forsetaframboð árið 1980
eftir að hann kom illa fyrir í sjón-
varpsviðtali. Þar var hann spurður
að því hvers vegna hann hefði
ekki kallað á lögregluna eftir að
hann lenti í bílslysi í Chappaqu-
iddick í Massachusetts, þar sem
ung kona beið bana. Hann gat
ekki gefið skýr svör.
í síðustu kosningabaráttu lenti
Walter Mondale forsetaefni demó-
krata í vandræðum þegar kom í
ljós að eiginmaður Geraldine Ferr-
aro, varaforsetaefnis hans, hafði
átt þátt í vafasömum viðskiptum.
Hann fór fram á móti Ronald
Reagan og tapaði.
Val á varaforsetaefnum fer enn
fram með þeim hætti að forystu-
menn flokkanna velja þá á
lokuðum fundum. Þeir sem styðja
opið val benda gjama á að brotal-
amir séu á þeirri aðferð og nefna
dæmi um Tomas Eagleton sem
var valinn varaþingmannsefni fyr-
ir George McGovem. Töluvert
eftir að Eagleton var valinn kom
í ljós að hann var alvarlega sinnis-
veikur. Hann dró sig í hlé, en
McGovem fór fram og tapaði.
með öðrum hætti eða að hver félagi
í flokknum kjósi frambjóðanda, en
á móti atkvæðum flokksfélaganna
vegi atkvæði alþýðusambandsins í
kjördæminu 40%.
Vinstri armur flokksins er mjög
andvígur þessum tillögum báðum,
eins og kom fram í umræðum. Fyr-
ir þingið hafði Kinnock tryggt sér
stuðning stærstu verkalýðsfélag-
anna og þar með tryggt að tillagan
næði fram að ganga, en verkalýðs-
félögin hafa úrslitaáhrif í atkvæða-
greiðslum á þingum Verkamanna-
flokksins í samræmi við félagatölu
sína. Enda fór svo, að breytingin
var samþykkt, en verkalýðsfélögin
halda áfram áhrifum sínum á val
frambjóðanda.
í kjölfar ósigursins í júní ákvað
forysta Verkamannaflokksins að
endurskoða stefnumál flokksins. í
upphafí vildi Kinnock undanskilja
stefnuna í vamarmálum frá endur-
skoðuninni, en eftir þrýsting frá
samhetjum hans í skuggaráðuneyt-
inu var ákveðið, að hún yrði
endurskoðuð líka.
Roy Hattersley, varaleiðtogi
flokksins, sagði í sjónvarpsviðtali á
sunnudag, að sá maður, sem sá um
að gera kannanir fyrir flokkinn fyr-
ir síðustu kosningar, hefði varað
við því tíu dögum fyrir kjördag, að
stefnan í vamar- og öryggismálum
fældi kjósendur frá flokknum í hóp-
um.
Bryan Gould, sem skipulagði
kosningabaráttu flokksins í júní,
vill, að öll stefna flokksins verði
endurskoðuð og tekið verði mið af
þeim þjóðfélagsbreytingum, sem
orðið hafa á valdatíma Thatcher.
Hann segir, að það að koma sér
áfram í lífinu sé sósíalískt markmið.
Vinstri armurinn hefur bmgðist
hatrammlega við þessum tillögum
og sakar forystuna um hugleysi.
Vonlaust sé fyrir Verkamanna-
flokkinn að fara að keppa við
Thatcher á hennar forsendum.
Flokkurinn verði að bjóða upp á
öðmvísi stefnu en íhaldsflokkurinn.
í nýrri skoðanakönnun, sem birt-
ist í The Sunday Telegraph síðast-
liðinn sunnudag segjast 48%
kjósenda mundu kjósa Ihaldsflokk-
inn nú, 35,5% Verkamannaflokkinn
og 14% Bandalagið. Af þessum
tölum má draga þá ályktun, að
íhaldsflokkurinn hafi grætt á átök-
unum í Bandalaginu. En þetta em
slæmar tölur fýrir Verkamanna-
flokkinn — að hann skuli ekki fá
meira fýlgi, þegar Bandalagið er
veikara en nokkm sinni. Einnig
kemur í ljós í þessari könnun, að
yfírgnæfandi meirihluti kjósenda
styður stefnu stjómvalda í vamar-
málum og telur stefnu Verka-
mannaflokksins hættulega.
Japan:
Keisarinn afboðar
Okinawa-heimsókn
Tókýó, Reuter.
HIROHITO Japanskeisari, sem
nú er á batavegi eftir skurðað-
gerð, tilkynnti í gær að ekki yrði
af opinberri heimsókn hans til
Okinawa í næsta mánuði.
Heimsókn keisarans til Okinawa
hefði verið fyrsta heimsókn hans
þangað. Eyjan, sem er syðsta eyjan
í Japans-eyjaboganum, var undir
yfirráðum Bandaríkjanna frá 1945
til 1972 að Japanir tóku við stjóm
eyjarinnar á ný. Heimsókn keisar-
ans var talin mikilvæg til að bæta
samband eyjarskeggja og yfirvalda
í Japan.
Veikindi keisarans hafa mikið
verið til umfjöllunar í japönskum
fjölmiðlum og hefur fréttaflutning-
ur þótt opinskár og sýna hversu
fijálslyndur keisarinn er orðinn.
Óhugsandi hefði verið að mynd-
skreyttar frásagnir af uppskurði á
keisaranum hefðu verið leyfðar fyr-
ir áratug. Keisarinn dafnar eftir
aðgerðina og að sögn japanska sjón-
varpsins sýndu vefjarannsóknir að
hann er ekki með krabbamein.