Morgunblaðið - 29.10.1987, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. OKTÓBER 1987
Beitmgavélin sem Guðjón hefur smiðað. Hún er það létt og fyrirferðarlítil að hægt er að setja hana I
farangursgeymslu í stærri bifreiðum. Búnaðinn fær uppfinningamaðurinn svo að geyma á bifreiðaverk-
stæði í Njarðvik.
mögulegt væri. Til þess höfum við
orðið að smíða hluti og gera pró-
fanir aftur og aftur og oft þurft
að byija upp á nýtt. Nú teljum við
okkur vera búna að ná því marki,
sem við stefndum að, og framundan
eru víðtækar prófanir á beitu og
vélum við réttar aðstæður".
Smíðaði fyrsta
dráttarkarlinn
Fjármagn hefur Guðjón haft af
skomum skammti til að hrinda
hugmyndum sínum í framkvæmd
og hann segist vera ögn bitur yfir
því, hvemig þau mál hafa þróast.
Árið 1954 smíðaði Guðjón afdrátt-
arkarl fyrir línuveiðar og sýndi í
Keflavík á haustvertíð það ár. Hug-
myndin vakti athygli, en lengra
komst hún ekki því fjármagn vant-
aði til að ljúka verkinu. Tíu ámm
síðar hófst svo framleiðsla á slíkum
búnaði á Þingeyri.
Smíðuðu 40 beitu-
skurðarvélar
Um svipað leyti smíðuðu þeir
Guðjón og Jóhannes 40 beituskurð-
arvélar sem spömðu um tvö kíló á
hvert bjóð. „Vélamar vom ekki úr
ryðfríu stáli og þær vildu ryðga og
Bylting í línuveiðum?
Tilramiir með lífræna
beitu í línuveiðum
Rætt við Guðjón Ormsson rafvirkja og uppfinningamann
Keflavík.
„Stundum er eins og hvislað sé að mér, jú, þetta er hægt,
haltu bara áfram. Það eru þessar tilfinningar, sem reka mig
áfram, og þeim er ekki hægt að lýsa í orðum, sagði Guðjón
Ormsson, rafvirki og uppfinningamaður í Njarðvík, í samtali við
Morgunblaðið. Fyrir ári var gerð tilraun með lífræna beitu, það
er gervibeitu með bragði og lykt, undir stjóm Ólafs Valgeirs
Einarssonar, útvegsfræðings. Þær tilraunir þóttu lofa góðu og
nú em að hefjast tilraunir með lífræna beitu, sem Guðjón hefur
fundið upp í samvinnu við æskuvin sinn, Jóhann Pálsson.
Tilraun gerð
með tvö bjóð
Línubáturinn Freyja úr Garði á
að leggja úr höfn á föstudagskvöld
með tvö bjóð frá Guðjóni. Skipstjóri
á Freyju er Halldór Þórðarson,
þekkt aflakló, einkum þegar línu-
veiðar eru annars vegar. Guðni
Þorsteinsson fískifræðingur hefur
umsjón með tilraunaveiðunum.
Var fjögnr ár að
smíða búnaðinn
Undanfarin §ögur ár hefur Guð-
jón unnið að smíði beitingarvélar
ásamt öðrum búnaði og sagði hann
að „lykillinn" að þeirri smíði væri
lífræna beitan, sem hindraði að
önglamir festust í tækjum og tól-
um, þegar línan er dregin. Línan
er undin upp á „snældur" úr áii,
sem eru léttar og handhægar í
meðförum. Glussadæla knýr spilið.
Beitingarvélin vinnur þannig að
önglamir með gervibeitu á fara
fyrst um hólf með mauki í, sem
smyrst á gervibeituna og gefur
henni lykt og bragð. Síðan er mauk-
ið kælt og festist við beituna.
Hægt að beita
línunajafnóðum
Það tekur beitningamann að
jafnaði um eina klukkustund að
beita eitt bjóð. En með aðferð Guð-
jóns er hins vegar hægt að beita
línuna jafíióðum og hún er dregin
og að meðaltali eru dregin 16 bjóð
á klukkustund.
Danir féllu fyrir
hugmyndinni
Jóhannes Pálsson, sem nú er
búsettur í Danmörku, kynnti hug-
myndina á sýningu fyrir nokkru og
féllu Danir strax fyrir henni. Þeir
em nú að gera tilraunir með þenn-
an búnað í Hirtshals og hafa boðið.
Guðjóni að koma og jafnframt að
fjármagna hugmyndir hans. Guðjón
sagði, að hann vildi fyrst láta reyna
á hvemig til tækist hér heima.
Hugmyndin áratugi
í smíðum
„Það getur farið langur tími í
það að einfalda vél, sem á að leysa
flókið verkefni, eins og beiting
fískilínu er. Við Jóhannes höfum
unnið að þessu verkefni í áratugi
og í upphafí settum við okkur það
markmið að gera þessa hluti eins
fljótvirka, einfalda og ódýra og
Morgunblaðið/Bjöm Blöndal
Guðjón Ormsson með öngul sem beittur hefur verið með lífrænu
beitunni og henni komið þannig fyrir að öngulinn „húkkast" ekki í.
Aðstaðan sem Guðjón hefur er æði bágborin. Hann hefur óupphitaðan skúr heima við og þar er hann
að smíða þessa kinnavél.
festast eftir að hafa verið geymdar
í salthúsum á milli vertíða", segir
Guðjón. “Eins vildu hnífamir brotna
vegna þess að beitningamennimir
voru gjamirá að setja síldina frosna
í vélamar. Á þessum tíma fóm svo
menn að beita í akkorði og ekki var
áhugi á að nota þennan búnað
áfram".
Peningar liggja
ekki á lausu
„Fé til þróunarverkefna liggur
ekki á lausu á íslandi," heldur Guð-
jón áfram. “Trúlega lá góð meining
á bak við stofnun Iðnþróunarfélags
íslands. En því var svo breytt í
„Snældumar" sem Guðjón
hyggst nota í stað hinna hefð-
bundnu línubala. Þær eru
smíðaðar úr áli.
gróðafyrirtæki, sem kemur ekki til
skjalanna fyrr en augljóst er að
hagnaður verði af hugmyndinni.
Sjóðir til þróunar í landbúnaði, iðn-
aði eða sjávarútvegi hafa enn ekki
verið stoftiaðir þrátt fyrir orð stjóm-
málamanna þar um.
Ég hef fengið fyrirgreiðslu úr
Þróunarsjóði íslands. Það er áhætt-
ulán. Ég vil þakka fyrir það og
ákaflega þægilegar viðtökur þeirra,
sem sjóðnum stjóma. Af þessu láni
borga ég vexti eftir 6 mánuði og
eftir árið greiðast vextir og af-
borgun af því.“
Enginn dans á rósum
„Svo em það þessi helminga-
skipti sjóðanna
Éf beðið er um 500 þúsund krón-
ur, fær maður kannski 250 þúsund,
enda þótt nákvæm kostnaðaráætl-
un fylgi umsókninni. Hitt á upp-
fínningamaðurinn að leggja til
sjálfur eftir að hann er búinn að
þrautpína sjálfan sig og sína fjöl-
skyldu. Það sér hver heilvita maður
að slíkt dæmi gengur ekki upp.
Ómældar vinnustundir fara í að
snúast í kringum þessa hluti og það
er enginn dans á rósum."
Að geta ekki
séð hlutina
í friði
„Oft hef ég verið spurður að
því, af hveiju ég hætti ekki, fyrst
þetta sé svona erfítt. Ég hef svarað
þessu þannig, að ég hreinlega viti
það ekki. Þetta er einhvers konar
sköpunarþrá að geta ekki séð hlut-
ina í friði, eins og þeir era, heldur
reyna að breyta þeim eins og manni
fínnst til bóta. Ég hef reynt að losna
undan þessu afli, en það er ákaflega
sterkt og stundum heldur það fyrir
mér vöku fram undir morgun.
Það endar oftast með því að ég
trúi því, að þetta sé hægt og alls
konar myndir af hlutunum birtast
í huganum. Eftir það er nú lítillar
undankomu auðið og ég fer að rissa
þessar myndir á blað. Síðan byija
ég að viða að mér efni til að vinna
úr fyrstu pmfu. Hún lítur í fyrstu
vel út, en svo koma vankantar, sem
þarf að sníða af. Það kostar heila-
brot og fleiri vökunætur.
Svona gengur þetta koll af kolli,
þangað til allt smellur saman og
hluturinn er orðinn eins og ég tel,
að hann eigi að vera"
Og nú bíður Guðjón spenntur
eftir því, hvemig til tekst um borð
í Freyju. Hvort áratuga vinna upp-
fínningamannsins skilar sér eða
ekki.