Morgunblaðið - 29.10.1987, Qupperneq 46

46
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. OKTÓBER 1987
Nútímatónlist er fram-
hald af tónlist fyrrí tíma
Þætti ekki einhverjum undarlegt ef ekki fengj-
ust yngri bækur en f immtíu ára í bókabúðum?
Viðtal við ensku sópransöngkonuna Jane Manning
Á sinfóníutónleikunum í kvöld
verður fluttur Helios forleikurinn
eftir Danann Carl Nielsen, 5. sin-
fónía eftir Síbelíus þann fínnska og
síðast en ekki sízt tvö verk eftir
landa okkar Hafliða Hallgrímsson.
Annað er verk til minningar um
látna félaga Sinfóníuhljómsveitar-
innar, Sálmur við klett, hitt söng-
verk fyrir sópran og hljómsveit,
sungið af ensku söngkonunni Jane
Manning. Það verk heitir Vetrar-
vers, textinn á ensku, líka eftir
Hafliða.
Hafliði og Manning hafa oft unn-
ið saman áður, komu meðal annars
hingaö á norræna tónlistarhátíð
ungs fólks fyrir flmm árum og voru
síðast um daginn í útvarpsupptöku
í Edinborg á verki Hafliða frá þeirri
hátíð fyrir selló og sópran, You
will hear thunder, við texta eftir
rússnesku skáldkonuna Önnu Ak-
matóvu. Manning er harla ánægð
með nýja verkið, segir Hafliði,
skrifa skýrt, sem ekki sé hægt að
segja um alla nútímatónlist og verk-
ið liggi vel fyrir röddina.
Manning er að ýmsu leyti sér-
stæð söngkona. Hún lærði reyndar
söng og píanóleik þegar hún var í
Royal Academy of Music í London,
til að verða tónmenntakennari, sem
hún var í nokkur ár og kunni því
vel. Hún fór á sumamámskeið til
Dartington (sem var sagt frá í Tón-
listarlífsþætti fyrir skömmu) í einu
sumarfríinu og þar komst hún í
kynni við verk Webems og Schön-
bergs, sem hún þekkti ekki úr
skóla. Það segir nokkuð um námið,
bætir hún við af þunga. Tónlistar-
fólk, sem hún kynntist í Dartington,
fékk hana til að syngja með sér og
lagði að henni að láta af kennsl-
unni, sem hún og gerði og fór í árs
söngnám til Sviss.
Manning er ekki í vandræðum
með að flnna hugsunum sínum orð
um tónlist og skyld eftii. Hún gerir
reyndar svolítið grín að sjálfrí sér
fyrir mælskuna, orðin bara streyma
upp úr henni, enda efnið henni hug-
leikið, nútímatónlist og söngur. Hún
er ekki bamung af söngkonu að
vera, þó aldurinn liggi ekki í augum
uppi. En hvemig hefur hún farið
að því að þroska röddina og halda
henni svona vel við?
„Röddin í mér þroskaðist hægt
og seint. Ég hugsaði ekki út í það
þá, en ég sé að núna að það er
kostur, þegar ég heyri alla þessa
ungu söngvara, sem eru uppgötvað-
ir of snemma, fara að syngja á
fullu, syngja of mikið, og neyðast
til að takast of snemma á við verk,
sem þeir ráða ekki við. Sá, sem fer
að syngja sem atvinnumaður á unga
aldri, á á hættu að hafa ekki náð
tökum á tæknihlið söngsins. Hann
getur þá notað röddina að mestu
leyti ómeðvitað um hvemig hann
fer að því að syngja. En um leið
og hann eldist og þarf að kljást við
erfíð verk, þreytu og álag, þá er
hætt við að hann hafl ekki þau tök
á röddinni, að hann geti beitt henni
af skynsemi og viti.
En ég var ekki svona skynsöm
þegar ég var yngri, heldur þroskað-
ist röddin í mér svo seint, að ég
hafði nógan tíma til að leggja rækt
við tæknihliðina. Ég hefði örugg-
lega anað beint af augum ef ég
hefði fengið tækifæri til þess.
Kennarar mínir í Sviss stóðu föst-
um fótum í hefðbundinni söng-
kennslu í Bel canto-stílnum. Þessi
stíll var allsráðandi fram eftir öld-
inni og þeir vildu hverfa aftur til
hans. Eg held að margir séu sam-
mála um, að söngvarar séu almennt
orðnir betri tónlistarmenn en áður,
en söngnum sjálfum hefur farið
aftur, ekki bara vegna kennslunn-
ar, heldur líka vegna þess að
söngvarar byija of ungir í atvinnu-
mennsku. Svo bætir ekki úr, að í
óperuflutningi hefur athyglin færst
frá sjálfri tónlistinni yflr á leikinn
og útlitið, jafnvel svo að einstaka
ópemuppsetningar em kenndar
leikstjórum, ekki tónskáldinu.
Ofuráherzla á þetta tvennt verður
líka til þess að söngvarar em vald-
ir þannig að þeir taki sig vel út,
falli að því leyti að hlutverkinu.
Röddin er þá ekki lengur aðalatrið-
ið og tónlistin gleymist í öllum
umbúnaðinum. Svo vilja leikstjórar
gjaman vekja athygli, hneyksla eða
ganga fram af áhorfendum, svo þá
er nærtækast að grípa til ódýrra
bragða eins og að láta söngvarana
striplast eða skírskota til trúar-
bragða á vafasaman hátt. Allt er
þetta ótrúlega þreytandi og hvim-
leitt, líka vegna þess að það hefur
fátt nýstárlegt sézt í þessum efnurh
síðastliðin fimmtán ár eða svo.“
— Margar stærstu og þekktustu
hljómsveitimar og flytjendurnir
sneiða hjá nútímatónlist. Er einhver
skýring á því?
„í tónlistarsögunni er það alveg
nýtt að mest skuli flutt af gamalli
tónlist. Fram á þessa öld var
samtímatónlist á hveijum tíma alls
ráðandi. Ætli það þætti ekki undar-
legt, ef það væm nánast eingöngu
gamlar bókmenntir, sem fengjust í
bókabúðum, ekkert yngra en hálfr-
ar aldar gamalt?
Nútímatónlist er framhald af tón-
list fyrri tíma, en kemur að sjálf-
sögðu ekki í staðinn fyrir hana.
Margir, sem unna eldri tónlist, em
fullir fordóma þegar samtímatónlist
er nefnd, oft vegna þess að þeir
hafa 19. aldar tónlist og eldri sem
viðmiðun. En það er ekki endilega
að það sé eitthvað að samtímatón-
listinni, heldur er viðmiðunin
kannski hæpin. Japanir hafa jap-
anska tónlist sem viðmiðun og
heyra því samtímatónlist allt öðm-
vísi en Vesturlandabúar. En for-
dómar em líka oft byggðir á því
hvemig nútímatónlist var á sjöunda
áratugnum, þegar margs konar til-
raunir vom gerðar. Núna em
margar stefnur í gangi, en ég held
mest upp á þá, sem þora að vera
þeir sjálfir, em ekki þrælar tízkunn-
ar, þora jafnvel að vera svolítið
gamaldags. Britten samdi til dæmis
tónlist, sem hefði vel getað verið
samin hálfri öld fyrr. Þegar tíma
líða, þá em verkin ekki metin eftir
því hversu nýtízkuleg þau em, held-
ur eftir því hve góð þau em. Þá
standa þau ein og óstudd af
samtímastefnum og straumum.
Því miður finnst mér ég sjá breyt-
ingar í tónlistarheiminum þegar
litið er eins og tuttugu ár til baka.
Þekkt nútímatónskáld vekja meiri
athygli en áður. Menn eisn og Bu-
sotti, Ligety og Berio. Viðskipti
þeirra blómgast, þó alls ekki alltaf
á kostnað gæðanna og það er sleg-
ist um verk þeirra, meðan aðrir og
lítt þekktari hljóta enga athygli og
eiga minni möguleika á að koma
verkum sínum á framfæri en áður.
Andstæður þekktra og óþekktra
hafa því skerpst.
Svo em líka alls kyns annarleg
sjónarmið, sem ráða verkefnavali í
tónlistarheiminum. Tónlistarmenn
taka kannski ófúsir að sér að flytja
nútímaverk, ekki af áhuga, heldur
Jane Manning ráðfærir sig við tónskáldið og stjórnandann í kvöld, Hafliða Hallgríson.
328 nemendur kepptu í stærðfræði
Stærðfræðikeppni fram-
haldsskólanema veturinn
1987—1988 er i tveimur hlutum.
Þriðjudaginn 13. október fór
fram keppni í fyrri hluta.
Keppnin er í tveimur stigum:
neðra stigi, sem ætlað er nem-
endum á fyrri tveimur árum
framhaldsskóla, og efra stigi,
sem er ætlað nemendum á
seinni tveimur árum framhalds-
skóla. Alls tóku 328 nemendur
úr 16 skólum þátt í keppninni,
þar af tók 201 nemandi þátt í
efra stigi og 127 í neðra stigi
keppninnar. Viðurkenningar-
skjöl verða veitt 20 efstu
keppendum á hvoru stigi. Auk
þess verður 15 keppendum á
neðra stigi og 15 efstu keppend-
um á efra stigi keppninnar
boðið að taka þátt í lokakeppni,
sem fer fram í Háskóla íslands
I marz 1987. Niðurstöður þeirr-
ar keppni verða hafðar til
hliðsjónar við val þátttakenda í
Ólympíukeppni Norðurlanda í
stærðfræði, sem veðrur haldin
í skólum keppenda stuttu síðar,
og Alþjóðlegri ólympíukeppni í
stærðfræði í Canberra í Astr-
alíu í júlí 1988.
Neðra stig
í tuttugu efstu sætunum á
neðra stigi keppninnar voru eftir-
taldir keppendur.
1. Helgi Gunnarsson
Menntaskólanum á Akureyri
2. Hjalti Skúlason,
Menntaskólanum í Reykjavík.
3. Ingibjörg Bjamadóttir,
Menntaskólanum í Reylqavík.
4. Ólafur Öm Jónsson,
Fjölbrautaskóla Suðumesja.
5. Bjöm G.S. Bjömsson,
Menntaskólanum v/Hamrahl.
6. Kristján Leósson,
Menntaskólanum í Reykjavík.
7. Gunnar V. Gunnarsson,
Pjölbrautaskóla Suðurlands.
8. Óskar Aðalbjamarson,
Menntaskólanum á Akureyri.
9. Birgir Öm Amarson,
Menntaskólanum á Akureyri.
10. Sigurður Jónsson,
Menntaskólanum í Reykjavík.
11. Kristján Valur Jónsson,
Menntaskólanum við Sund.
12. Úlfar Elíasson,
Menntaskólanum í Reykjavík.
13. Friðrik Þór Snorrason,
Menntaskólanum í Reykjavík.
14. Kristín Ólafsdóttir,
Menntaskólanum við Sund.
15. Jón Viðar Jónsson,
Menntaskólanum í Kópavogi.
16. -17. Hannes Sverrisson,
Menntaskóianum í Reykjavík.
16.-17. Sigurbjörg A. Guðnadótt-
ir,
Flensborgarskóla.
18. Gunnar Pálsson,
Menntaskólanum á Akureyri.
19. -20. Benedikt Sigurvinsson,
Menntaskólanum í Reykjavík.
19.-20 Höskuldur Ari Hauksson,
Menntaskólanum í Reykjavík.
Efra stig
í tuttugu efstu sætum á efra
stigi keppninnar voru eftirtaldir
nemendur:
1. Sverrir Öm Þorvaldsson,
Menntaskólanum í Reykjavík.
2. Guðbjöm Freyr Jónsson,
Menntaskólanum á Akureyri.
3. Pétur L. Jónsson,
Menntaskólanum í Reykjavík.
4. Ámi G. Hauksson,
Menntaskólanum á Akureyri.
5. Páll Eyjólfsson,
Menntaskólanum í Reykjavík.
6. Agni Ásgeirsson,
Menntaskólanum í Reykjavík.
7. Gísli Hólmar Jóhannesson,
Menntaskólanum í Reykjavík.
8. Halldór Ámason,
Menntaskólanum í Reykjavík.
9. Stefán Hjörleifsson,
Menntaskólanum í Reykjavík.
10. Ásta Kristjana Sveinsdóttir,
Menntaskólanum í Reykjavík.
11. Bragi R. Jónsson,
Fjölbrautaskólanum í Breið-
holti.
12. Öm Ingvi Jónsson,
Menntaskólanum í Reykjavík.
13. Gunnar Thomas Guðnason,
Fjölbrautaskólanum í Breið-
holti.
14. -15. Bergþóra Þorbergsdóttir,
Menntaskólanum í Reykjavík.
14.-15. Guðmundur Jónsson,
Menntaskólanum við Sund.
16. Thor Aspelund,
Menntaskólanum í Reykjavík.
17. Gísli Þór Magnússon,
Menntaskólanum í Reykjavík.
18. Páll Viðar Jónsson,
Menntaskólanum v/Hamrahl.
19. Guðjón Grímur Kárason,
Menntaskólanum á Akureyri.
20. Einar Karl Friðriksson,
Menntaskólanum við
Hamrahlíð.